Y

Y (y) er den 25. bokstaven i det latinske alfabetet og den 20. bokstaven i det greske alfabetet (Υ, υ). Grekarane har kanskje teke teiknet opp frå ei eldre stavingsskrift som var i bruk på Kypros. I gresk var lydverdien til bokstaven opphavleg u, seinare y. Etruskarane, og frå dei romarane, tok opp bokstaven som V (sjå U og V). Under Augustus vart rettskrivinga på latin endra til y. I seingresk tid vart både υ og οι uttalt i. For å vise til at lyden skulle skrivast υ, ikkje οι, sa ein at ein skulle skrive «y psilon», «berre y»; derav namnet.

Y
Bruk
Skriftsystem	Latinsk skrift
Type	Alfabet
Fonetisk bruk	[y] [ʏ] [ɨ] [j] [i] [iː] [ɪ] [ɘ] [ə] [ɯ] [ɛː] [ɥ] [ɣ̟] [ɛi] /waɪ/ /aɪ/
Unicode	U+0059, U+0079
Plass i alfabetet	Talverdi: 25
Historie
Utvikling	Υ υ 𐌖 Y
Tidsperiode	54 til no
Etterkomarar	• U  • V  • W  • Ỿ  • ¥  • Ꮙ  • Ꮍ  • Ꭹ
Slektningar	F Ѵ У Ў Ұ Ү ו و ܘ וּ וֹ ࠅ 𐎆 𐡅 ወ વ ૂ ુ उ
Anna
Tilknytte tal	25
Skriveretning	Venstre til høgre

Alfabetet
A	B	C	D	E
F	G	H	I	J
K	L	M	N	O
P	Q	R	S	T
U	V	W	X	Y
Z	Æ	Ø	Å

Y er i norsk ein trong, fremre, runda vokal. På engelsk er bokstaven dels teikn for i (system), dels for ai (spy) og dels for j (year). På fransk er bokstaven teikn for i og på tysk dels for y, dels for i (i opphavlege tyske ord vert ü nytta).

Y kan tyde

• kjemisk symbol for grunnstoffet yttrium.
• symbol for SI-prefikset yotta, lik 10²⁴.
• y er symbol for SI-prefikset yokto, lik 10^-24.
• den andre ukjende verdien i ei matematisk likning med to eller fleire ukjende, eller verdien for andreaksen i eit koordinatsystem
• namnet på det eine kjønnskromosomet
• symbolet for tyrosin i ei polypeptidlenkje
• ein del av eit asteroidenummer som syner at lekamen blei oppdaga mellom den 16. og den 31. desember

Y som namn

• Y er ein kommune i Matanuska-Susitna Borough i Alaska
• Y (uttala «i») er ein fransk kommune i departementet Somme i Picardie. Innbyggjarane i kommunen heiter ypsilonarar, etter det franske namnet for bokstaven y.
• vert nytta mellom faren og mora sitt etternamn i spanske familienamn, til dømes Ortega y Gasset.

Kjelder

«Y – bokstav» i Store norske leksikon, snl.no.