Loading AI tools
gatunek rośliny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gwiazdnica wielkokwiatowa (Stellaria holostea L. ≡ Rabelera holostea (L.) M.T.Sharples & E.A.Tripp) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Tradycyjnie zaliczany do rodzaju gwiazdnica Stellaria, ale w drugiej dekadzie XXI wieku odkryto jego odległe tylko pokrewieństwo z tym rodzajem i w efekcie wyodrębniono w osobny, monotypowy rodzaj Rabelera. Gatunek występuje dziko w Europie, północno-zachodniej Afryce (od Maroka po Tunezję) i w zachodniej Azji (od Turcji, przez Iran po Afganistan, poza tym w Kazachstanie i zachodniej Syberii)[3]. W Polsce gatunek jest na ogół pospolity, lokalnie bywa rzadszy np. na północnym Mazowszu[4]. Jest byliną związaną z żyznymi lasami liściastymi.
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Rabelera | ||
Gatunek |
gwiazdnica wielkokwiatowa | ||
Nazwa systematyczna | |||
Rabelera holostea (L.) M.T.Sharples & E.A.Tripp Syst. Bot. 44: 870 (2019)[3] | |||
Synonimy | |||
|
Bylina, chamefit. W środkowej Europie rośnie od niżu po wyżyny, rzadko na pogórzu (w polskich górach sięga do 770 m w Tatrach, 520 m w Gorcach i 1350 m w Bieszczadach[5]). Roślina leśna, występująca głównie w lasach liściastych: dębowo-grabowych, bukowych i nadrzecznych olszynach. Zasiedla także zarośla, żywopłoty[6], obrzeża lasów[7] oraz łąki[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion, zespołu grądu subatlantyckiego (Ass. Stellario-Carpinetum)[8].
Preferuje gleby gliniaste, próchnicze, które nie zawierają dużo wapnia. Kwitnie stopniowo od końca kwietnia do początku czerwca, zapylana jest przez owady[6]. Kwiaty są przedprątne, co utrudnia samozapylenie, jednak gdy nie nastąpi zapylenie krzyżowe, roślina dość łatwo może zapylić się własnym pyłkiem i wytworzyć nasiona. Kwiaty na noc oraz podczas deszczowej pogody zamykają się, chroniąc słupek i pręciki[6].
Gatunek tradycyjnie zaliczany był i często jeszcze jest do rodzaju gwiazdnica Stellaria, zgodnie z ujęciem Karola Linneusza w klasycznym dziele Species Plantarum z 1753. W 1929 roku gatunek ten wskazany został nawet jako typowy dla rodzaju Stellaria[9]. Podziały taksonomiczne oparte na cechach morfologicznych uznanych za diagnostyczne dla rodzajów z plemienia Alsineae, takie jak liczba znamion czy klap na otwierającym się owocu, okazały się mieć charakter sztuczny i nie odzwierciedlały relacji filogenetycznych. Analizy molekularne wykazały, że Stellaria holostea zajmuje pozycję bazalną względem kladu obejmującego zarówno rodzaj gwiazdnica Stellaria, jak i rogownica Cerastium oraz kilka mniejszych (mokrzycznik Holosteum, menchia Moenchia i Dichodon)[7][10]. W niektórych badaniach stanowi klad bazalny wspólnie z siostrzanym rodzajem Hartmaniella[10]. W efekcie tych odkryć w 2016 roku gatunek został zastąpiony przez gwiazdnicę trawiastą Stellaria graminea w roli gatunku typowego dla rodzaju Stellaria[9], a w 2019 został przeniesiony do odrębnego, monotypowego rodzaju Rabelera (L.) M.T.Sharples & E.A.Tripp jako R. holostea (L.) M.T.Sharples & E.A.Tripp. Nazwa rodzajowa upamiętnia amerykańskiego botanika, Richarda K. Rabelera, specjalizującego się w systematyce goździkowatych[7]. Do cech morfologicznych wyróżniających rodzaj należy czworoboczna i orzęsiona łodyga, silnie wydłużone, lancetowate i zawsze siedzące liście, podsadki zielone, podobne do liści, płatki wycięte, ale tylko do połowy[7].
Rośliny tego gatunku bywają uprawiane jako ozdobne[11]. Wymagają próchnicznej, żyznej i lekko kwaśnej gleby[11]. Rozmnażane są z nasion lub przez sadzonki.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.