Alfred Józef Potocki herbu Pilawa (ur. 29 lipca 1817[1] lub 1822 w Łańcucie, zm. 18 maja 1889 w Paryżu) – polski arystokrata, II ordynat w Łańcucie. Minister rolnictwa i premier Austrii, Namiestnik Galicji, poseł na Sejm Krajowy Galicji, dożywotni członek austriackiej Rady Państwa,
.jpg) Alfred Józef Potocki, [non ante 1867] | |
 Pilawa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Józefina Maria Czartoryska |
| Żona | |
| Dzieci |
z Marią Klementyną Sanguszko: |
| Odznaczenia | |
   | |
Życiorys
Do dziewiętnastego roku życia wychowywał się i uczył wspólnie z kuzynem Adamem Potockim w Łańcucie, Krakowie i Krzeszowicach. Jego guwernerem był Adam Kłodziński[2]. Następnie studiował prawo na uniwersytecie w Wiedniu oraz słuchał wykładów na tamtejszej politechnice. W okresie studiów prowadził bogate życie towarzyskie[3]. Jego koligacje rodzinne i posiadany wielki majątek zapewniły mu znakomitą pozycję na dworze habsburskim. W 1844 roku po otrzymaniu tytułu szambelana był attaché ambasady austriackiej w Londynie, na której czele stał jego szwagier Maurycy Dietrichstein. Okres pobytu w Anglii zrobił z niego anglomana[3].
Po powrocie z Londynu wiosną 1848 utworzył w Łańcucie oddział Gwardii Narodowej, którym dowodził w stopniu kapitana. W grudniu 1848 (po rezygnacji Jerzego Lubomirskiego) uzyskał w Łańcucie mandat do parlamentu austriackiego w Kromieryżu. W parlamencie należał do „Stowarzyszenia”[4]. Po zakończeniu Wiosny Ludów zajął się sprawami rodzinnymi i majątkowymi. Małżeństwo w 1851 z Marią z Sanguszków przyniosło mu wielkie posiadłości w zaborze rosyjskim: antonińskie i szepetowieckie na Wołyniu oraz kleszewskie na Mazowszu. W związku z tym zajął się gospodarowaniem w nich i w latach 1851–1859 przebywał w Antoninach i Warszawie. Bywał także w Sankt Petersburgu. Od 1859 mieszkał na stałe wraz z żoną w Łańcucie, gdzie do 1860 przejął ordynację z rąk swego ojca. W latach 1830–1831 nabył ziemie leżajskie jako dobra monarchii austriackiej, tzw. dobra kameralne od hrabiego Wojciecha Miera. Były to obiekty (dworskie) przemysłowe: 3 gorzelnie, 1 browar, 7 młynów, 2 folusze, 2 tartaki. Kazał wybudować pałac Potockich we Lwowie.Dzięki temu i posiadanemu majątkowi żony stał się jednym z najbogatszych ludzi na ziemiach polskich. Przejętą ordynację oraz innymi dobrami galicyjskimi zarządzał wzorowo, będąc zarazem jednym z prekursorów przemysłu rolniczego w Galicji W dobrach łańcuckich złożył m.in. cukrownię, fabrykę rosolisów i garbarnię oraz przeprowadził melioracje, stosował nowe kultury rojne i dobrą gospodarkę leśną. Prowadził także w Kurowicach znaną hodowlę koni. Brał stały udział w krajowych i wiedeńskich wystawach rolniczych. Poza przewodniczeniem galicyjskiemu Towarzystwu Chowu Koni od 1852 był członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, a od 1858 członkiem, od 1869 członkiem honorowym Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego w Krakowie[3]. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie w 1867[5]. Od 1872 do 1876 pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie[6].
W zaborze rosyjskim utrzymywał szkołę rolniczą w Czernichowie i ufundował dwa stypendia dla uczniów. Dbał również o rozwój biblioteki ordynackiej w Łańcucie a nadto w Julinie koło Łańcuta założył bibliotekę prywatną zawierającą rzadkie wydania zielników i bogato ilustrowanych książek z XVI-XIX[3].
