Loading AI tools
węgierska seryjna morderczyni Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Elżbieta Batory, węg. Báthory Erzsébet (ur. 7 sierpnia 1560 w Nyírbátorze, zm. 21 sierpnia 1614 w Čachticach) – arystokratka węgierska zwana Krwawą Hrabiną z Čachtic – od nazwy zamieszkiwanego przez nią zamku w Čachticach, którego nie należy mylić z pobliską twierdzą w Trenczynie na Słowacji (węg. Csejte); siostrzenica[1] króla polskiego Stefana Batorego.
Elżbieta była członkinią jednego z najbogatszych i najpotężniejszych rodów szlacheckich Siedmiogrodu; więzy pokrewieństwa łączyły ją jednak nie tylko z przyszłym królem Polski Stefanem Batorym, ale też z ludźmi cierpiącymi na różne choroby psychiczne, co było zapewne skutkiem ciągłych małżeństw pomiędzy członkami nieznacznej liczby tamtejszych możnych rodów. Jej ojciec, Jerzy Batory z linii na Ecsed, był pastorem. Poślubił on swoją daleką kuzynkę Annę z Batorych na Somlyó (siostrę polskiego króla) i razem z nią zamieszkał w Ecsed; tam urodziła się i wychowała Elżbieta.
Była kobietą wielkiej urody, a przy tym pochwalić się mogła wyjątkową inteligencją – nauczyła się płynnie władać węgierskim, łaciną i niemieckim. Od wczesnych lat życia uchodziła za osobę skłonną do napadów gniewu.
Mając sześć lat, była świadkiem wydarzenia, które mogło mieć istotny wpływ na jej psychikę – jeden z Romów, zapewniających rozrywkę mieszkańcom zamku, został oskarżony o sprzedanie dzieci Turkom. Został uznany za winnego i skazany na śmierć; egzekucję wykonano przez zaszycie skazanego mężczyzny w rozciętym brzuchu konia. Podobny wpływ na Elżbietę mogła wywrzeć sytuacja, która miała miejsce około siedmiu lat później – jeden z jej kuzynów, ówczesny książę Siedmiogrodu, nakazał obciąć nosy i uszy 54 zbuntowanym chłopom.
W 1573 odbyły się zaręczyny Elżbiety z Franciszkiem Nádasdym, za którego wyszła w wieku piętnastu lat. Istnieją zapisy, że miała ona wtedy już za sobą ciążę będącą skutkiem związku z miejscowym chłopem – dziecko (córkę) miano oddać wiejskiej rodzinie. Jednakże zapisy te raczej zostały wymyślone w późniejszym okresie przez hrabiego Turzona – po pierwsze Elżbieta w ciążę musiałaby zajść w wieku 12 lat lub wcześniej, a po drugie związek z chłopem był niemożliwy i skończyłby się w najlepszym razie wysłaniem Elżbiety do klasztoru (zgodnie z ówczesną obyczajowością tolerowano przedmałżeńskie romanse kobiet, o ile dotyczyły one mężczyzn o równej lub wyższej pozycji społecznej, a w przeciwnym razie kobiety karano). 8 maja 1575 we Vranovie nad Toplą odbyła się pełna przepychu ceremonia ślubna Elżbiety z dwudziestoletnim Nádasdym. Małżeństwo zamieszkało na Węgrzech w zamku Sárvár, rodzinnej posiadłości rodziny Franciszka, który jako żołnierz większość czasu spędzał na walkach z Turkami. Samodzielnie zarządzając majątkiem, Elżbieta zasłynęła okrucieństwem wobec sług, a także utrzymywaniem kontaktów z licznymi kochankami obojga płci.
Pierwsze dziecko z Nádasdym – córka Anna – urodziło się dopiero w 1585. W ciągu następnych dziewięciu lat na świat przyszła jeszcze trójka dzieci: Urszula, Katarzyna oraz jedyny syn, Paweł.
Elżbieta często odwiedzała ciotkę, Klarę Batory, organizującą regularnie wyuzdane orgie. Możliwe, że właśnie w takich okolicznościach poznała Dorotheę Szantes, która podsyciła sadyzm Elżbiety. [potrzebny przypis]
Rankiem 4 stycznia 1604 zmarł nagle mąż Elżbiety, Franciszek, prawdopodobnie z powodu otrucia. Gdy żył, z ochotą pomagał żonie w torturowaniu sług[potrzebny przypis], zwłaszcza przyłapanych na kradzieży albo niewykonaniu polecenia, lub tylko o to podejrzewanych.
Będąc wdową od zaledwie czterech tygodni, Elżbieta Batory porzuciła żałobę i zaczęła bywać na cesarskim dworze w Wiedniu. Większość czasu spędzała jednak w Čachticach.
W 1604 Elżbieta poznała niejaką Annę Darvulię, kobietę, która – korzystając ze strachu Elżbiety przed nadchodzącą starością – rzekomo stała się najprawdopodobniej główną inspiratorką domniemanych zbrodni dokonywanych przez hrabinę. Pewnego dnia Elżbieta w złości miała uderzyć służkę tak mocno, że krew z nosa jej ofiary padła na twarz hrabiny; Elżbieta, spojrzawszy w lustro, miała zauważyć, że zniknęły jej zmarszczki. Darvulia miała wykorzystać złudzenie, jakiemu uległa jej pani i przekazać jej „starożytną mądrość”: przez odebranie komuś krwi można przejąć fizyczne i duchowe cechy tej osoby.
