Czarnoszyce (kaszub. Czôrnoszëcé, niem. Bergelau) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, w gminie Człuchów[4][5].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
110[1] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
77-300[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GCZ |
| SIMC |
0742799 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Człuchów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu człuchowskiego  | |
| 53°44′41″N 17°26′39″E[3] | |
Wieś kaszubska, stanowi sołectwo gminy Człuchów[6] w którego skład wchodzi również miejscowość Czarnoszki.
HISTORIA Czarnoszyc
Czarnoszyce to mała, urokliwa wieś kaszubska z niemieckim rodowodem. W skład sołectwa wchodzi tu również
miejscowość Czarnoszki. Obie miejscowości leżą w pięknym otoczeniu lasów i jezior.
O dawnym zasiedleniu rejonu Czarnoszyc świadczą wykopaliska, m.in. urny odnalezione w grobach skrzynkowych kultury
pomorskiej oraz grodziska wczesnośredniowieczne położone nad zachodnimi brzegami Jeziora Charzykowskiego. Jednak w
dokumentach pierwszy raz miejscowość Czarnoszyce wymieniana jest w 1368 roku, kiedy to na podstawie dokumentu
lokacyjnego „Korczban i Dawidson” otrzymują 24 włóki ziemi. W kolejnym dokumencie z 1373 roku, wydanym dla sąsiedniej wsi,
nadano jeszcze 27 włók Nesewanzowi, zarządcy Nieżywięcia.
W roku 1520 Czarnoszyce należały do rodziny Labanka-Czarnicc. Dokumenty z drugiej połowy XVI w. stanowią, że
właścicielem „pięciu kawałków” był K. Bogusz, 21 łanów (ówczesna jednostka powierzchni) należało do Łebińskego herbu Trzy
Krzyże, a kolejnych 5 łanów do J. Rątki. Starym obyczajem szlachta dzieliła swoje dobra między dzieci, dlatego często dochodziło
do rozdrobnienia ziemi i obniżenia stopy życiowej właścicieli. Księgi wieczyste z XVIII w. mówią już o kilkunastu właścicielach
niewielkich majątków. Niektórzy z nich szczególnie zapisali się na kartach historii.
W XVIII w. posiadaczami majątku w Czarnoszycach byli Götzendorfowie-Grabowscy herbu Zbiświcz pochodzący z
Grabowa koło Pieniężnicy. Andrzej Grabowski zasłynął jako bohater bitwy pod Wiedniem (1683 r.). W czasie bezkrólewia był
sędzią kapturowym pomorskim, podpisał elekcję Augusta II. Jego potomkiem był Adam Stanisław - biskup chełmiński, biskup
kujawski, biskup warmiński, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym i komisarz królewski. Ostatni
Grabowski z Czarnoszyc, Piotr Marcin, w 1816 roku wyjechał do Warszawy, gdzie piastował urząd radcy ministerialnego
i generalnego prokuratora.
W 1806 roku w Czarnoszycach urodził się Stanisław Janta-Lipiński jeden z dowódców oddziału powstańczego, który w
roku 1846 wyruszył na Starogard Gdański. Powstaniec aresztowany przez prusaków, został skazany na dożywotnie więzienie.
W 1841 roku Franciszek Strehl, tłumacz sądowy z pobliskiego Człuchowa, wykupił od zubożałej szlachty i Niemców resztę
posiadłości w Czarnoszycach, stając się właścicielem 962 ha. Na swojej ziemi wybudował okazały pałacyk oraz założył park.
Wkrótce jednak jego syn Władysław roztrwonił cały rodowy majątek. Zachowane fundamenty pałacyku oraz pozostałości parku
przypominają o tej historii Czarnoszyc.
W 1893 roku Czarnoszyce przeszły w posiadanie Izaaka Mosesa, który zakupił majątek. Nowy właściciel gruntów 69 arów
podarował na rzecz przyszłej szkoły, którą wybudowano w 1908 roku, a budynek stoi po dziś dzień.
