Los arabs (var. arabis), sont d'individús antropologicament diferents los uns dels autres mas que s’identifican per de ligams etnics e/o lingüistics e/o culturals. Son espandits sus una vasta zòna que va d’Oman a Mauritània. Compren la majoritat dels abitants de la peninsula arabica, del Mashrèc e del Magrèb que parlan de variantas d'arabi, una lenga semitica.
Atal definits, son estimats a gaireben 450 milions pel mond[1]. Son subretot presents en Asia occidentala, en Africa e en Euròpa occidentala.
L’origina del mot Arab demòra fosca, malgrat fòrça recercas[2]. Dins la mitologia grèga aquel nom ven de l'eròi Arabos, nascut dins una vasta contrada que li balhèt son nom, l'Arabia, e a son pòble. Es filh del dieu Ermès paire de Cassiopèia. L’etimologia araba considèra que lo mot ven del vèrbe « exprimir »[2]. Aquel radical poiriá tanben designar « luòc ont lo solelh se colca » (cf. Ereb, las tenèbras), es a dire l’Occident. Arab e Euròpa poirián venir del semitic `ereb, qui significa « colc del solelh » (donc occident), en ebrieu Arab / Arabi a la meteissa raiç que « Erev »: lvèspre (« méArav »: l'occident, lo ponent). L'arab es mencionat mai d'un còp dins la Bíblia, çò que fa pensar que l'ebrieu (« Ivri » ve d'Ever / Eber, volent dire la traversada, lo passatge) veniá a l'origina de l'èst de l'Arabia. « Erev » (« ser » en ebrieu) e Ever (personatge biblic aujòl dels Ebrieus, representant lo movement d'una traversada) son constituits de las meteissa letras mas a absoludament pas la meteissa raiç (las lengas semiticas èran bastida sus de raices/ de radicals de letras), ni etimologia, ni significacion. (Erev # Ever).
Lo mot Aribi foguèt trobat dins una inscripcion assiriana que data de -853. Lo rei Salmanazar III conta una rebellion del prince Gindibo l’Arib. Vers -530 530 av. J.-C.Modèl:An av. J.-C., lo mot Arabaya es transcrich dins de documents persans. Lo nom de luòc Arabia es transcrich en grèc per Erodòt. Enseguida totes los escrivans grècs o latins espandisson le sens en designant lo luòc e los abitants pel mot arabic[3].
Segon l’Encyclopædia Britannica : un Arabe es « qualqu'un que la lenga mairala es l’arabi. » [4].
Per Maxime Rodinson, se pòt « considerar coma apartenent a l’etnia, pòbla o nacionalitat araba aqueles que: 1˚ parlan una varianta de la lenga araba e, en meteis temps, considèran qu'es lor lenga “naturala”, aqueles que devon parlar, o alara, sens la parlar, la considèran atal; 2˚ veson coma lor patrimòni l’istòria e los trachs culturals del pòble que se nomenèt d'esperel e que los autres nomenèron Arabs, aqueles trachs culturals comprenon dempuèi lo sègle VII l’adesion massissa a la religion musulmana (qu'es luènh d’èsser lor exclusivitat) ; 3˚ (çò que torna al meteis) revendican l’identitat araba, an una consciéncia d’arabizat »[5].
Selon Ibn Taymiyya, « es arabi aquel que l'arabitat domina, quitament s'es pas descendent d'arabis, mas aquel qu'abandonèt l'arabitat es pas mai arabi, quitament s'es descendent d'arabis. »[6]
Amb l’espandiment de la religion musulmana a partir del sègle VII, de grops socials o politics s’arabizan pauc a pauc. La cultura arabomusulmana s'espandís, subretot al prejudici de las lengas localas (grèc, egipcian, siriac, berbèr), subretot al l'Orient Pròche (Liban, Siria, Palestina, Jordania e Iraq) e tanben en Africa del Nòrd (Egipte, Magrèb, Sodan).
