Lucha de las classas

La lucha de las classas es una teoria qu'explica los enjòcs e las tensions dins una Societat devesida en classas socialas, caduna luchant per sa situacion sociala e economica. Aquel concèpte apareguèt al sègle XIX amb los istorians liberals franceses de la Restauracion, François Guizot, l'iniciador, Augustin Thierry, Adolphe Thiers e François-Auguste Mignet, als quals Karl Marx o manlevèt^[1].

Il Quarto Stato (« Lo Quart Estat »), pintura de Giuseppe Pellizza, 1901.

La lucha de las classas es un concèpte màger de la filosofia politica marxista, que cerca a descriure los enjòcs istorics e las tensions economicas al sen d'una societat devesida en classas socialas antagonistas. Per Karl Marx e Friedrich Engels, que faguèron la difusion internacionala d'aquela nocion, la lucha de las classas es un motor de las transformacions de las societats e de l'istòria modèrna^[2]. La classa dominanta de la societat capitalista es identificada a la borgesiá (o classa capitalista); domina çò que nomenan lo proletariat.

Aquela teoria foguèt adoptada per fòrça corrents sindicalistas, socialistas, communistas, anarquistas, revolucionaris o reformistas, als sègle XIX, XX e XXI, e donèt un encastre teoric^[3] a las luchas per lo melhorament de las condicions de vida dels trabalhadors^[4].

Aquel analisi, qu'aqueriguèt una autonomia al respècte de l'encastre marxista, foguèt utilizada per fòrça sociològs, filosòfs, e teoricians politics^[5].

Las classas

Lo modèle de societat organizada en classas concurrentas, donc comparablas, s'opausa a aquel de societat polisegmentária o de societat de castas ont de grops diferenciats ocupan de foncions separadas e predefinidas, coma las activitats militaras e religiosas. De societats de classas apareguèron jos l'Antiquitat, per exemple a Roma, e dins las societats urbanas modèrnas amb l'emergéncia de la Borgesiá.

Se trapa las nocions de classas e de lucha de las classas emplegadas dins de contèxtes istorics fòrça variats:

• lucha entre los esclaus e los mèstres dins las societats esclavagistas o metècs e esclaus de las societats anticas,
• lucha entre plèba e proprietaris terrians, illustrada pels Gracs,
• lucha entre lo Tèrç Estat e la noblessa a la velha de la Revolucion francesa,
• lucha entre los salariats e lors emplegaires dins la societat capitalista modèrna,
• lucha entre òmes e femnas dins las societats patriarcalas, ont l'expleitacion domestica es lo nervi de la ierarquia sociala^[6],
• castas en Índia,
• separacion entre colons e indigèns dins las colonias,
• dicotomia marcada entre país del Nòrd e país del Sud,
• segregacions racialas e/o socioculturalas dans las metropòlis,
• mandarins dins la China anciana.

Pasmens la nocion de classa es subretot economica, e l'apartenença a una classa es pas totjorn aisit de determinar per de critèris legals objectius. L'omogeneïtat d'una classa assegurada per un foncionament de la societat ont los malhums son indispensables e ont las inegalitats son durablas (se nais dins una familha rica o paure), e tanben per de mecanismes socials subtils, conscients o inconscients (critica de l'ideologia), e non per de constrencha legalas explicitas, coma l'èran los estats del Regim Ancian.

La lucha de las classas se fa pas totjorn entre la classa dominanta e la classa dominanda, mas pòt se far entre doas classas dominantas per qui assegurará la supremacia sus las classas dominadas. Es perque Marx qualifica la Revolucion francesa de revolucion borgesa, considerant qu'es lo moment istoric ont la borgesiá prenguèt plaça de la noblesa e lo clergat per assetar son opression sus las classas popularas.

Se la lucha tampauc se fa entre sonque doas classas, e Marx distinga entre quatre e sèt classas segon los seus obratges^[7], pòdon totjorn èsser distribuidas en dos grops, l'un formant la classa dominanta, l'autre las classas dominadas que los movements sindicalistas e revolucionaris ensajarán d'amassar a l'entorn d'una consciéncia comuna de lors intereses.

Perspectiva liberala

Lo concèpte de « lucha de las classas » aparéis dins lo cors d'istòria modèrna ^[8] de François Guizot donat a La Sorbona en 1828^[9], ont explica que «Lo tresen grand resultat de l'afranquiment de las comunas, es la lucha de las classas, lucha qu'emplís l'istòria modèrna. L'Euròpa modèrna nasquèt de la lucha de las divèrsas classas de la societat^[10].» Dins son vejaire, la lucha de las classas es un fenomèn que l'origina ven de la conquèsta franca del sègle V, opausant dos pòbles o, segon la formulacion del temps, doas raças, es a dire un tèrç estat d'origina galloroman, assimilat a la borgesiá, e une noblesa d'origina franca dempuèi lo movement comunal del sègle XII fins a las revolucions de 1789 e de 1830. Es una idèa comuna a fòrça istorians franceses de la Restauracion, coma Augustin Thierry^[11], Adolphe Thiers e François-Auguste Mignet^[12].

