Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Archiloch (stgr. Ἀρχίλοχος Archilochos) – poeta grecki z Paros, żyjący w 1. połowie VII wieku p.n.e., jeden z najwybitniejszych (obok Safony i Alkajosa) przedstawicieli greckiej poezji lirycznej.
 | |
| Data urodzenia |
VII wiek p.n.e. |
|---|---|
| Data śmierci |
VII wiek p.n.e. |
| Zawód, zajęcie |
poeta |
Był synem niewolnicy Enipo i arystokraty Telesiklesa z Paros (stąd arystokratyczne imię Archilochos, czyli „przywódca zastępu”; jednak majątek przejęli przyrodni bracia z prawowitej małżonki), niedoszłym małżonkiem Neobuli i zięciem Likambesa z Paros oraz najemnikiem, wraz z ojcem kolonistą na wyspie Tazos[1]. Zginął jako najemnik w walkach rodzinnej Paros z Trakami na Naksos[2].
Pisał elegie, epigramy, hymny, jednak najbardziej znany jest jako autor złośliwych wierszy pisanych w jambach (już w starożytności uznany został za twórcę poezji jambicznej). Jego utwory mają ton krytyczny, satyryczny, pełne są osobistych inwektyw. Z jego twórczości zachowały się fragmenty. Od jego imienia wziął nazwę wiersz archilijski.
Istnieje legenda o Archilochu[3], która mówi, że został on oszukany przez swojego niedoszłego teścia Likambesa. Archiloch zaręczył się z jego córką Neobulą, jednakże Likambes potem zerwał zaręczyny i nie dopuścił do ślubu tych dwojga. Podobno Archiloch tak mścił się swoimi złośliwymi jambami, że doprowadził do samobójczej śmierci zarówno Likambesa, jak i Neobulę oraz jej siostry. Ponieważ zachowały się bardzo nieliczne fragmenty jego dzieł, nie można wyrokować o prawdziwości tej historii.
Według anegdoty przytoczonej przez Plutarcha[4] poeta został zmuszony do opuszczenia Sparty z powodu swego wiersza:
Sajczyk jakiś zapewne się chlubi mą tarczą bez skazy,
Którą pod krzakiem musiałem wbrew mej woli porzucić;
Sam za to cało wyszedłem. A cóż mi tam po niej!
Pal ją licho, nie gorszą tarczę znowu zdobędę! (przełożył Jerzy Danielewicz)
W wierszach tego poety po raz pierwszy pojawia się termin tyran[5]. Jest też autorem jednego z najstarszych znanych w literaturze opisów fellatio[6].
Znaczenie Archilocha do liryki porównywano do Homera do eposu, wpłynął swymi wierszami na klasyków: Safonę, Alkajosa, Solona, Anakreonta; a także m.in. Kallimacha w epoce aleksandryjskiej i Horacego w poezji rzymskiej[2][7].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