Las populacions « arabizadas » parlan sovent de variantas de l'arabi, mesclat a las lengas precedenta, nomenats « dialectals ». A l'escrit, de formas normalizadas de l'arabi son pasmens lo plus sovent practicadas, o l'arabi classic, o l'arabi modèrne.
Par exemple, los Malteses parlan lo maltés, una varianta de l'arabi pròche del tunisian, sens se considerar coma Arabis. En efièch, lo movement nacionalista maltés, al sègle XIX, se mena amb lo mite d'una origina feniciana per contrar los partisans de l’annexion de Malta per Itàlia, alara a s'unificar.
Los abitants d’Arabia e del desèrt s’espandisson de la Mesopotamia fins a Siria son de lengas semitas. La preséncia de populacions bedoïnas i es plan anciana, que son mencionadas dins de tèxtes assirians e babilonians del sègle IX AbC. mas tanben dins la Bíblia. Segon aquela, serián eissit dels filhs d’Abraam, leor aujòls seriá Ismaèl, fraire d’Isaac l'aujòl dels Ebrieus.
L’istorian Marc Bergé escriu:
- Los Arabs fan lor primièra aparicion dins l’istòria en 854 AbC: l’arab Gindibu sosten Bin Idri de Damasc (le Ben Hadad II de la Bíblia) en li menant mila camelièrs del país d’Aribi a l'escasença de la batalha de Qarqar […] Benlèu lo camp de Gindibu èra situat la sud-èst de Damasc. De segur lo elements bedoïns de la peninsula arabica - que se nomenava benlèu de biais indiferent Aram, Eber o Haribu - deuriá èsser installats, a l’origina, dins la region que s'espandís entre la Siria e la Mesopotamia e que foguèt, amb la Siria lo mai ancian berç dels Semitas[7].
A partir del sègle VII, unes son partits de l'Orient Pròche, cap a Asia, Africa del Nòrd e la peninsula Iberica, dins l'encastre de la difusion de l’islam. Existís uèi d'importantas diaspòras eissidas d'aqueles païses e qualificadas d'«arabas» en Euròpa, en America del Nòrd e del Sud, en Africa de l'Oèst, de l'Èst.
Mites d'origina
L'istòria tradicionala araba classifica los pòbles arabs en tres categorias, a saber: los « arabs desapareguts », los « arabs arabizants » (Qahtân), e los « arabs arabizats » ('Adnân), aqueles darrièrs vendrián d'Ismaèl filh d'Abraam. Qahtân, originari del Iemèn, es considerat coma l'aujòl dels « Arabs del sud », e 'Adnan, lo descendant d'Ismaèl ibn Ibrahim, aquel dels « Arabs del nòrd »[8]. Segon los tèxtes coranics e biblics, Ibrahim (pels musulmans) o Abraam (pels ebrieus e crestians) vendriá de Sèm filh de Noè. Es considerat coma l'aujòl màger del pòble arab. Son filh Ismaèl avent esposat la filha d'un descendent de 'Adnân nomenda Mudâd, faguèt nàisser los dotzes aujòls de las dotze tribús avent poblat La Mèca avent de s'espandir per de tota leArabia[9].
Arabs desapareguts
Los « arabs desapreguts » formèron de tribús que daissèron pauc de traças arqueologicas, la tradicion nos dona pasmens lors noms, a saber: los 'Ād (en arab: عاد), los 'Imlaq, los Jadîs, los Tasm , o encara los Thamûd desapareguts abant lo sègle VI. La legenda preislamica de las tribús de Tasm e Jadis las situa dins la region de Kharj.
.jpg)
Arabs arabizants
Los « arabs arabizants » descendent de Qahtân son d'en primièr las tribús de Jurhum e de Ya'rub. De Ya'rub venon enseguida los Kahlân e los Himyar.