Los autors franceses d'aquela teoria liberala de la lucha de las classas s'inspirèron de Jean-Baptiste Say o Antoine Destutt de Tracy. E torna sus de temas que qu'existisson dins de movements mai ancians coma aquel del combat per l'egalitat dels levellers angleses de sègle XVII o dins aquel d'expleitacion dels escrichs de Turgot e de Jeremy Bentham que s'interessèron a la « recerca de renda ».

Dins la dralha d'aquela òbras, e dels primièrs teoricians de la lucha de las classas, de pensaires coma Charles Comte o Charles Dunoyer presentèran l'Estat coma lo sèti de la recerca de rendas financiadas pels impòstes. En consequéncia, distingan doas grandas classas dins la societat industriala: los productors de riquessa que pagan l'impòst (Tèrç Estat) e los consomadors d'impòstes (la noblessa^[13]). Lors intereses de classa son clarament antagonistas, perque los primièrs desiran èsser mens taxats alara que los segonds son en favor d'un aument de l'imposicion^[14].

Perspectiva marxista

Barricada a París levada pendent la Revolucion francesa de 1848.

Lo marxisme desvolpèt una teoria complèxa al subjècte de la lucha de las classas e de son evolucion istorica, que lo Manifèst del Partit comunista fornís una introduccion. Aquela teoria coneguèt un van màger pendent lo sègle XX e influencièt lo destin d'un grand nombre de païses.

S'inspirant de fòrça autors filosòfs, economistas o istorians, Marx e Engels fan lo ligam entre diferents concèptes per comprene melhor la societat e de sas estructuras. Lo concèpte de lucha de las classas dels liberals, associat a una critica de qualques aspèctes de la pensada d'Hegel e a una concepcion materialista de l'istòria constituisson d'elements contribuissent a explicar los movements istorics. Lo marxisme envisatja que la classa expleitada (lo proletariat) s'emanciperá capvirant la dominacion de la classa expleitadoira (la borgesiá) per capitar l'egalitat (la societat sens classa).

Segon la perspectiva marxista, l'istòria de la societat fins ara rebat la division de la societat en classas socialas (« òme liure e esclau, patrician e plebeian, baron e sèrv, mèstre de juranda e companhon, dins un mot opressors e oprimits ») que s'opausan dins una lucha ininterrompuda, a vegada declarada, a vegada amagada, pacific o non. La societat capitalista modèrna, en capvirant las divisions en òrdres de la societat feudala aboliguèt los antagonismas de classa, mas los remplacèt per de nòus. Tanben los simplifiquèt, e ara, la « societat se divisa en mai en dos vasts camps enemics, en doas grandas classas diametralament opausada: la borgesiá e lo proletariat ».

La Cauma, Robert Koehler. S'opausan lo patron e los trabalhadors.

Marx distinga totjorn al mens doas classas fondamentalas :

• los capitalistas o borgeses, classa dominanta que possèda lo capital e dispausa atal de mejans de far trabalhar altrú pel seu benefici en pesant sul cors de compra de la fòrça de trabalh;
• le proletariat, amassant las personas qu'an pas de capital e son constrenchas de vendre lor fòrça de trabalh per subsistir. S'agís de la classa salariada.

En mai distinga a vegada de sosclassas (opausant per exemple la borgesiá industriala e financièra) a aquelas doas classas fondamentalas s'apond una classa intermediària, coma flautanta al nivèl d'aquelas intencions d'emancipacion:

• la pichona borgesiá, amassant las personas que possèdon los seus mejans de subsisténcia (pichons comerciants, professions liberalas, eca.), çò que lor confèra una autonomia precària al respècte dels capitalistas. An pas besonh de se salariar mas son pas eles los patrons, e devon trabalhar per viure.

Aquel conflicte entre classa dominanta e classa oprimida pòt prendre forma fisicament. Un combat per carrièra a la seguida d'una cauma en 1934 als EUA.

Pasmens, segon el, sola la borgesiá e lo proletariat pòdon aver una politica vertadièrament independenta, las divèrsas jaças de la pichona borgesiá essent o ganhat pel proletariat, fins a i confondre a vegada sos intereses, o al contrari respectant e enviant los grands capitalistas, confondent atal sa vision politica amb aquela del grand patronat.