W XVI lub w początkach XVII w. w Czarnoszycach powstał zbór ewangelicki. Potwierdza to dokument z wizytacji biskupiej
z 1653 roku. W 1772 ówczesny właściciel wsi relacjonował, że kościół uległ zniszczeniu w czasie wojen szwedzkich ok. 1658 roku.
Brak jest informacji o jego późniejszej odbudowie. W 1930 roku we wsi była jeszcze dzwonnica z jednym dzwonem.
W 1939 r. z rejonu Czarnoszyc ruszały przeciw Polsce elementy 20. Dywizji Piechoty Zmotoryzowanej gen. Wiktorina (XIX
korpus pancerny gen. Guderiana), które starły się z batalionem Obrony Narodowej „Czersk” pod Charzykowami.
Po przejściu 2. Frontu Białoruskiego w 27.02.1945 roku wieś przeszła w ręce polskie i znów została zasiedlona, jednak
większość drewnianych domów spłonęła w wyniku ostrzału Chojnic w ostatnim roku II wojny światowej.
Ciekawostka:
Czarnoszyce przed rozbiorami należały do Korony. Zamieszkiwane były w większości przez ludność polską, czyt. kaszubską.
Mieszkańcy pamiętają opowiadaną przez przodków historię mówiącą, że sołtys Czarnoszyc zwany „Królem Polski” w
Czarnoszycach za swoje przywiązanie do Rzeczypospolitej został wraz z grupą miejscowych chłopów w bestialski sposób
zamordowany przez niemieckiego administratora tej małej miejscowości.
DAWNE PRZEJŚCIA GRANICZNE
Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 roku powstało niepodległe Państwo Polskie. Powstały nowe granice. W myśl
postanowień traktatu wersalskiego do Polski powróciła Wielkopolska i Pomorze Wschodnie z wyjątkiem Gdańska, który
otrzymał statut Wolnego Miasta pod kontrolą Komisarza Ligi Narodów. Teren Gminy Człuchów pozostał w Niemczech. Dawna
granica między Polską a Niemcami na terenie naszej gminy biegła od Bukowa poprzez Wierzchowo – Wierzchowo Dworzec –
Jeczniki Wielkie – Brzeźno Człuchowskie – Nieżywięć aż po Czarnoszyce. Na najważniejszych szlakach powstały przejścia
graniczne i domy celne. Dla funkcjonariuszy Grenzschutzu (niemiecka straż graniczna) pobudowano także drewniane ale także
ceglane „koszarowce.”
„Koszarowiec” w Czarnoszycach.
Jadąc z przez Czarnoszyce w kierunku drogi Chojnice – Bytów na niewielkim wzniesieniu możemy dostrzec właśnie taki
„koszarowiec.” Dziś w dawnym „koszarowcu” mieści się świetlica wiejska.
Co ciekawe, pierwotna granica nie biegła bezpośrednio koło Czarnoszyc. Miejscowi Kaszubi „Gochy” nie zgadzali się z
ustaleniami pierwotnej granicy. Wielu z nich miało swoje pola, łąki i lasy po obu stronach graniczy a to stanowiło dla nich
problem. Stawili czynny opór. Incydent ten nazwano „Wojną Palikową” w 1920 roku wskutek czego granica została
przesunięta w okolicy Czarnoszyc o kilka kilometrów na zachód od pierwotnej pozycji.
Tuż obok czarnoszyckiego „koszarowca” znajduje się niewielki przedwojenny cmentarzyk. I tu kolejna ciekawostka. Do dziś
zachowała się mogiła Karla Lange dowódcy tutejszego posterunku Grenzschutzu. Poległ on 1 września 1939 roku przy moście
w Swornegaciach. Przeprawy tej bronili funkcjonariusze Komisariatu Polskiej Straży Granicznej z Konarzyn. Mając swoje
pozycje na pobliskiej Psiej Górze dzielnie stawili opór niemieckiemu najeźdźcy. Pomimo olbrzymiej przewagi liczebnej
Niemców polscy strażnicy na kilka godzin zatrzymali natarcie na tym odcinku.
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.