De Kahlân avent emigrat del Iemèn cap al nòrd se destrian los Azd, aujòls dels Ghassanids establits de Tabûk a Palmira. Los Judhâm e Lukhm descendon tanben de Kahlân, Lukhm es considerat l'aujòl dels Lakhmides qu'ocupan la riba occidentala de l'Eufrates. Autres descendents dels Kahlân son los Kinda que fondan un reialme tribal de Kinda dins le Najd, emigran tanben a Bahrayn, d'ont tornaràn descendre cap a l'Hadramaout. D'autras tribús descendent de Kahlân son los Anmâr, los Aws, los Hamadân, los Khazraj, los Mudhaj, e mai d'autres coma los Tayyi' que s'establiguèron dins los monts del meteis nom al grand desèrt de Nefod.
Los Himyar del Iemèn son los aujòls de diferentas tribús que se destacan los Bahrâ coma un filh celèbre Miqdad ibn Amr al-Bahrani companh del Profèta, los Balî, los Juhayna, los Kalb, los Qudâ'a e encara mai.
Arabs arabizats
La tradicion nomena « arabs arabizats » les 'Adnân mencioants çai dessús que descendon d'Ismaèl que, per son maridatge amb una filha araba de la tribú de Mudâd, duguèt aprene la lenga araba, el meteis e sos dotze enfants mascles que son per aquela rason qualificats d'arabs arabizats. Una de las dotze es Qidâr, paire de 'Adnân que generèt Mu'id, lo paire de Nizar. Lo profèta Maomet s'inscriu dins aquela dralha del 'Adnân.
Recits antics e medievals
Segon Ibn Khaldun, los Arabs a pena an quatre grops diferents, los Aribà, los Mustaribà, los Tabia lil Arab e los Mustajam[10]. Segon el[11], los genealogistas arabs classifican las tribús de lor nacion en doas categorias. De la primièra, Qahtân, descendon los Kahlan e los Himyar coma explicat çai dessús, de la segonda, eissida d’Ismaèl[12] descend Nizar ibn Mu'id ibn Qîdâr, que Nizar aguèt quatre filh Anmâr, Iyad, Rabîa e tanben Mudr l'aujòl alunhat dels Quraych e del profèta Maomet, mas tanben la familha Al Thani que regne dempuèi 150 ans sul Qatar.
Segon Tabari, un istorian musulman, Èva auriá demorat a Jeddah e Adam sol a Sarandib (Sri Lanka) dins un mont. L'explorator Ibn Battuta pretend aver identificat aquel mont, que se nomena pic d’Adam[13]. Adam e Èva serián passats per l’actuala Arabia saudita, o Adam faguèt son pelegrinatge e tornèt a sa novèla demora, a saber La Mèca actuala[14].
Tabari ne ven a Ismaèl, passant per Abraam e Noè, a Adam.
D’autres filosòfs musulmans penson que la lenga d’Adam èra l’arab, mas aquò foguèt contestat per Ibn Jinni al sègle X[15].
Una « Apocalipsi d'Adam » qu'utiliza diferents psalmas e precèptes d’Adam es un obratge apocrif qu'existisson quatre versions en lenga araba conservadas al Vatican[16], que possedís tanben doas versions en siriac d'aquel escrich[17].
Segon la Torah e lo Coran, la maire d’Ismaèl es Agar, une Egipciana[18], e son paire èra Abraam[19]. Lo rei egipcian aviá quatre cents femnas, que Agar. Ofrís a Sarah, l’esposa d’Abraam, de causir doas jovas d'entre aquelas femnas. Sarah ne causís pas qu'una sola, Agar, qu'ocupava un reng mai naut qu'aquel de las autras, e que se prenguèt d’afectcon per Sarah[20].
Antiquitat
Lo geograf grèc Estrabon, al sègle I AbC, comença a desciure amb precision lo territòri dels Arabis : benefícia del testimòni dels mercands de la rota de l'encens, e dels explorators romans[21].