Aquela lucha abraçariá totes los domènis de la vida sociala, economica, politica e ideologica e seriá un motor per l'evolucion sociala, e donc de l'istòria. Lo capitalisme exerçariá una pression per mernar la partida de la produccion destinada als proletaris, fasent créisser l’expleitacion dels trabalhadors e lor pauperizacion, e aumentant lo capital, massa de riquessas que son consomidas dins la lucha (o concurréncia) qu'opausa los capitalistas entre eles. Lo movement obrièr (coma la lucha sindicala), fòrça opausada, tend a aumentar la partida de las riquessas reculhidas per la classa laboriosa^[15], tot en establissent lors revendicacions dins l'estricte encastre del salari^[16]. Los acquesits socials representan la partida que lo capital alogat al proletariat per mantener l'estabilitat de la patz de la societat (que li es totjorn favorable), sovent après de trebolums màgers coma la cauma generala espontanèa de 1936. La pichona borgesiá seriá, de son costat, condamnada a regressar (a se proletarizar) en rason de son incapacitat a sostener la concurréncia amb los capitalistas.

Pels marxistas la lucha de las classas dona un sens a l'istòria e explica la dinamica que mòu las societats, « L’istòria de tota societat fins ara foguèt pas que l’istòria de luchas de classas » (Karl Marx). S'acabará quand una revolucion proletariana mondiala conduirá a una societat ont, après un temps que la classa dominanta, seriá tanben la classa laboriosa (« dictatura del proletariat »), las diferéncias de classas serán definitivament abolidas, menant atal a una « sociatat sens classa » e donc a l'Egalitat. Segon aquela perspectiva, se la quita organizacion sociala encoratja la coesion del proletariat, alara las riquessas produchas poirán èsser emplegadas de biais optimal per melhorar l'avenir de l'umanitat; la produccion poirá respondre exclusivament a una demanda (e non a un besonh de conquerir de mercats), e lo poder politic será pas mai una aisina al servici dels capitalistas mas l'expression vertadièra d'una democracia. La revolucion comunista permetriá d'acabar amb la division de la societat en classas.

Per capitar l'objectiu, los marxistas considèran que lo proletariat deu aquerir una consciéncia de classa (es a dire deu prene consciéncia de çò qu' es^[17], cossí o concep la teoria marxista, dins l'encastre general de la societat), e prene confiença dins sa capacitat a organizar la societat de biais solidari, sens pas mai se sometre a la classa capitalista. Aquò se seriá produch mai d'un còp dins l'istòria, coma pendent la Comuna de París (1871) e la Revolucion Russa en 1917 (quitament se, sus aquel darrièr eveniment, los avís son fòrça divisats entre los diferents corrents marxistas).

Lucha de las classas contemporanèa

La lucha de las classas se manifestariá formalament ara pels movements socials coma las caumas o las manifestacions. Los principals motius de caumas son: per exigir del patronat d'aumentacions de salaris; per empachar de licenciaments; contra las condicions peniblas de trabalh^[18].

Pendent lo sègle XX, foguèron realizats de mecanismes o organismes paritaris, repausant sus la dicotomia emplegaires/emplegats. S'agís, al nivèl de l'entrepresa del comitat d'entrepresa, o al nivèl nacional d'organismes de formacion professionala, de convencion collectiva, del conselh dels prudòmes, eca. Aqueles mecanismes donan un cadre legal e institucional a las relacions entre classas. Pòdon donc intrar dins l'encastre de la collaboracion entre classas.

Per Raymond Aron, lo fach decisiu de l'evolucion sociala es l'aument del revengut global, que merma la rivalitat de las classas en intensitat e en violéncia de biais que la lucha de las classas faga plaça a la « satisfaccion querelaira^[19] ». Aron indiquèt qu'aquela evolucion istorica desmentirá unas prediccions del quita Marx que podavan s'explicar per son sistèma^[20]. En efièch, per Karl Marx, las leis de la produccion capitalista menan a la pauperizacion de las massas^[21],[22], fasent credible la perspectiva d'una revolucion^[23],[24].

