7 Pułk Saperów Wielkopolskich

7 Pułk Saperów Wielkopolskich (7 psap) – oddział saperów Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Ten artykuł dotyczy 7 Pułku i 7 Batalionu Saperów Wielkopolskich. Zobacz też: inne bataliony saperów noszące numer 7.

7 Batalion Saperów

7 Pułk Saperów Wielkopolskich

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1929
Tradycje
Święto	14 sierpnia[1]
Nadanie sztandaru	1923
Kontynuacja	7 Batalion Saperów (1929-1939)
Dowódcy
Ostatni	ppłk Marian Zarzycki
Organizacja
Dyslokacja	Poznań
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	saperzy

Jednostki saperskie WP w 1939

Pomnik Saperów w Poznaniu wzniesiony przez 7 psap w 1923

Jubileusz dziesięciolecia 7 psap w Poznaniu - odczytywanie rozkazu dziennego; kwiecień 1929

Jubileusz dziesięciolecia 7 psap w Poznaniu - defilada

Pokazy rozsadzania lodu w 7 bsap w Poznaniu; marzec 1930

Święto 7 bsap w Poznaniu - gen. Oswald Frank przechodzi przed frontem oddziałów; sierpień 1933

Święto 7 bsap w Poznaniu - defilada rezerwistów na ul. Święty Marcin

Batalion (pułk) był jednostką wojskową istniejącą w okresie pokoju i spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów saperów. Spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe. Stacjonował w Poznaniu. W 1939, po zmobilizowaniu jednostek przewidzianych planem mobilizacyjnym, został rozwiązany.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk został sformowany 22 sierpnia 1921 roku z połączenia XIV, XVII i XXV batalionów saperów oraz VII batalionu zapasowego saperów. Oddział stacjonował w garnizonie Poznań, w koszarach pruskiego 29 batalionu pionierów na Wildzie.

W 1929 roku jednostka przeformowana została w 7 batalion saperów i podporządkowana dowódcy 3 Brygady Saperów w Poznaniu. W marcu 1934 roku batalion podporządkowany został dowódcy 2 Brygady Saperów w Krakowie, która w październiku tego roku przemianowana została na 2 Grupę Saperów. W czerwcu 1937 roku batalion wydzielił ze swego składu jedną kompanię saperów, na bazie której sformowany został Ośrodek Sapersko-Pionierski 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu.

Mobilizacja 1939

7 batalion saperów był jednostką mobilizującą. W 1939 roku zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” sformował w mobilizacji alarmowej piętnaście pododdziałów dla Armii „Poznań”:

• 14 batalion saperów typ IIa dla 14 DP – mjr Henryk Kosicki
• 17 batalion saperów typ IIb dla 17 DP – kpt. Aleksander Karchesy
• 47 batalion saperów typ IIb dla armii – kpt. Teofil Jaroszewski
• pluton mostowy 4 tonowy nr 47
• Szefostwo Fortyfikacji Typ II „Poznań”
• Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej Nr 71
• rezerwowa kompania saperów nr 171
• rezerwowa kompania saperów nr 172
• rezerwowa kompania saperów nr 173
• rezerwowa kompania saperów nr 174 – kpt. rez. Michał Lorkiewicz
• rezerwowa kompania saperów nr 175
• pluton parkowy saperów nr 71
• pluton parkowy saperów nr 72
• lekka kolumna pontonowa typ I nr 171
• lekka kolumna pontonowa typ II nr 172

Latem 1939 z tabel mobilizacyjnych baonu wykreślono cztery plutony miotaczy ognia (nr (71-74).

Kadra 7 psap / 7 bsap

Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze 7 Pułku (batalionu) Saperów Wielkopolskich.

Dowódcy pułku i batalionu^[2]

• płk Mieczysław Laudowicz
• kpt. inż. Roman Szymański
• kpt. Marceli Rewieński
• kpt. inż. Jan Sulerzycki
• mjr Roman Rygiel
• mjr Jan Wańtuch
• mjr Otton Gloeh
• płk Artur Włodzimierz Górski (XI 1922 – I 1926^[3])
• ppłk Wiktor Krajewski (p.o. II – VIII 1926)
• płk dypl. SG Aleksander Henryk Szychowski (3 IX 1926 – 27 IV 1929^[4])
• ppłk dypl. dr Marian Jan Steifer (27 IV 1929 – I 1931)
• mjr Stanisław Perko (p.o. I – III 1931)
• ppłk Konstanty Zdzisław Skąpski (III 1931 – III 1935)
• p.o. mjr Wincenty Krzywiec (p.o. IV 1935)
• ppłk Arkadiusz Kazimierz Balcewicz (V 1935 – XI 1938)
• ppłk Marian Zarzycki (14 XI 1938 – 3 IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku i batalionu

• mjr sap. Otton Gloeh
• mjr sap. Jan I Wantuch (p.o. 1923)
• mjr / ppłk sap. Wiktor Krajewski (od II 1924^[5])
• ppłk sap. Roman Bierówka (do IV 1928^[6])
• mjr sap. Edward Nejberg (od IV 1928^[6])
• mjr sap. Stanisław Perko (IX 1930 – III 1931)
• mjr sap. Zenon Lenczewski (VI 1933^[7] – III 1934^[8])
• mjr sap. Wincenty Krzywiec (od III 1934^[8]
• mjr sap. Henryk Kosicki (1939)
• mjr sap. Roman Szymanowski (II z-ca d-cy/kwatermistrz – 1939)

Obsada personalna w 1939 roku

Ostatnia organizacja pokojowa i obsada personalna batalionu^[9][a]