Los libres Los Etnics d'Étienne de Byzance, lexicograf bizantin, formavan una estudi filologica e gramaticala de tèrmes toponimics de l’Antiquitat. La region d’Arabia i es presentada poblada per de tribús nomadas que la lenga sembla èsser l'arab. L’Arabia centrala i es pauc presenta, Yathrib e Makka son pas mencionadas. De referéncias a d'obratges de l’Antiquitat tractant pas que de l’Arabia e de sa populacion son fachas. L'autor s’èra basat sus las òbras de geografs (Ptolemèu, Estrabon et Pausanias) e gramatician e comentators d'Omèr[22],[23].
Segon Ctesias, al temps dels Fenicians, los Beroses essent compausats de Caldèus e d’Arabs. Lo rei arab a aquel epòca èra Arièu, fasiá la guèrra contra Ninus, cap de Babilònia e de Niniva[24]. Segon Ferd Hoefer, una dinastia araba aviá ocupat Babilòna a 1400 AbC Cusan - Risataim, un Madianita (tribú qu'aparten als Ismaelitas) èran lo rei de la Mesopotamia. De pòbles (fenicians, ebrieus) èran somés a aquel rei. Los Ismaelitas ocupavan una partida de la Mesopotamia e una granda partida de l’Arabia. La guèrra se desencadena entre los Ebrieux e Cusan - Risataim a causa de Yahweh (dieu de l'Orient Pròche). Los Ebrieus denigrèron aquel dieu e comencèron a adorar Baalim (los Baal) e Astaroth (Astartè). A la fin, los Ebrieux donèron lor somission a Cusan- Risataim pendent uèit ans[25].
- Al Sud
La lenga del sud es diferenta d'aquela de nòrd de la peninsula de l’Arabia. Lo Sud essent en plen declin, après la casuda successiva del Reialme de Saba qu'aviá durat de millenaris. Los Himyarits son los darrièrs sobeiran d'aquela region. Dhu Nuwas foguèt lo darrièr rei de la dinastia a la fin del sègle V, se convertiguèt al judaïsme e castig los crestians a causa de la persecucion dels Bizantins. Los Etiopians, en majoritat crestian, prenon la region. Vèrs 575, los Pèrses fan una incursion. La dominacion dels Etiopians e dels Pèrses foguèt efemèra. La societat èran plan desvelopada al respècte de las autras. Los abitants son sedentaris, abils dins la construccion de paissièras e l’agricultura. Produsián e exportavan las espècias, la mirra, l’encens, los amorats, etc. Las rotas èran prospèrs pendent lo temps de la patz (acòrdi signat entre los Arabs e los Romans a l’epòca de l’emperaire roman e arab Felip l’Arab). Lo Iemèn èra una societat monarquica e la religion èra politeïsta. D'inscripcions descobèrtas dins la region fan pensar qu’una partida de la populacion saviá escriure[26]
- Lo centre e le Nòrd
Aquelas regions èran influenciadas per la cultura aramèa ellenizada. Las dralhas comercialas èran establidas. Los Nabatèus fondon lor reialme e la vila de Petra èra la capitala. Trajan realiza una província romana al nòrd de la Nabatèa. De 244 a 249, Felip l’Arab dirigissiá tota la província. Al sud la Siria èra coneguda jol nom de Palmira, Odenat (« Udhayna ») èra o primièr sobeiran puièi sa femna Zenobia (« Zayneb ») lo remplaça. Aurelian pren la region que gaireben tota la populacion èra miègnomad o nomada. L’istòria demòra escura al subjècte de las autras dinastias Lihyan e Thamud. D'inscripcions mòstran l’existéncia dels dos païses. Lo Coran menciona Thamud. En 384, lo tractat de patz entre los Sassanidas e lo Romans arrèsta las guèrras dins la region. Aquela paitz durèt fins a 502. Los Bizantins e los Pèrses passavan per las rotas de la region qu'èran seguras[27].