Partent del constat de la pujada del nivèl de vida, Aron mòstra las tendéncias de la lucha per la reparticion du revengut nacional que son la reduccion de la passivitat, l'intensificacion de las revendicacions e l'aflaquiment dels movements revolucionaris e de la propension a utilizar la violéncia^[25]. Pasmens, pels trotskista Ernest Mandel^[26], «la teoria de la pauperizacion absoluda del proletariat se tròba pas dins l'òbra de Marx» mas li foguèt attribuida pel seus adversaris politics. Estima qu'aquela idèa, formulada per Malthus, correspond a la lei d'aram de Lassalle, que foguèt combatuda per Marx^[27]. En mai Marx defend l'idèa que:

• los progreses del capitalisme, de la granda industria e del grand comerci transforman en proletaris una partida dels membres d'autres classas (païsans, artesans, pichons comerciants) e los privan a vegada de tota ressorça
• una partida del proletariat foguèt fòrajetada del procés de produccion e patiguèt d'una pauperizacion absoluda (caumaires, vielhs, mutilats, invalids, eca.)^[28] e constituisson l'armada industriala de resèrva^[29].

Per Michel Clouscard, l'integracion de novèlas jaças mejanas, que fa de la lucha de las classas una « metamorfòsi » introdusent de novèlas jaças d'estatut indeterminat – ni proletaris, ni borgesas –, foguèt somesa a las categorias de la dialectica del frivòl e del seriós. Aquel nòu dispositiu de classas prend lo relai de l'antagonisma frontal borgesiá/proletariat. Ne resulta una novèla « civilizacion capitalista » perque « la primièra societat edonista de l'istòria », mas en conservant los clivatges mai salhent de la societat. Dins la seguida de las criticas adreçadas als neokantians Husserl e Sartre, Michel Clouscard, caracteriza de « liberalisme libertari » las idèas dels freudomarxistas (Marcuse, Deleuze, etc.) que fan desaparéisser l'expleitacion obrièra darrièra la consomacion del « frivòl »: « Mai 68, la parfaite contre-révolution libérale, celle de la modernité qui cache le "nouveau réactionnaire" » selon Michel Clouscard^[30]

En mai, las crisis economicas pòdont apaurir per un temps la societat entièra: «dins aquelas crisis, una granda partida, en mai dels produchs ja creats, mas tanben de fòrças productivas existissentas foguèt liurada a la destruccion. Una epidemia sociala ascla, que, dins quina que siá autre epòca, auriá semblat absurd: l'epidemia de la subreproduccion. Subte, la societat se vei fòrejetada cap a un estat de barbaria momentanèa: se diriá qu'una famina, una guèrra de destruccion universala que copèron la vitalha; l'industria, lo comerci semblan anientats»^[31].

De biais general, se vei una tendéncia a l'aument del nivèl de vida pertot dins lo mond, contrariada per las guèrras e los desastres umans dels ans 1980-1990 en Africa subsahariana e dins l'ex-URSS. Aqueles dètz derrièrs ans, lo taus de desvelopament uman progressèt dins totas las regions en desvelopament, de biais non unifòrme e excepcion notabla de l'Africa subsahariana^[32], quitament se la convergéncia entre païses rics e pauvres ralentís^[33]. Sembla que la crisi economica torna sus unas d'aquelas tendéncias. Segon l'FAO, « Los problemas economics mondials risan de contrénher las populacions a mermar lors apòrts alimentaris, constata l'FAO, e lo nombre de personas afamadas aumentariá en consequéncia », aquel nombre atenguèt 923 milions en 2008^[34]. En França, las associacions caritativas constatan un aument de las demandas d'ajudas e dison deure afrentar « una situacion sens precedent » e d'inscripcions en « aument net »^[35]. Las associacions d'ajuda al lotjament « s'inquiètan de veire afluar cap a lors centres de populacions mai nombrosas e a de perfils novèls » segon Les Échos^[36]. Ja abans la crisi, la tendencia èra a l'aument de las inegalitats. Segon l'INSEE, qu'utiliza un indici relatiu, lo nombre de paures en França amentèt de 100 000 personas entre 2001 e 2004 (Libération, 23 novembre de 2006). E pels salariats, la proporcion de paures passèt de 3,9 % en 1970 a 5,4 % en 2001 (Libération, 23 novembre de 2006). Segon un estudi de l'Institut de recerca sus l'economia del desvelopament de l'ONU, en 2000 los 2 % mai rics possedavan 50 % de las riquessas, quand los 50 % mai paures possedisson qu'1 % de las riquessas.

Per Noam Chomsky, dins un discors prononciat en genièr de 2002 al Forum social mondial, la situacion contemporanèa es pròche de çò que, «dins una lenga ara desmodada, auriam nomenat […] « guèrra de las classas »», entre, «d’un costat, los centres de poder concentrat, estatics o privats, fòrça estrechament imbricadas, e de l’autre, l’ensems de la populacion al nivèl mondial»^[37].

Selon l'analisi e los tèrmes de Joël de Rosnay, assistissèm dempuèi qualques ans al desvelopament d'una novèla lucha de las classas entre los « infocapitalistas », que detenon los contenguts e los malhum de distribucion de massa, e los « pronetaris ».

