Coire
From Wikipedia, the free encyclopedia
Lo coire (var. coeire[1]) es un element quimic metallic de simbòl Cu e de numèro atomic 29. Utilizat dempuei la fin dau periòde neolitic, es un metau roge e lusent que se situa dins la colona 11 de la taula periodica amb l'argent e l'aur. Se caracteriza donc per una ductibilitat, una malleabilitat e una conductivitat electrica fòrça importantas. En revènge, sei proprietats mecanicas son feblas e, per l'utilizar, es necessari de l'integrar dins d'aliatges amb d'autrei metaus coma l'estanh (bronze), lo zinc (laton) ò lo niquèl (cuproniquèl).
Descobridor o inventaire | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data de descobèrta | |||||||||||||||||||
Contrari | |||||||||||||||||||
Color | |||||||||||||||||||
Simbòl de quantitat | |||||||||||||||||||
Simbòl d'unitat | |||||||||||||||||||
Proprietat de | |||||||||||||||||||
Fondador | |||||||||||||||||||
Compren | |||||||||||||||||||
Data de debuta | |||||||||||||||||||
Data de fin | |||||||||||||||||||
Precedit per | |||||||||||||||||||
Seguit per | |||||||||||||||||||
Coordenadas | |||||||||||||||||||
- ↑ Cu ↓ Ag |
| ||||||||||||||||||
Generalitats | |||||||||||||||||||
Nom, Simbòl, Numèro | coire, Cu, 29 | ||||||||||||||||||
Tièra quimica | metals de transicion | ||||||||||||||||||
Grop, Periòde, Blòc | 11, 4, d | ||||||||||||||||||
Aparéncia | copper, metallic | ||||||||||||||||||
Massa atomica | 63.546(3) g/mol | ||||||||||||||||||
Configuracion electronica | [Ar] 3d10 4s1 | ||||||||||||||||||
Electrons per nivèl energetic | 2, 8, 18, 1 | ||||||||||||||||||
Proprietats fisicas | |||||||||||||||||||
Fasa | solid | ||||||||||||||||||
Densitat (temperatura ambienta) | 8.96 g/cm³ | ||||||||||||||||||
Densitat liquida al punt de fusion | 8.02 g/cm³ | ||||||||||||||||||
Punt de fusion | 1357.77 K (1084.62 °C, 1984.32 °F) | ||||||||||||||||||
Punt d'ebullicion | 2835 K (2562 °C, 4643 °F) | ||||||||||||||||||
Calor de fusion | 13.26 kJ/mol | ||||||||||||||||||
Calor de vaporizacion | 300.4 kJ/mol | ||||||||||||||||||
Capacitat calorifica | (25 °C) 24.440 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Proprietats atomicas | |||||||||||||||||||
Estructura cristallina | cubica de fàcia centrada | ||||||||||||||||||
Estat d'oxidacion | 2, 1 (oxid leugièrament basic) | ||||||||||||||||||
Electronegativitat | 1.90 (Escala de Pauling) | ||||||||||||||||||
Potencials d'ionizacion (mai) |
1èr : 745.5 kJ/mol | ||||||||||||||||||
2nd : 1957.9 kJ/mol | |||||||||||||||||||
3en : 3555 kJ/mol | |||||||||||||||||||
Rai atomic | 135 pm | ||||||||||||||||||
Rai atomic calculat | 145 pm | ||||||||||||||||||
Rai covalent | 138 pm | ||||||||||||||||||
Rai de Van der Waals | 140 pm | ||||||||||||||||||
Informacions divèrsas | |||||||||||||||||||
Magnetisme | diamagnetic | ||||||||||||||||||
Resistivitat electrica | (20 °C) 16.78 nΩ·m | ||||||||||||||||||
Conductivitat termica | (300 K) 401 W/(m·K) | ||||||||||||||||||
Dilatacion termica | (25 °C) 16.5 µm/(m·K) | ||||||||||||||||||
Velocitat del son | (a temperatura ambienta) (annealed) 3810 m/s | ||||||||||||||||||
Modul de Young | 130 GPa | ||||||||||||||||||
Shear modulus | 48 GPa | ||||||||||||||||||
Modul de Bulk | 140 GPa | ||||||||||||||||||
Coeficient de Poisson | 0.34 | ||||||||||||||||||
Duretat de Mohs | 3.0 | ||||||||||||||||||
Vickers hardness | 369 MPa | ||||||||||||||||||
Duretat de Brinell | 874 MPa | ||||||||||||||||||
Numèro CAS | 7440-50-8 | ||||||||||||||||||
Isotòps pus estables | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Au nivèu quimic, presenta una reactivitat superiora a l'argent e l'aur. Aquò permet de l'utilizar dins de procès de sintèsi organica e lei saus d'ions cuprats Cu2+ an de proprietats interessantas per limitar la proliferacion deis algas e dei mosiduras. En causa de sa resisténcia relativament auta a la corrosion, lo coire foguèt tanben fòrça utilizat per fabricar de pèças de moneda durant l'Antiquitat e l'Edat Mejana. Pasmens, son ròtle principau dins la societat modèrna es aqueu de conductor electric. Ansin, sa produccion a conegut una aumentacion espectaclosa durant lo sègle XX, çò qu'entraïnèt la cèrca regulara de jaciments novèus e la mesa en plaça de procès de reciclatge.
Lei productors principaus au començament dau sègle XXI son Chile e Peró (que dispausan de minas gigantas dins leis Andes), Austràlia, Còngo e China. Pasmens, l'aumentacion de la produccion a de dificultats per contentar la demanda e la valor dau coire es en aumentacion regulara dempuei leis ans 2000. En parallèl, la difusion de saus de coire dins l'environament causa de problemas de pollucions car leis ecosistèmas aqüatics i son sensibles.