Bystrzyca (obwód grodzieński)

Bystrzyca^[2] (biał. Быстрыца, Bystryca; ros. Быстрица, Bystrica; hist. także Bystrzyca Nadwilejska) – wieś na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie ostrowieckim, w sielsowiecie Worniany, nad Wilią.

Zobacz też: Bystrzyca.

Bystrzyca

Быстрыца
Быстрица

kościół w Bystrzycy w XIX w.
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	ostrowiecki
Sielsowiet	Worniany
Populacja (2019) • liczba ludności	115[1]
Kod pocztowy	231221
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Bystrzyca
Położenie na mapie Białorusi Bystrzyca
Położenie na mapie Polski w 1939 Bystrzyca
54°47′47″N 25°52′30″E

Historia

Do czasów sowieckich miasteczko.

Należy do najstarszych miejscowości na terenie współczesnej Białorusi. Wzmianki o niej pojawiają się w 1390^[3], istniała jednak wcześniej. Przez staropolskich historyków ks. Macieja Stryjkowskiego i Wojciecha Wijuka Kojałowicza SI Bystrzyca uważana była za pierwszą stolicę wielkich książąt litewskich. Razem z Wielkim Księstwem Litewskim weszła w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W jej ramach należała do województwa wileńskiego i powiatu wileńskiego. Była wówczas siedzibą starostwa niegrodowego, z którego w XVIII w. płacono 1785 zł kwarty. Odpadła od Polski w wyniku III rozbioru^[4].

W XIX i w początkach XX w. położona była w Rosji, w guberni wileńskiej, w powiecie wileńskim. Była wówczas siedzibą gminy Bystrzyca i okręgu wiejskiego^[4].

Po I wojnie światowej pod administracją polską, w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich, w okręgu wileńskim, w powiecie wileńskim. W latach 1920–1922 w składzie Litwy Środkowej.

Od 11 kwietnia 1922^[5] leżała w Polsce, w województwie wileńskim^[a], w powiecie wileńsko-trockim, w gminie Bystrzyca, a po jej zniesieniu 1 kwietnia 1927 w gminie Worniany^[6]. Nazwę Bystrzyca (Bystrzyca Nadwilejska) nosiły wówczas miasteczko, kolonia i chutory^[7].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 200 osób. 22 września 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano. Aktywną rolę w zbrodni brali udział policjanci litewscy^[8].

Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.

Religia

W 1390 król Polski i wielki książę litewski Władysław II Jagiełło ufundował tu jeden z pierwszych kościołów na Litwie, który powierzył kanonikom regularnym. W 1523 kolejną świątynię ufundował tu Zygmunt I Stary. W 1760 lub 1761 zbudowano obecny kościół. W XIX w. parafia należała do dekanatu wileńskiego diecezji wileńskiej. W 1865 w ramach represji popowstaniowych władze carskie skonfiskowały kościół i zamieniły go na cerkiew prawosławną. Zwrócony katolikom po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Obecnie w Bystrzycy funkcjonuje parafia rzymskokatolicka^[3][4].

Osobny artykuł: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Bystrzycy.

Uwagi

1. do 20 stycznia 1926 w Ziemi Wileńskiej

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 4 października 2019 roku.
2. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4. Brak numerów stron w książce
3. Bystrzyca. Zabytki i atrakcje Białorusi. [dostęp 2023-05-16]. (pol.).
4. Bystrzyca (1), pow. wileński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 510.
5. Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213
6. Dz.U. z 1927 r. nr 24, poz. 189
7. Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej.. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938. Brak numerów stron w książce
8. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1048.

Bibliografia

• Bystrzyca (1), pow. wileński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 510.
• Mapa WIG Michaliszki. [dostęp 2023-05-16]. (pol.).
• Publiczna Mapa Katastralna Republiki Białorusi. [dostęp 2023-05-16]. (ros. • biał.).