Criticas

Lo concèpte de lucha de las classas foguèt criticat de mai d'un biais.

Criticas ideologicas

Lo concèpte de lucha de las classas foguèt criticat dempuèi lo sègle XIX amb mai d'un biais de vejaires teorics, a l'entorn de la nocion de lucha.

Division de la societat

Foguèt reprochat al concèpte de lucha de las classas de devesir artificialament la societat en dos camps enemics, e atal de presicar l'òdi de l'autra classa e la violéncia. Es lo repròchi tradicional de la drecha conservatritz o liberala. Los conservators lausan mai sovent lo concèpte de « collaboracion entre classas » que seriá, segon los defensaires del concèpte de lucha de las classas, pas que « l'expleitacion d'una classa per una autra ».

La doctrina sociala de la Glèisa rebuta tanben la lucha de las classas. Dins sa celèbra enciclica Rerum Novarum, lo papa Leon XIII reconéis l'existéncia de doas classas: «La violéncia dels trebolums socials divisèt lo còs social en doas classas e cavèt entre elas un imens abisme. D’un costat, una facion, tota poderosa per sa riquessa. Mestressa absoluda de l’industria e del comèrci, desvia lo cors de las riquessas e ne fa afluir cap a ela totas las fonts. E encara ten mai d’una clau de l’administracion publica. De l’autre, una multitud indigenta e flaca, l’alma nafrada, totjorn prèsta al desòrdre». Mas refusa l'idèa de « lucha » entre ambedoas.

De conciliacions del concèpte de lucha de las classas e dels ideals crestians foguèron pasmens ensejats coma amb la teologia de la liberacion, desvolopada dins los ans 1960-1970 en America Latina. Lo papa Joan Pau II pasmens lausava la permanéncia de la doctrina sociala oficiala de Gleisa, declarant per exemple en 2002, al subjècte de l'occupacion de las tèrras al Brasil: «per capitar la justícia sociala, cal anar plan al delà de la simpla applicacion d'esquemas ideologics rajant de la lucha de las classas, per exemple l’occupacion de las tèrras, que ja reprovèri pendent mon vitge pastoral de 1991». La doctrina sociala de la Glèisa opausa donc a la lucha de las classas l'idèa d'una « associacion de las classas » : «lo trabalh de l’un e lo capital de l’autre devon s’associar entre eles, perque l’un pòt pas res sens l'ajuda de l’autre» dich l'enciclica (Quadragesimo Anno). L'aplicacion d'aquela idèa pòt èsser trobada dins la promocion del corporatisme crestian o de l'associacion capital trabalh lausat pel gaullisme.

Lucha de las classas contra nacion

Los nacionalistas apondan que lo concèpte de lucha de las classas aflaquís aquel de nacion, donant prioritat a una division sociala e economica qu'abolís lo concèpte de frontièra nacionala. La lucha de las classas segon Marx se refèra sul pic a un encastre internacional, lo Manifèst del partit comunista se situant dins lo vam de las revolucions europèas de 1848. Lo nacionalisme vei donc dins la lucha de las classas un adversari complèt, que a l'encòp divisa la nacion e la despassa en creant de solidaritats internacionalas. L'oposicion a la lucha de las classas foguèt un tèma màger de la propaganda dels regimes e partits fascistas e nazís dins los ans 1920 a 1940.

La question dels autres combats politics

L'afar Dreyfus constituiguèt lo grand cas de consciéncia del socialisme francés dins l'articulacion entre lucha politica — en l'espècia la defensa de la justícia e dels dreches de l'Òme — e la prioritat doctrinala absoluda donada a la lucha de las classas. De socialistas esitèron abans de s'engatjar en favor del capitani Alfred Dreyfus (oficièr e borgés), jutjant que, s'agissent d'un afar intèrne a la borgesia, un engatjament mòstra la lucha de las classas. D'autres socialistas, coma Rosa Luxemburg o Joan Jaurés («De segur, podem, sens contredire nòstres principis e sens mancar a la lucha de las classas, escotar la crida de nòstre pitat; podèm dins lo combat revolucionari gardar d'entralhas umanas^[38].»), estimèron que la defensa de Dreyfus èra compatibla amb la lucha de las classas.

Dins la dralha de mai 1968, de revolucionaris repochèron als partits marxistas ligats a la lucha de las classas d'aver de dificultats a integrar las « novèlas luchas » : feminisme, regionalisme, antiracisme, ecologia, eca.

