Loading AI tools
niemiecki działacz socjalistyczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ferdinand Lassalle (ur. 11 kwietnia 1825 we Wrocławiu jako Ferdinand Lassal, zm. 31 sierpnia 1864, Carouge w Szwajcarii, na skutek rany odniesionej w wyniku postrzału) – polityk niemiecki pochodzenia żydowskiego, myśliciel polityczny, działacz socjalistyczny i pisarz[1].
Ojciec Ferdinanda, Heyman Lassal, nazywał się początkowo Chaim Wolfssohn. Nowe nazwisko wziął od nazwy miasta, w którym chodził do szkoły rabinackiej: Loslau (dzisiejszy Wodzisław Śląski)[2]. Matką Ferdinanda była Rosalie Lassal z domu Herzfeld. Lassalle przyszedł na świat jako drugie dziecko swoich rodziców, którzy osiedlili się we Wrocławiu[3]. Ferdinand urodził się w domu przy Karlsplatz nr 2, w budynku postawionym na miejscu zburzonego w 1814 lewobrzeżnego Młyna Siedmiu Kół stojącego nad Czarną Oławą od roku 1291.
Ferdinand już jako piętnastolatek pisał pamiętniki. Zawarł w nich swoje marzenia i zamierzenia – zrównywać szanse i działać dla ludzkości, choćby nawet dużym kosztem. Uczęszczał do szkoły handlowej (Handelsschule) we Wrocławiu, po której zdał maturę. Wbrew woli ojca, biednego rzemieślnika, chciał studiować. W efekcie wraz z matką i siostrą na jakiś czas wyprowadził się z domu. Zdał egzaminy na interesujące go studia, a taki skok społeczny był w ówczesnych czasach rzadkością. Za wypracowane stypendium poszedł więc na te studia. Najpierw we Wrocławiu, a potem w Berlinie. Mówił wtedy o współczesnych Prusach: „Wielkie więzienie pełne ludzi, rządzone przez tyranów”. Po studiach przebywał dwukrotnie w Paryżu, gdzie zmienił formę nazwiska na „Lassalle” (mniej przywodzącą na myśl etniczne korzenie) oraz poznał Henryka Heinego[4].
_1964,_MiNr_443.jpg)
Był założycielem pierwszej partii robotniczej w historii, nazywała się Powszechny Niemiecki Związek Robotniczy (w chwili śmierci Lassalle’a liczyła około 4600 członków[5]). Uważany jest za jednego z twórców socjaldemokracji, bo odrzucał rewolucję. Dlatego w przeciwieństwie do komunistów nie podważał legitymacji systemu, tylko dążył do polepszenia życia robotników w ramach demokracji. Zagorzały zwolennik wolności, równości i sprawiedliwości społecznej. Był przeciwnikiem Marksa na scenie socjalistycznej, pomimo przyjaźni w latach młodości i podobieństw w kilku istotnych kwestiach. Poznali się już podczas studiów w Berlinie. Prowadził agitację zmierzającą do zaangażowania burżuazji w walce z junkierstwem, krytyk marksistowskiej teorii rewolucji jako drogi do socjalizmu czy też komunizmu. Wśród robotników głosił hasła walki o prawa pracownicze, przekonywał o potencjale tkwiącym w zorganizowanym ruchu robotniczym. Był zwolennikiem socjalnej monarchii ludowej (niem. soziale Volkskönigtum), w której król pełni rolę opiekuna klasy robotniczej[6]. Uważał, że powszechne prawo wyborcze osiąga polepszenie bytu społecznego, poprzez ścisłe współdziałanie z państwem. Siedział w więzieniu za krytykę kanclerza Niemiec – Bismarcka i obrażanie na sali sądowej oskarżyciela, syna jednego z prawników. Krytykował stanowione przez niego prawa (m.in. konstytucję).
Lassalle pochowany jest na Starym Cmentarzu Żydowskim we Wrocławiu. W czasie II wojny światowej naziści zniszczyli jego grób. W 1946 Polska Partia Socjalistyczna ufundowała nowy nagrobek. Obecnie jest wspominany przez współczesne polskie partie lewicowe, co roku w kwietniu przy jego grobie odbywają się skromne uroczystości.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.jpg)
