wieś w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Czarna Górna – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Czarna[4][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 894 i drodze wojewódzkiej nr 896.
| wieś | |
.jpg) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Kod pocztowy |
38-710[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RBI |
| SIMC |
0348000[4] |
Położenie na mapie gminy Czarna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego  | |
 49°19′26″N 22°40′08″E[5] | |
Miejscowość jest siedzibą gminy Czarna oraz rzymskokatolickiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego.
Wieś leży na zbiegu małej i dużej pętli bieszczadzkiej, na wschodnim miejscu ich połączenia. Znajdują się w niej: Szkoła Podstawowa im. Ignacego Łukasiewicza, Gminny Dom Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna w Czarnej, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Zakład Gospodarki Komunalnej[7], a także kilka sklepów, poczta, przystanek PKS oraz galeria sztuki „Barak”.
W miejscowości istnieje klub piłki nożnej, Jawornik Czarna, który po sezonie 2017/2018 wycofał się z rozgrywek klasy A[8].
Dawniej Czarna była jedną wsią. Obecnie podzielona jest administracyjnie na Czarną Górną i Czarną Dolną.
Osada lokowana na prawie wołoskim w 1505 przez Andrzeja Wyderkę. Był on pierwszym wójtem w tej miejscowości. Otrzymał to prawo od Stanisława Kmity Sobieńskiego herbu Szreniawa (ok. 1450–1511), starosty przemyskiego[9]. Istniał tu dwór obronny. Właścicielami Czarnej byli m.in.: Czarnieccy, Tarłowie, ks. Konstanty Korybut Wiśniowiecki, Stadniccy, Ossolińscy, Mniszchowie, Kierzkowscy[10] i Raszewscy. Na przełomie XVIII/XIX wieku właścicielami dóbr byli Kieszkowscy herbu Krzywda: Antoni, a następnie Stanisław[11]. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Czarnej byli spadkobiercy po Raszewskim[12].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego.
W 1921 r. wieś liczyła 327 domów i 2012 mieszkańców, w tym 1797 obrządku greckokatolickiego, 93 rzymskokatolickiego i 122 mojżeszowego.[13] Ciągnęła się w dolinie na przestrzeni prawie 8 km. Były tu dwie cerkwie, kaplica rzymsko-katolicka, żydowski dom modlitwy, dwór, cztery młyny wodne, folusz, tartak parowy, kopalnia ropy naftowej (czynna do dziś), kilka łaźni i ok. 20 sklepów.
Na zachodnim, dolnym krańcu wsi, nad tzw. Cygańskim Potokiem w sąsiedztwie dworu mieszkali Cyganie.
W latach 1939–1941 na mocy paktu Związku Radzieckiego z hitlerowskimi Niemcami oraz w latach 1944–1951 wieś należała do ZSRR. Ponownie znalazła się w Polsce w ramach umowy o zamianie granic.
Od października 1939 do sierpnia 1944 wieś była siedzibą urzędu gminy w powiecie sanockim.
W sierpniu 1943 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 20 Polaków[14].
W czasie II wojny światowej powołano tu dwa plutony AK i drużynę dywersyjną. Dowódcą Placówki AK był ppor. Bolesław Knebloch ps. Łachman, a pierwszym zastępcą kpt. Bolesław Rudziński ps. Irka oraz por. Paweł Rudyński. W czasie wojny oddziały AK spaliły w Czarnej 2 zbiorniki z ropą.
Z Czarnej pochodził Jan Dobrzański – uczestnik powstania styczniowego z 1863 roku, założyciel i kierownik Komitetu Bratniej Pomocy niosącej pomoc powstańcom styczniowym w 1864 roku. Naczelnik Ławy Lwowskiej, współorganizator polskiego Sokoła, dyrektor Teatru we Lwowie, dziennikarz, m.in. twórca Gazety Narodowej, Dziennika Mód Paryskich, Dziennika Literackiego.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czarna.
.jpg)
We wsi znajduje się cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra Męczennika wzniesiona w 1834, obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki w parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego[15]. Świątynia jest jednym z nielicznych już reprezentantów nurtu klasycyzującego w drewnianej architekturze cerkiewnej. Zabytek szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.