La question de la participacion al pouder e del reformisme

Lo concèpte de lucha de las classas es tanben criticat pels socialistas reformistas volent de menar una accion de reforma sociala al cap de l'« Estat borgés ». Aquel concèpte interdís teoricament la collaboracion dels ministres socialistas a un govèrn borgés. En França, menèt lo partit socialista a refusar la participacion al govèrn après las victòrias de 1924 e 1932. Per resòlvre aquela dificultat doctrinala, Léon Blum elaborèt dempuèi lo Congrés SFIO de genièr de 1926 la distinccion entre l'« exercici del poder » (que pòt tolerar fins a un gras de collaboracion de las classas, amb lo Parti radical socialista per exemple) e « conquèta del poder » (eissit de la lucha de las classas)^[39].

Critica liberala

Los partisans del liberalisme economic contestan la concepcion marxista de la lucha de las classas. Pòdon o la negar, o na far una tipologia diferenta, o ne reduire la portada a aquela del necessari conflicte de reparticion del produch nacional (coma Raymond Aron). Per contra, Karl Popper escriguèt que Marx aviá rason « en sostenent que la lucha de las classas e l'union dels trabalhadors serián los principals agents » de la transformacion del capitalisme^[40].

Pels liberals, las relacions entre capitalistas e trabalhadors devon demorar sul terren juridic de la negociacion, subretot a l'entorn del contrate de trabalh per çò qu'es de las relacions individualas. Aquel seriá librament negociat e consentit per l'emplegaire e l'emplegat, alara que pels marxistas la libertat de contractar de l'emplegaat es sonque formala vesent de sa situacion de dependéncia economica e de l'inegalitat de sa situacion fàcia als emplegaires.

Criticas sociologicas

Un autre grand axe de la critica del conçète de lucha de las classas repausa sus la validitat de la definicion de las quitas classas socialas.

L'estudi de las populacions s'afina atal totjorn mai per respondre a la diversificacion creissanta de las situacions e comportaments socioeconomics (nocion de segment de populacion)

La question de l'omogeneïtat de las classas socialas

De criticas tornèron a la question l'omogeneïtat dels intereses e dels comportaments existent al sen d'una meteissa classa sociala. Per aquels critics, la nocion de lucha de las classas es «simplista»^[41], la division de la societat entre trabalhadors e capitalistas correspond pas a la realitat. Dins aquela, las personas avent las mèsmas foncions son en concurréncia e an donc dins una biais d'intereses contraris. Es atal que s'observa de tensions protectionistas, que visan a protejar las entrepresas localas e donc d'obrièrs contra d'autres obrièrs, de patrons contra d'autres patrons; de tensions pendent las caumas entre caumaires e non caumaires; de tensions entre aqueles que son integrats al sistèma e aqueles a sa marga (teoria dels insiders outsiders).

La question de las classas mejanas

D'autras criticas repausan sus l'emergéncia dins la segonda mitat del sègle XX d'una vasta classa mejana e que lo declin quantitatiu de la classa obrièra — en França a partir de 1970 — lancèt una escomesa de natura sociologicoistorica al concèpte de lucha de las classas. Per unes, aquelas evolucions sociologicas invalidan lo concèpte de lucha de las classas, que se deu alara remplaçar per d'autres biais d'accion politica (per exemple lo reformisme jos l'accion de l'Estat), o d'autres encastres de lucha.

Per d'autre, lo concèpte de lucha de las classas es totjorn viu. L'idèa de classa mejana èra pres en compta per Karl Marx qu'estimava qu'èra vodada a l'assimilacion amb lo proletariat. Al sègle XX, l'economista Paul Boccara pausa l'existéncia d'una novèla « classa salariala »^[42].

Fonts

• Karl Marx, Manifèst del Partit comunista, 1848
• Karl Marx, Las Luchas de classas en França, 1850
• Karl Marx, Lo Capital, 1867
• Friedrich Engels, La Situacion de la classa laboriosa en Anglatèrra, 1845
• Jaime Semprun, La Guèrra sociala al Portugal, 1975
• Edward Thompson, La Formacion de la classa obrièra angleda 1988
• Simone Weil, La Condicion obrièra
• Raymond Aron, La Lucha de classas. Novèlas leiçons sus las societats industrialas, 1967

Bibliografia

• The International Encyclopedia of Revolution and Protest: 1500 to the Present, ed. by Immanuel Ness, Malden, MA [etc.] : Wiley & Sons, 2009 ISBN: 1-4051-8464-7
• Guillaume Bernard, Jean-Pierre Deschodt, dir.. Les forces syndicales françaises. Paris, PUF. 
• Louis Chauvel e Franz Schultheis, « Le sens d’une dénégation : L’oubli des classes sociales en Allemagne et en France », Mouvements, n°26 2003/2 en linha
• Maurizio Lazzarato, « La lucha de classa dins lo capitalisme postmodèrne », Multitudes, 1996/1 en linha
• Los Miserables (Victor Hugo)

