Loading AI tools
niemiecki fizyk i matematyk Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franz Ernst Neumann (ur. 11 listopada 1798 w Schmelze bei Joachimsthal, zm. 23 maja 1895 w Królewcu) – niemiecki fizyk, krystalograf i matematyk, jako pierwszy podał matematyczne sformułowanie prawa indukcji wzajemnej; ojciec Carla Gottfrieda Neumanna (1832–1925). Laureat Medalu Copleya.
.jpg) Franz Ernst Neumann (1856) | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 listopada 1798 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
fizyk, krystalograf, matematyk |
| Odznaczenia | |
     | |
Franz Ernst Neumann urodził się 11 listopada 1798 roku w Schmelze bei Joachimsthal[1]. Był nieślubnym dzieckiem hrabiny Charlotte Friderike Wilhelmine Mellin (1753–1830) i Franza Ernsta Neumanna (1758–1821)[1]. Dzieciństwo spędził u dziadków ze strony ojca[1]. Od 9. roku życia przebywał w Berlinie, gdzie uczęszczał do gimnazjum Friedrichswerdersches Gymnasium[1].
W 1815 roku, w wieku szesnastu lat wstąpił na ochotnika do 9 Kołobrzeskiego Pułku Grenadierów im. Hrabiego Gneisenau i brał udział w wojnach napoleońskich[2]. 16 czerwca 1815 roku został ciężko ranny w bitwie pod Ligny – kula trafiła go w twarz i przebiła górną szczękę, a jego rany zostały opatrzone dopiero po dwóch tygodniach, kiedy został przywieziony do Düsseldorfu[2]. Po sześciotygodniowym pobycie w lazarecie został zwolniony i uczestniczył w oblężeniu Givet[2].
Po zakończeniu wojny powrócił do szkoły, którą ukończył w 1817 roku[2]. Następnie rozpoczął studia teologiczne na uniwersytecie w Berlinie, które kontynuował na uniwersytecie w Jenie[1]. Jego nauczycielami byli m.in. August Neander (1789–1850) i Friedrich Schleiermacher (1768–1834[2].
W 1819 roku powrócił do Berlina, gdzie studiował nauki przyrodnicze – przede wszystkim mineralogię u Christiana Samuela Weissa (1780–1856)[1]. W 1826 roku uzyskał stopień doktora – pracę doktorską napisał z krystalografii De lege zonarum principio evolutionis systematum crystallinorum[2]. W tym samym roku został wykładowcą (niem. Privatdozent) na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu, gdzie przejął prowadzenie wykładów z mineralogii od Karla Gottfrieda Hagena (1749–1829)[1]. W 1829 roku otrzymał za wstawiennictwem Friedricha Wilhelma Bessela (1784–1846) stanowisko profesora fizyki matematycznej, które piastował aż do przejścia na emeryturę w 1876 roku[1]. W 1830 roku poślubił córkę Hagena Florentine (1800–1838), z którą miał trzech synów: Carla Gottfrieda (1832–1925) – późniejszego profesora matematyki, Ernsta (1834–1918) – późniejszego profesora patologii i hematologii, Juliusa (1835–1910) – późniejszego profesora ekonomii[1]. Po śmierci żony w 1838 roku ożenił się ponownie – z kuzynką żony Wilhelmą Kunigunde Hagen (1802–77), z którą miał córkę Luise (1837–1934), późniejszą malarkę[1].
W 1834 roku razem z Carlem Gustavem Jacobim (1804–1851) założył pierwsze seminarium matematyczno-fizyczne, wzorowane na seminarium naukowym w Bonn[1]. Pomimo starań nie udało się mu się zbudować instytutu fizyki, stąd w 1847 roku zlecił budowę budynku laboratoryjnego koło swojego domu sfinansowaną ze środków odziedziczonych po drugiej żonie[1].
Zajmował się krystalografią i zastosowaniem geometrii analitycznej w krystalografii[3]. Badał optykę kryształów i właściwości termiczne różnych minerałów[1].
Badał zjawiska polaryzacji, podwójnego załamania i indukcji elektromagnetycznej[3]. W 1845 roku jako pierwszy podał matematyczne sformułowanie prawa indukcji wzajemnej[3]. Swoją teorię indukcji elektrycznej opublikował w dwóch artykułach (1845, 1847)[4]. Obok Wilhelma Webera (1804–1891) był jednym z najważniejszych orędowników teorii oddziaływania elektromagnetycznego[1].
W obszarze matematyki zajmował się teorią potencjału i funkcji kulistych[3].
Neumann przywiązywał także dużą wagę do dydaktyki i nauczania nauk przyrodniczych[1]. W swoim seminarium matematyczno-fizycznym kształcił nauczycieli szkół średnich[1]. Promował niezależną pracę i eksperymenty w procesie kształcenia[1]. Studentami Neumanna byli m.in. fizycy Gustav Kirchhoff (1824–1887), Friedrich Ernst Dorn (1848–1916) i fizyk Georg Hermann Quincke (1834–1924)[1] i matematycy Alfred Clebsch (1833–1872)[2], Carl Gottfried Neumann (1832–1925)[1] i Paul Du Bois-Reymond (1831–1889)[2].
Neumann opublikował tylko część wyników swojej pracy – wiele wyników swoich badań przedstawiał studentom w trakcie swoich wykładów[1]. Dzieła podane za Neue Deutsche Biographie[1]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