Od tej pory krwawe tortury miały stać się niemalże codziennością na čachtickim zamku.[potrzebny przypis] Służące miały być maltretowane nawet wtedy, gdy Elżbieta – chora i osłabiona – nie była w stanie zejść z łóżka. Te pomówienia miały wywieść się z fałszywych oskarżeń Jerzego Turzona, który dążył do zagarnięcia majątku hrabiny.
Elżbieta Batory pojmana została przez swego kuzyna, hrabiego Thurzo, palatyna Węgier. Jej proces rozpoczął się na zamku w Bytczy kilka tygodni później, 2 stycznia 1611. Stał się wielką publiczną sensacją; na salę sądową ściągały tłumy, by śledzić jego przebieg. Decyzją hrabiego Thurzo Elżbietę sądzono jedynie za wielokrotne przestępstwa o naturze kryminalnej, natomiast o wampiryzm i czarnoksięstwo oskarżono jej sługi.
Czworo torturowanych wspólników Elżbiety w zeznaniach podało liczbę ofiar od trzydziestu do sześćdziesięciu, ale piąty świadek ujawnił znaleziony w komodzie hrabiny rejestr zbrodni, wedle którego śmierć z rąk Elżbiety i jej sług poniosło sześćset pięćdziesiąt osób.
Współuczestników zbrodni skazano na karę śmierci (wyroki wykonano 7 stycznia 1611), samą zaś Elżbietę jako wysoko urodzoną damę (która do końca zaprzeczała postawionym zarzutom), na zamurowanie żywcem w jednej z komnat zamku, z otworem jedynie do podawania pożywienia; miała tam przebywać do śmierci.
31 lipca 1614 podyktowała testament, w którym cały majątek zapisała dzieciom. W ten sposób uniknęła groźby skonfiskowania 1/3 jej majątku. Miesiąc później znaleziono ją w celi martwą.[potrzebny przypis]
Według węgierskiego historyka László Nagy Elżbieta Batory padła ofiarą spisku Habsburgów dążących do zagarnięcia Węgier[2]. Oba domy popadły w konflikt już w 1571 r., gdy Krzysztof Batory (wuj Elżbiety) stanął na czele pospolitego ruszenia przeciwko Habsburgom, a jego brat Stefan został księciem Siedmiogrodu. Po koronacji tegoż na króla Polski stosunki te uległy dalszemu pogorszeniu. W wojnie 1597–1602 cesarz Rudolf II Habsburg pokonał następcę Stefana Batorego – Zygmunta i zagarnął Siedmiogród, jednak już w kilka lat późnej w kraju wybuchło powstanie i władzę przejął Gabriel Batory. Ponieważ w Wiedniu obawiano się, że zamożna wdowa Elżbieta wesprze swego kuzyna, postanowiono ją usunąć. Dla urobienia opinii publicznej rozkręcono machinę propagandową i oskarżono pozostającą bez męskiej opieki Elżbietę o najobrzydliwsze zbrodnie, jakie współcześni mogli sobie wyobrazić. Nadzór nad sprawą powierzono Jerzemu Thurzo, któremu następnie jako jej krewnemu przypadła znaczna część wielkiego majątku oskarżonej. W 1613 r. kampania wojenna przeciwko Batorym dobiegła końca, a Habsburgom udało się zlikwidować kolejną dynastię stojącą na drodze ich planów w Europie Środkowo-Wschodniej (por. Luksemburgowie, Jagiellonowie).
W 1729 r. piszący w duchu kontrreformacji jezuita László Turóczi w swoim dziele pt. Ungaria suis cum regibus compendio data[3] opisał proces Elżbiety wymyślając przy tym masę wątków, które na stałe weszły do obiegu (np. odmładzające kąpiele w krwi młodych dziewcząt). Za przyczynę jej zwyrodnienia uznał on przejście E. Batory na luteranizm. W ten sposób narodziła się czarna legenda krwawej hrabiny z Transylwanii, która z czasem – zmieniana i upiększana – przekształciła się w historię o Drakuli.[potrzebny przypis] Dzieło Turócziego miało też prawdopodobnie na celu zdyskredytowanie ówczesnego księcia Siedmiogrodu Franciszka II Rakoczego, który był potomkiem Elżbiety Batory[potrzebny przypis].
Po wielu badaniach historycy [kto?] uważają, że doszło do konceptualnego sporu przeciwko hrabinie. Morderstw nie można było jednoznacznie udowodnić, opierały się na plotkach[4][5]. Po śmierci męża sama hrabina zarządzała rozległymi posiadłościami. Była inteligentną i odnoszącą sukcesy kobietą[6][7].
Temat tajemniczego i mrocznego życia Elżbiety Batory był wielokrotnie wykorzystywany przez wiele zespołów, głównie nurtu metalowego i rocka gotyckiego. Wśród nich są:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