Entre lo sègle IV e VI, la region se degrada. Los Bizantins e los Sassanidas se'n desinteressèron. La societat araba demora tribala. L’elevatge èra important per la subrevida; a vegada los Bedoins atacan las caravanas dels Arabs sedentaris. Las tribús arabas aviá un cap elegit e avián un conselh format de membre de la meteissa familha (Ahl al Bayt) (las gents de l'ostal). La religion de las tribús èran lo polidemonisme[27].
- La Mèca
La vila amassava los grands marcands de la tribú dels Quraychitas. Aquel darrièrs conclusián de tractats amb lo Bizantins, los Ethiopians, los Sassanidas, eca. La Mèca èra una vila marcanda. Sos notables dirigissián tot mejans un conselh (Madjls)[27].
Edat Mejana
Conquistas arabomusulmanas
Abant lo començament de la conquista musulmana, las tribús arabas al centre de l’Arabia èran subretot nomadas, mas avián desvelopat de civilizacions urbanas e de reialmes al sud de la peninsula Arabica; coma aquel del Iemèn (Saba, Hadramaout, Ma'in, Himyar), al nòrd de la peninsula (reialme Lakhmida de Al-Hira, Ghassanida), en Mesopotamia, e en Siria (reialmes de Palmira, de Petra, de Hatra).
Es a Yathrib, la futura Medina, que l’islam comença a establir son poder.
Après la conquista de la peninsula Arabica per l’islam, los Arabs ont conquistèron al sègle VII e VII las regions vesinas de l'Orient Pròche, l’Asia menora, l’Africa del Nòrd on se crean Kairuan primièra ciutat musulmana de Magrèb[28] Après une conversion rapida a l’islam, una armada d'Amazigh e Arabs conquistan l’Espanha pel compte del califa omeia de Damasc. Totas las vilas casèron al poder dels Omeias. De dinastias se mantenguèron pendent uèit sègles, mas lo regne dels musulmans acabèt per caire jos las atacas dels crestians del nòrd. La sola dinastia que domora es aquela dels Nasrids a Granada, foguèt la darrièra de càser en 1492. Al meteis temps, la descobèrta de l’America començava.
Los musulmans regnèron près d'uèit sègles (de 711 a 1492) en Andalosia. Conquistèron atal una partida del Portugal. Los Moros foguèron expulsats de la peninsula iberica en 1609 jos Felip III[29] Una partida d’entre eles s’installèron en França e mai d'un venguèron crestians. Los autres tornan en Africa del Nòrd. De poders en Andalosia s’entendavan amb las tres comunautats religiosas crestianas, josièva e musulmana. A partir de 1492, los Espanhòls difusan en America de tecnicas e de producte venent la cultura mora (las tecnica d’asagatge, lo sucre, lo cafè, etc.)[30].
Un cap de pont musulman se manten en Provença dins lo massís dels Moros, fins al sègle X[31].
La Sicília foguèt tanben jos dominacion musulmana pendent gaireben 250 ans e la majora partida dels abitants se convertiguèron a l’islam fins a que las armadas crestianas e normandas la tornen prene, fondant le reialme de Sicília. Aquela islamizacion e arabizacion foguèron tan mai radicalas qu’una immigracion berbèra importanta fugissent las faminas que devastan l’Africa del Nòrd de 1004-1005 a 1040[32].
Los Ilalians, una tribú del centre de la peninsula arabica, s'installèron en Egipte abant de far la conquista del Magrèb a la mitat del sègle XI[33].
L'Orient Pròche e lo Magrèb foguèron integrat en totalitat o en partida a d'autres empèris (otomans, espanhòls, portugueses, angleses, franceses, eca.).
Istòria
Dins l'Antiquitat, los abitants de l'Arabia practicavan de religions animistas[34] variadas[35]. LAlcoran evòca mai d'una divinitats (Allat, Hubel, Quzeh, Al Lât (femna), Al Ozzâ, Wadd (Amor), Amm, Yagût, Nasr, etc.[35]). La Kaaba èra un luòc sagrat pels Arabs abant Maomet[35]. Se pòt mencionar tanben lo mite de la Reina de Saba, nomenada «Balqis» en arab.
