Architektura romańska w Europie Środkowo-Wschodniej
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Europa Środkowo-Wschodnia to obszar, na który chrześcijaństwo docierało z dwóch kierunków. Wraz z misjonarzami z Bizancjum docierały wpływy architektury bizantyjskiej. Cyryl i Metody przybyli na Morawy w 864 r., ich uczniowie powędrowali w kierunku Chorwacji i Węgier. W 973 r. książę Gejza sprowadził na swoje ziemie duchowieństwo z Włoch i Niemiec. Wraz z ich przybyciem gruntują się wpływy architektury romańskiej. Po koronacji Stefana I na terenie państwa węgierskiego utrwaliły się wpływy kościoła rzymskiego i umocniła się pozycja sztuki romańskiej.
ZsámbékKatedra w PécsMánfaÓcsaLebenyRotunda św. Marcina – WyszehradSivetice
Wśród najstarszych zabytków chrześcijańskich na terenie Europy Środkowo-Wschodniej dominują kościoły budowane na planie koła. Rotundy, jako typ świątyni budowanej na terenie grodu, budowano do końca XII wieku. Większość z nich ma dobudowaną niewielką, półokrągłą absydę, w której umieszczano ołtarz. Późniejsze budowle posiadają także wysoką, zazwyczaj kwadratową wieżę od zachodu. Po przybyciu duchownych ze świata łacińskiego pojawiają się trójnawowebazyliki z trzema absydami na zakończeniu naw. Wpływy niemieckie owocują budowlami flankowanymi dwiema wieżami od strony wejścia.
pochodzący z czasów przedromańskich kościół św. Donata w Zadarze z początku IX wieku. Jest to rotunda z trzema niewielkimi absydami. Nawa otoczona jest dwukondygnacyjnym obejściem i przykryta kopułą na bębnie.
katedra św. Anastazji z XII wieku, fasada bazyliki została ozdobiona szeregiem płytkich arkad wzorowanych na włoskich budowlach (Piza).
benedyktyńskie kościoły: św. Jerzego w Ják z XII wieku oraz w Lébény z początku XIII wieku. Są to trójnawowe bazyliki, bez transeptu z nawami zakończonymi absydami i dwiema wieżami od strony wejścia. W zachodniej części budowli umieszczone zostały empory przeznaczone dla fundatorów kościoła.
katedra św. Piotra w Peczu, zachowały się fragmenty wystroju, m.in. fragmenty oprawy cyborium. (Pod panowaniem tureckim zachodnia część kościoła została zamieniona na meczet).
katedra św. Wojciecha w Ostrzyhomiu (zachowały się jedynie fragmenty dekoracji rzeźbiarskiej: głowicekolumn i elementy portalu; kościół został zniszczony już w XIII wieku, podczas najazdów tureckich).
cerkiew św. Pantelejmona w Szewczenkowie koło Halicza z około 1219 roku (bazylika, przebudowana w XVI w. na kościół św. Stanisława i ponownie przebudowana na pocz. XXI wieku poprzez dodanie kopuły)
Pobiereże koło Halicza z 2 poł. XII wieku, relikty nieistniejącej romańskiej kaplicy zbudowanej podczas panowania węgierskiego[1][2].
.jpg)
_23.jpg)