Notas e referéncias

1. Marx escriguèt en 1852: «Es pas de ièu que ven lo meriti d'aver descobèrt ni l'existéncia de las classas dins la societat modèrna, ni lor lucha entre elas. Plan longtemps abans ièu, d'istorians borgeses avián descrich l'evolucion istorica d'aquela lucha de las classas, e d'economistas borgeses n'avián analisat l'anatomia economica.» (Letra citada dins Maximilien Rubel (ed.), (fr)Sociologie critique, Payot, p.85.)
2. Engels presisa qu'aquela formula se limita a « l'istòria escricha ». apond: «En 1847, l'istòria de l'organizacion sociala qui precedèt tota l'istòria escricha, la preïstòria, èra gaireben desconeguda.» (Nota d’Engels de 1888 al Manifèst del Partit comunista.)
3. Lo sociològ Alain Accardo parla d'un « efièch de teoria » : «mercé a la conjonccion istorica del marxisme e del moviment obrièr, las teorias elaboradas per Marx e los autres teoricians del “socialisme scientific”, podèron tocar un public immens, coma pauc de trabalhs teorics aguèron l'escasença de n'encontrar.» ((fr)Introduction à une sociologie critique. Lire Pierre Bourdieu, Agone, coll. « Éléments », 2006, p. 285.)
4. Vejatz par exemple la definicion que dona de la (en) Class War lo sindicat revolucionari american IWW : «The struggle between the employing class (always looking to lower the costs of labor at workers' expense) and the working class (seeking to retain all that it produces).» (La lucha entre la classa patronala (totjorn a la recerca de reduire los costes del trabalh a la carga dels trabalhadors) e la classa obrièra (cercant de conservar tot aquò que produtz) (Source.)
5. Per exemple Joan Jaurés, Rosa Luxemburg, Herbert Marcuse, Guy Debord, etc.
6. (fr)Christine Delphy, L'Ennemi principal, l'économie politique du patriarcat.
7. (fr)La Pensée marxiste, Jacques Ellul.
8. Histoire générale de la civilisation en Europe depuis la chute de l'Empire romain jusqu'à la Révolution française
9. (fr)Corinne Pelta, Le Romantisme libéral en France: 1815-1830 : la représentation souveraine, L'Harmattan, 2001, 302 pages, p. 140 ISBN: 2747504662 ; Carlo Antoni, L'Historisme, Librairie Droz, 1963, 128 pages, p. 84.
10. (fr)François Guizot, Cours d'histoire moderne: Histoire générale de la civilisation en Europe depuis la chute de l'empire romain jusqu'à la Révolution française, Paris, Pichon & Didier, 1828, p. 29.
11. Essai sur l'histoire de la formation et des progrès du tiers état (1853)
12. Jean Walch, Les Maîtres de l'histoire, 1515-1850 : Augustin Thierry, Mignet, Guizot, Thiers, Michelet, Edgard Quinet, Slatkine, 1986.
13. Charles Comte in De l'organisation sociale, vol. 2, p.33, dona atal l'exemple de la noblesa: «Jol Regime Ancian, la noblesa, per que es pas mai capabla de s'atacar dirèctament als mai industrioses, se metèt a poblar l'Administracion per viure d'una novèla forma de tribut: « l'impòst ».»
14. Le Censeur Européen, jornal liberal del sègle XIX, escrich atal lapidàriament que «los foncionaris venguèron “una classa qu'es l'enemic del ben èsser de totes los autres”.»
15. «La valor de la fòrça de trabalh constituís la basa racionala e declarada dels Sindicats.» Un capítol inedit del Capital, Karl Marx, 10/18, p. 278-279.
16. «Los sindicats an per tòca d'empachar que lo nivèl dels salaris davales pas en dejós del còst pagat tradicionalament dins las divèrsas brancas d'industria, e que lo prètz de la fòrça de trabalh casas pas en dejós de sa valor», op. cit., p. 279.
17. « S'agís de saber çò que lo proletariat es e çò que deu far istoricament, conformament a son èsser » La Santa Familha Marx-Engels 1845
18. (fr)Les conditions du travail en France, article de l'Observatoire des inégalités.
19. (fr)Aron, La lutte de classes, 1964, cap XII « De la lutte de classes à la satisfaction querelleuse ». Subreot paginas 214 e 226.
20. (fr)Raymond Aron, les Étapes de la pensée sociologique, chapitre Karl Marx, le Capital, Gallimard, collection Tel, p 170, Modèl:Quoi 2 et 3
21. Pels marxistas Bourgin e Rimbert: «Las leis de la produccion capitalista menan a la pauperizacion de las massas. Se sap qu'atal èra la conclusion de Marx. S'aquela conclusion venguèt falsa, es pas que s'èra trompat dins l'analisi de la produccion capitalista, mas que pendent la segonda mitat del sègle XIX se fasiá l'accion organizada e permanenta de la classa obrièra, accion qu'aguèt per consequéncia de modificar la reparticion dels revenguts. Marx e Engels visquèron pro de temps per veire la naissença e lo desvelopament del movement sindical e modificar lor conclusion.» (fr)(Bourgin et Rimbert, Le socialisme, Que sais-je ? édition de 1986, chap 5 note 1 p 113)
22. Karl Marx: «Lo sèrv, en plan servtage, parvenguèt a venir membre d’una comuna, quitament lo pichon borgés s’aucèt al reng de borgés, jol jo de l’absolutisme feudal. L’obrièr modèrne al contrari, luènh de s’auçar amb lo progrés de l’industria, davala totjorn mai bas, quitament al dejós de las condicions de vida de la seuna classa. Lo trabalhador ven un pauvre, e lo pauperisme créis mai aviadament encara que la populacion e la riquessa.» (Lo Manifèst del partit comunista)
23. Aron : «L'autodestruccion del capitalisme, segon l'analisi de Marx, ten a dos « efièch pervèrs » de la conducha logica dels capitalistas, la Bassa tendenciala del taus de profièch e la pauperizacion de las massas.» Raymond Aron, Mémoires p. 815
24. «Se Marx aviá volgut parlar pas que d'una pauperizacion relativa, cossí auriá conclusit que lo capitalisme feriá caser sos esclaus al quita dejós del minim vital e los contrendariá atal, per una seguida de reflèxes irresistibles, a far s'aclapar violentament la borgesiá ?» Jaurés, Ét. soc., 1901, p. XXXV.
25. (fr)Aron, la Lutte de classes, 1964, cap XII De la lutte de classes à la satisfaction querelleuse. Subretot paginas 214 e 226. Las formulas son d'Aron.
26. (fr)Mandel, E. (1962), Traité d'économie marxiste, vol. 1, p 188.
27. (fr) Salaires, Prix et Profits sur www.marxists.org
28. (fr) Mandel, E., op. cit., p. 189.
29. Lo Capital, Libre I

