Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dąbrówka Ruska (w latach 1977–1981 Dąbrówka) – część miasta Sanok, dawniej wieś.
część miasta | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Miasto | |
SIMC |
0953562 |
Położenie na mapie Sanoka | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego | |
49°34′06″N 22°10′04″E |
Była położona w obecnym województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok przy drodze krajowej nr 28. W teraźniejszości stanowi zachodnią część dzielnicy Dąbrówka miasta Sanoka.
Wieś wspomniana po raz pierwszy w dokumencie z 1426 jako inter villa Prossek et Dombrowka. W 1515 odnotowana jako Dąbrowka, w 1565 jako Dambrowa Ruska wyesz, Dąbrówka Ruska 1665, Dąbrówka Ruthenica 1745. Wieś była położona między wsiami królewskimi Prusiek i wsią Dąbrówka Niemiecka.
Wieś królewska Dąbrówka położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[1], w drugiej połowie XVII wieku należała do starostwa sanockiego[2].
Nazwa wsi powstała w oparciu o lasy dębowe (dąbrowy), istniejące dawniej na tym obszarze[3]. Ostatnie z tych drzew zostały wycięte na początku XX wieku[3].
Dąbrówka Ruska leżała przy trakcie z Sanoka w kierunku na Rymanów, wzdłuż tegoż gościńca i biegnącej do niej równolegle linii kolejowej[4]. Topograficznie umiejscowiona na północnym zboczu leżącym w południowej części wsi oraz u południowych stóp wzgórza Glinice po stronie północnej[4]. Długość wsi przed 1939 mierzyła 2 km[5]. Pomiędzy Dąbrówką Ruską a Sanokiem była wieś Dąbrówka Polska.
Jako udzielny pan we wsi władał ród Tchorznickich[3]. Jego przedstawiciele nadawali mieszkańców nazwiska[3]. W XIX wieku do końca życia właścicielem posiadłości tabularnej w Dąbrówce Polskiej i Ruskiej był Jan Tchorznicki (zm. 1868)[6][7][8].
W 1880 wieś liczyła 77 domów i ok. 500 mieszkańców (400 Rusinów i 100 Polaków), którzy należeli do parafii obu obrządków. Były w niej obszary dworskie i włościańskie.
Do 1877 istniała cerkiew drewniana, jako filia cerkwi sanockiej, która została rozebrana, a na jej miejsce wybudowana nowa murowana cerkiew św. Dymitra. Poniżej cerkwi leżała plebania (rozebrana pod koniec XIX wieku)[4]. Ponadto funkcjonowała szkoła, której wpierw drewniana siedziba powstała w 1877, a potem murowana wybudowana w 1906, w której w 1914 dobudowano salę[4]. Przy skrzyżowaniu głównej arterii i drogi w stronę Bukowska powstała stacja kolejowa Sanok Dąbrówka[4]. Ponadto przed 1939 we wsi istniała jedna kapliczka murowana z figurą Matki Boskiej prawdopodobnie z XIX wieku, z zakończeniem na szczycie w postaci słońca[9].
Pod koniec XIX wieku właścicielami wsi byli potomkowie Jana Tchorznickiego (jego żoną była Kornelia, z domu Stankiewicz[10], zm. 1885[11]). Na przełomie XIX i XX wieku właścicielem tego terenu był Aleksander Mniszek-Tchorznicki[12][13]. W 1905 Józefa Rylska posiadała we wsi obszar 12 ha (w pobliskiej Dąbrówce Polskiej 126,7 ha)[14]. W sierpniu 1905 Józefa Rylska zbyła Dąbrówkę Polską i Dąbrówkę Ruską na rzecz Marii Strzelbickiej[15][16] (kwota zakupu wyniosła 50 tys. koron[17]). Po śmierci właścicielki dobra odziedziczyły jej dzieci jako małoletni spadkobiercy, zaś jej mąż Mieczysław został zarządcą tychże dóbr[17]. Według stanu z 1911 roku 16 ha stanowił dwór, 10 ha należało do gminy, a 351 ha do włościan[18]. Na terenie byłej wsi Dąbrówka Polska istnieje zachowany zespół pałacowo-parkowy Rylskich i Tchorznickich.
Według stanu z 1936 ludność wsi według narodowości przedstawiała się następująco: 125 Polaków, 623 Rusinów i Ukraińców, 17 Żydów[19]. Rusini we wsi określali samych siebie mianem Starorusinów[5]. Dokładne rozróżnienie Rusinów od Ukraińców nie było wówczas możliwe, jako że chodziło o osobiste deklaracje przynależności, które np. często pojawiały się w obu przypadku w ramach jednej rodziny[5]. Przed 1939 większe skupiska ludności zamieszkiwały wschodnią i zachodnią część wsi, natomiast mniej osiedlało się w środkowym rejonie[4]. W tym czasie istniały drogi polne zwyczajowo zwane: Cygańska, Wywóz, Cesarska (nazwana od historycznego przejazdu cesarza – zob. podróż Franciszka Józefa I po Galicji i Bukowinie w 1851), Poprzecznica, Namłyńce[20].
Przed 1939 we wsi istniały straż pożarna oraz czytelnie Towarzystwa Szkoły Ludowej (polska) i Proswity (ukraińska)[21].
15 października 1948 wsie Dąbrówka Polska i Dąbrówka Ruska zostały połączone w jedną wieś Dąbrówkę[22][23]. Uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z 1 stycznia 1962 roku wieś przyłączono do miasta Sanoka i od tego czasu stanowi dzielnicę Dąbrówka[24].
W 1959 na obszarze wsi została ujawniona XVII-wieczna chałupa z tzw. tragarzem na którym wyryto inskrypcję A. D. 1681[25]. W 1961 został przeniesiny do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[26][27].
W Dąbrówce Ruskiej urodzili się:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.