• dowódca batalionu – ppłk Zarzycki Marian
• I zastępca dowódcy batalionu – mjr Henryk Kosicki
• adiutant – por. Medard Lucjan Zawadzki
• oficer sztabowy ds. wyszkolenia – por. Leszek Bylina
• lekarz medycyny – kpt. dr Jerzy konstanty Saciuk
• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Roman Szymanowski
• oficer mobilizacyjny – kpt. Włodzimierz Kotecki
• zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Edward Wincent Marzec †1940 Charków^[11]
• oficer administracyjno-materiałowy – por. Cyryl Walenty Bórak
• oficer gospodarczy – kpt. int. Józef Kaźmierczak
• dowódca kompanii gospodarczej – por. Antoni Rydliński
• oficer żywnościowy – vacat

• komendant parku – kpt. Ludwik II Czarnecki
• zastępca komendanta – por. Urbański Mirosław Józef
• dowódca plutonu łączności – por. Wołosewicz Zbigniew
• dowódca plutonu przeciwgazowego – ppor. Bejnarowicz Tadeusz

• dowódca kompanii szkolnej – kpt. Karchesy Aleksander
• dowódca plutonu – ppor. Dobrucki Edmund
• dowódca plutonu – ppor. Fuch Karol Maksymiljan
• dowódca plutonu – ppor. Murczyński Władysław Józef
• dowódca plutonu – ppor. Pełz Witold Emanuel

• dowódca 1 kompanii – por. Zych Zdzisław Jerzy
• dowódca plutonu – ppor. Gębka Adam

• dowódca 2 kompanii – por. Urbański Stanisław Wacław
• dowódca plutonu – ppor. Hein Witold Franciszek Józef
• dowódca plutonu – ppor. Świerkowski Stanisław

• dowódca 3 kompanii – por. Eljasiński Stefan August
• dowódca plutonu – ppor. Trzeciak Leon Aleksander
• dowódca plutonu – ppor. Pyster Józef

• dowódca 4 kompanii – kpt. Matuszewski Rafał
• dowódca plutonu – ppor. rez. pdsc. Wojciechowski Wacław
• dowódca plutonu – chor. Szymański Jan

Oddelegowani na kurs:

• por. Bagieński Jerzy
• por. Rosadowski Wacław
• por. Timler Tadeusz Józef

Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[12]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Paluszkiewicz Władysław	podporucznik rezerwy			Katyń
Perzak Paweł	podporucznik rezerwy	technik		Katyń
Kiełducki Eugeniusz	porucznik rezerwy		pracował w Wieluniu	Charków
Siebert Adam	porucznik rezerwy	mierniczy	Zarząd Miejski w Ostrowiu	Charków

Symbole pułku

Sztandar

Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

W niedzielę 10 czerwca 1923 roku, w koszarach na Wildzie, kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, gen. dyw. Aleksander Osiński wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez Bractwo Strzeleckie w Poznaniu. Chorągiew wykonana została w warszawskiej firmie Wincentego Wabia-Wabińskiego według wzoru zatwierdzonego dekretem Prezydenta RP z 16 kwietnia 1923 roku^[13]. W 1939 roku sztandar prawdopodobnie spalono^[14].

lewa strona sztandaru 7 psap

prawa strona sztandaru 7 psap

Odznaka pamiątkowa

Osobny artykuł: Odznaka pamiątkowa jednostki wojskowej.

3 lutego 1926 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej 7 psap^[15], a 9 października 1928 roku nowy regulamin odznaki^[16]. Odznaka o wymiarach 44x44 mm ma kształt krzyża maltańskiego, srebrnego, emaliowanego na biało. W centrum krzyża umieszczony jest czarno-czerwony medalion z numerem „7” z otokiem niebiesko-czarnej emalii. Odznaka jednoczęściowa - oficerska bita w srebrze lub tombaku, emaliowana. Wykonawcą odznaki był Józef Pendowski z Poznania^[17].

Uwagi

1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[10].

Przypisy

1. Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 16 z 19 maja 1927 roku
2. Mańkowski 1934 ↓, s. 36, 38.
3. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 138 z 29.12.1925 r.
4. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 9 z 27.04.1929 r.
5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 8 lutego 1924 roku, s. 53.
6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 148.
7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 128.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 166.
9. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 807.
10. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
11. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 334.
12. Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
13. Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 43 z 13.11.1923 r., poz. 555.
14. Satora 1990 ↓, s. 357.
15. Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 3 z 3.02.1926 r., poz. 24.
16. Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 27 z 9.10.1928 r., poz. 307.
17. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 355.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Album dziesięciolecia Okręgu Korpusu Nr VII, Poznań 1932
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Piotr Stawecki, Wojsko Marszałka Józefa Piłsudskiego 12 V 1926 - 12 V 1935, Oficyna Wydawnicza "Rytm", Warszawa 2004, ISBN 83-7399-078-X, s. 174-178.
• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964, wyd. I, s. 189.
• 7 Pułk Saperów Wielkopolskich, Żołnierz wielkopolski z ilustracjami, Nr 10-11, Poznań 11 czerwca 1923
• Witold Mańkowski: Zarys historji wojennej 7-go Pułku Saperów Wielkopolskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
• Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 2 (183), Warszawa 2000.
• Włodzimierz Becker, Franciszek Idkowiak: Wojska inżynieryjno-saperskie na terenie wielkopolski 1918-1939. Poznań: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego, 2011. ISBN 978-83-61960-10-2.
• Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny "W" : wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Ajaks, 1995. ISBN 83-85621-87-3. Brak numerów stron w książce
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1. Brak numerów stron w książce