Cyborium (architektura)

Cyborium – ażurowa nadbudowa ołtarza lub innego obiektu w kościele chrześcijańskim, składająca się zazwyczaj z czterech kolumn podtrzymujących baldachim w formie kopuły, ostrosłupa lub innej bardziej złożonej^[1].

Cyborium w bazylice watykańskiej

Obudowa była najczęściej z drewna, kamieni, metali szlachetnych, zwykle bogato zdobiona. Pierwotnie cyboria umieszczane nad ołtarzami posiadały zasłony umocowane na drążkach, które były opuszczane podczas niektórych fragmentów liturgii. Ozdobne cyborium podkreślało rolę i ważność ołtarza. Symbolicznie przedstawiało niebiosa rozpostarte nad ziemią^[2].

Cyboria budowane były też nad chrzcielnicami albo grobami lub relikwiami świętych^[1].

Najstarsze zachowane źródła pisane pochodzą z IV wieku, a dotyczą cyborium w bazylice św. Jana na Lateranie^[2]. Popularne w bazylikach starochrześcijańskich i w okresie romanizmu. W gotyku wykształciło się kilka typów cyboriów (m.in. przyścienne, niszowe, także przenośne). Barokowe cyboria składają się ze zwielokrotnionych kolumn i baldachimów o skomplikowanym kształcie. W kościołach rzymskokatolickich zaniknęły wraz z wprowadzeniem wysokich nastaw ołtarzowych, stosowane dalej w kościołach prawosławnych i greckokatolickich^[1].

Przykłady cyboriów

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Zobacz też

• konfesja