Z przekonań konserwatysta, monarchista i klerykał, Był inicjatorem adresu szlachty galicyjskiej z 17 października 1851 do cesarza Franciszka Józefa z postulatami reform wewnętrznych oraz ofertą ugody Polaków z dynastią. W 1858 znowu dzięki niemu szlachta galicyjska wystosowała adres z okazji urodzin arcyksięcia Rudolfa w którym deklarowano pełną lojalność wobec Habsburgów co spotkało się z ostrą krytyką nie tylko środowisk demokratycznych, ale także Hotelu Lambert. Wkrótce po rezygnacji ojca został 18 kwietnia 1861 dziedzicznym członkiem austriackiej Rady Panów[7], gdzie należał do prawicy[4]. Należał do przeciwników powstania styczniowego, a następnie w okresie walki Galicji o autonomię był zwolennikiem Adama Potockiego. Był posłem na Sejm Krajowy Galicji I kadencji (1863–1867) z IV kurii (gmin wiejskich) z okręgu nr 59 (Leżajsk – Sokołów Ulanów), II kadencji (1867–1869) i III kadencji (1870–1876) z kurii IV (gmin wiejskich) z okręgu nr 3 (Brzeżany – Przemyślany), IV kadencji (1877–1882) i V kadencji (1882–1889) z kurii IV (gmin wiejskich) z okręgu 6 (Podhajce-Kozowa)[8]. W latach 1875–1876 pełnił funkcję marszałka krajowego[8][9]. 20 maja 1867 został wybrany posłem do austriackiej Rady Państwa II kadencji w kurii X – jako delegat z grona posłów wiejskich okręgów: Brzeżany, Bóbrka, Rohatyn i Podhajce[7]. Wyboru nie przyjął, gdyż był dziedzicznym członkiem Izby Panów, w jego miejsce w 1868 wybrano Wasyla Makowycza[10]. Był także prezesem Rady Powiatowej w Łańcucie. wybrany z grupy większych posiadłośc[11] i.
Pełnił funkcję w rządzie austriackim, był ministrem rolnictwa (30 grudnia 1867 – 15 marca 1870) w gabinecie Karla Auersperga, a następnie premierem (11 kwietnia 1870 – 4 lutego 1871) ustąpił nie zdoławszy skłonić Czechów do obesłania parlamentu[3]. Był także szefem Ministerstwa Obrony Państwa (28 czerwca 1870 – 4 lutego 1871)[4]. W latach 1875–1883 Namiestnik Galicji. Jak go scharakteryzował Kazimierz Chłędowski: Po śmierci Gołuchowskiego wielkie było rozciekawienie, kto zostanie namiestnikiem; cesarz, który lubił pana Alfreda Potockiego, ufał jego lojalności i niewzruszonemu przywiązaniu do tronu na niego się zdecydował. Pan Alfred, od czasu kiedy przestał być ministrem prezydentem, zamieszkał w Łańcucie, nie mieszał się do polityki i z pewną arystokratyczną grandezzą przypatrywał się z boku wszystkiemu co się dzieje. Był on mimo niezbyt świetnych umysłowych zdolności, przecież jedną z najbardziej znaczących osobistości, jakie pamiętam w polskim społeczeństwie. Niezmierny takt, prawość charakteru, wrodzona dobroć i znajomość życia zastępowały u niego jakieś niezwykłe zdolności; a można było być pewnym, że z każdego, najtrudniejszego nawet położenia wyjdzie jako wzór człowieka honoru. Postać jego była już nadzwyczaj sympatyczna i wzbudzająca zaufanie. Wysoki, szczupły, bardzo przystojny mężczyzna, o pięknie narysowanym nosie, znamionującym po większej części twarze Potockich, o spokojnym bardzo arystokratycznym zachowaniu się. Gentleman na pierwszy rzut oka i to gentleman pierwszej wody[12].
5 czerwca 1889 został pochowany w grobowcu rodzinnym w Łańcucie[13].
Odznaczenia i wyróżnienia
W 1875 został Honorowym Obywatelem Miasta Leżajska z okazji objęcia stanowiska namiestnika Galicji. Szambelan austriacki w 1881[14].
Posiadał Order Złotego Runa (15 sierpnia 1869 – odznaczony przez cesarza Franciszka Józefa), Wielki Krzyż Orderu Świętego Stefana (1883) oraz Order Korony Żelaznej I kl. (15 maja 1869)[15], a także hiszpański Order Karola III[3],
Rodzina
Urodził się w polskiej arystokratycznej rodzinie, był synem I ordynata łańcuckiego Alfreda (1786–1862) i Józefy z Czartoryskich. Miał brata Artura (1816–1834) i siostry: Ewę Józefinę (1818–1895) żonę Franza księcia Liechtenstein (1802–1887), Marię (1819–1822) i Zofię Ewę (1820–1892) żonę Maurycego Jana von Dietrichstein-Proskau-Leslie (1801–1852). Jego żoną była Maria Klementyna z Sanguszków. Mieli synów Romana Alfreda (1851–1915) i Józefa Mikołaja (1862–1922) oraz córki Julię (1854–1921) żonę Władysława Michała Branickiego (1848–1914) i Klementynę (1856–1921) żonę Jana Antoniego Tyszkiewicza (1852–1901)[3][16].
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