D'Arabs practicavan de religions monoteistas (cristianisme, judaïsme, eca.) abant l’aparéisson de l’islam. Fòrça arabs de religion josieva vivián dins la region[36], coma a Yathrib (Medina) ont èran agricultors e artesans[26]. Unes i demorèron fins al sègle XX per exemple al Iemèn. Après l'Egira, una granda partida dels Arabs prenguèron la religion musulman.
Cristianisme
Tanben existís existe gaireben quinze milions d’Arabs crestians dins l’airal geografic arabomusulmane: en Egipte (de 8-16 %), en Siria (5,4-9,4 %), al Liban (34-41 %), en Palestina (6 % (11 % abant la diaspora palestiniana), en Israèl, en Jordania (3-4 %), en Iraq (2,7-3,5 %)[37].
la comunautat dels Arabs del Brasil constituís 7 % de la populacion[38], amb 8 milions[30] de personas. Los crestians de la Granda Siria venguèron al Brésil en 1837. En tot, i a 17 millions d’Arabs en America latina[30].
Als Estats Units d'America, los Arabs son estimats à 3,5 milions, amb gaireben 63 % son crestians e 24 % musulmans[39]. Lor comunautat que s'èra installada al començament del sègle XX venent de Siria, del Liban e d’Egipte, amassa una populacion pauc nombrosa mas plan assimilada, amb fòrça exemples de capitadas personalas, coma John Sununu e Ralph Nader en politica, lesportiu Bobby Rahal, o Paul Anka e Frank Zappa en musica. Aqueles darrièrs ans, de nòus migrants venon d’Iran, d’Afganistan e d’Iraq.
Judaïsme
L'expression « josieus arabs » designa las personas de religion josieva[40] que l'arab es la lenga mairala e/o originàrias d'un país arab. Abant, pendent e après la creacion d'Israèl en 1948, gaireben 900 000 josieus quitèron o son caçats dels païses arabs, ont demoravan e èran nascuts, e van abiter dins l'Estat nòu que'n prenon la foncionalitat. Fòrça païses arabs menèron alara una politica discriminatòria e repressiva contra los josieus pretextant lo nacionalisme panarabi, lo combat contra lo sionisme o ma defensa de l'islam, tornant a vegadas a una definicion raciala del judaïsme.
- Los 1èr e 2 de junh de 1941, lo farhud (arab: الفرهود « despossession violenta ») es una insurreccion sanguinosa contra los josieus de Bagdad, alara capitala del Reialme d'Iraq. Se debana, alara que la vila possedís pas mai d'autoritat politica, après la fugida de Rachid Ali al-Gillani e abant l'arribada de las fòrça britanicas t transjordanianas. Las insurreccions fan gaireben 180 victimas josieva segon las fonts oficialas.
- En Egipte, après la creacion d'Israèl en 1948, d'atemptats dins los quartièrs josieus fan 70 mòrts e mai 200 ferits, alara que las insurreccion fan encara mai de victimas. Pendent la guèrra israeloaràbia, lo celèbre grand magasin Cicurel, situat près de la plaça de l'Opèra al Caire, es incendiat. Lo govèrn finança sa reconstruccion, mas es de nòu incendiat en 1952, abans de passar jol contraròtle egipcian.
- En Libia, ont i a pas mai qu'una centena de josieus a l'arribada de Kadhafi au poder en 1969, faguèron alara l'objècte d'una ostilitat particulara. Pendent los primièrs ans de la Republica araba libiana, totes los bens fonzièrs dels josieus son confiscats, e los cementèris josieus aclapats. Repressions e mesuras arbitràrias mena a l'exili los darrièrs josieus de Libia, que la comunautat desapareis totalament.