    Nòtas e referéncias

    sus www.marxists.org.
30. Cf. L'Être et le Code, préface, p. 5, L'Harmattan, Paris, 2003.
31. Lo Manifest del partit comunista.
32. Human development report 2005, p 21, voir aussi les tableaux du chapitre 1
33. Mèsme document p 25. Mai exactament, lo PIB dels païses rics aumenta encara mai mas amb un taus fòrça mai bas que los païses emergents; la China absorba una granda partida de la creissença cf fig 1.15.
34. FAO, citat pel (fr)Le Figaro
35. (fr)https://web.archive.org/web/20090418120145/http://restosducoeur.org/lire_news.php?id=44
36. (fr)Voir sur lesechos.fr.
37. (fr)Noam Chomsky, « Un monde sans guerre », Actuel Marx 2003/1 - n° 33, p. 62 en linha
38. (fr)La posicion de Jaurés, sul site del partit socialista francés.
39. (fr)Site del partit socialista francés
40. (fr)La Société ouverte et ses ennemis, tome 2, Seuil, 1979, page 127.
41. Per exemple pel filosòf Roger Scruton, A political philosophy, arguments for conservatism, p 148, traduction libre
42. (fr)Boccara Paul, « Escomesas identitàrias de classa dels salariats. De las divisions e raprochaments afectant los trabalhadors e la classa obrièra a la pujada de l’identitat de l’ensems salarial », Économie et politique, n° 588-589, julhèt agost de 2003.

Vejatz tanben

Articles connèxes

• Consciéncia de classa
• Sindicalisme
• Sindicalisme de lucha
• Cauma
• Capitalisme
• Comunisme
• Istòria del comunisme
• Socialisme
• Societat sens classas
• Movement obrièr
• Internacionalisme
• Economia marxista

Ligams extèrnes

• (fr)La lucha entre lo Capital e lo Trabalh per Karl Marx
• (fr)La situacion de la classa laboriosa en Anglatèrra
• (fr)« La lucha de las classas es pas mòrta », entrevista amb l'economista Thomas Piketty (2011)

• Portal de la politica