Es comunament admés que son de crestians siriacs que traduguèron la majoritat dels tèxtes dels autors grècs en arab e que las versions comentadas d’Aristòtel, de Platon o d’autres venguèron cap a Euròpa amb de notas dels des pensaires musulmans que tanben contribuiguèron d'aquel biais al movement de las idèas sens pasmens n'èsser los importators exclusius. La latinizacion del nom d'aqueles comentators mòstra lor prestigi près dels sabents europèus[41]: Ibn Rushd vegut Averroès, Ibn Sina Avicena, Ibn Tufayl Abubacer, Ibn Bajjah Avempace, Hunayn ibn Ishaq Johannitius.
L’islam lèu conqueriguèt la Pèrsa sassanida e partida màger de la crestiantat orientala ont crestians e josieus recebon l'estatut de dhimmi somés a l’impòst. Los conquistaires exigisson tanben de lors tributaris una contribucion intellectuala que noiriguèt aquela civilizacion naissenta e posant dins los tresaurs de la pensada antica. La Siria ven lo cantre principal de la pensada ellenica, après que Justinian tanquèt las escòlas d’Atenas. Levat unas òbras traduchas directament de grèc en arab, los obratges grècs essent traduchs en siriac, una forma tardièra d’aramèu, dins un movement que s’amplifica après la conquista musulmana[42].
Los califas abbassidas creèron al començament del sègle IX un talièr de traduccion nomenat Bayt al Hikma (ostal de la sapiença) a Bagdad e mandan de caravanas a Bizanci per prene de manuscrits grècs. Aquel movement de traduccion inclutz d'obratge de medecina, de logica o de filosofia grèga, e tanben de literaturas persana o d’astronomia indiana que fan sorgir una novèla cultura cultura filosofica e scientifica araba nomenada l’adab, donant un vam nòu als sabers en general e a la sciéncia en particular[43].
Coma traductors celèbres cal mencionar al sègle IX lo mètge Hunayn ibn Ishaq, conegut Occident jol nom de Johannicius. Aquel nestorian arab transcrit las òbras medicalas d’Ipocrates e de Galian que son la basa del Canon de medecina d’Avicena qu'el meteis foguèt traduch en latin e farà autoritat pendent cinc sègles. Tanben se cal mencionar d'autras personalitats coma al-Farabi (872 - 950) que fa una interpretacion d’Aristòtel e de Platon armonizant las doas filosofia o encara lo sabent al-Biruni (973 - 1048), que descriu l’istòria de l’Univèrs dins la tradicion grèga. Fin finala, l’òbra d’Averroès (~1126 - 1198), filosòf, teologian e sabent musulman, comentator de la òbras d’Aristòtel, provòca de debats apassionats qu'aguèron una tala influéncia dins l'Occident medieval que se parla d’averroïsme.
Las traduccions d’Aristòtel e d'autres autors antics ganhan l’Espanha sarrasina e la Sicília ont se traduch activament las òbras de l’arab en latin. Toledo, conquista pels crestians en 1085, ven un luòc de contactes feconds entre cultura musulman e mond crestian: de 1130 àa1150, l’arquevèsque Raimon de La Sauvetat paga de «mediators josieus» que parlan ebrieu, arab, castelhan e latin o encara de sabents crestians coma Gerard de Cremona. E tanben d'autors ancians e los comentators arabs penètran en Occident influenciant prigondament la pensada d'autors crestians coma Albèrt lo Grand e Tomàs d’Aquin[44].
Aquela teoria es uèi parcialament contestada per d'istorians coma Jacques Heers o Sylvain Gouguenheim[45]. Aquel darrièr explica dins un obratge plan criticat pels parelhs, Aristòtel al Mont Sant Miquèl[46],[47], qu’a costat de la transmission araba, auriá existat una dralha dirècta de traduccions del grèc cap al latin, que lo Mont-Saint-Michel seriá estat lo centre al començament del sègle XII, mercé a Jaume de Venècia. Segon lo conservator dels manuscrits medievals dels tractats d’Aristòtel a Avranches, aquela teoria es un « roman », que los documents sus Jaumes de Venècia gaireben existisson pas e l'abadiá èra dins un periòde malastrat[48].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
