Geel (stad)

Geel is een stad in de Belgische provincie Antwerpen en staat ook wel bekend onder de eretitel: "Barmhartige Stede". De Kempense stad is naar oppervlakte de zevende grootste stad van Vlaanderen, is de hoofdplaats van het gerechtelijk kanton Geel en behoort tot het kieskanton Mol. Geel telt ruim 42.000 inwoners, die Gelenaars^[1] worden genoemd. Haar beschermheilige is de heilige Dimpna van Geel.

Geel

Stad in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Turnhout
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	110,19 km² (2022) 72,2% 11,88% 15,91%
Coördinaten	51° 10' NB, 4° 59' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	42.331 (01/01/2024) 50,44% 49,56% 384,15 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 18,03% 60,96% 21%
Buitenlanders	10,37% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Vera Celis (N-VA)
Bestuur	N-VA, CD&V
Zetels N-VA CD&V De Brugpartij Vlaams Belang Open VLD PVDA	33 10 10 5 5 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen	22.045 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	5,86% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 2440	Deelgemeente Geel
Zonenummer	014
NIS-code	13008
Politiezone	Geel-Laakdal-Meerhout
Hulpverleningszone	Kempen
Website	www.geel.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Turnhout in de provincie Antwerpen
Portaal    België

Toponymie

De naam "Geel" is van Germaanse oorsprong en vermoedelijk ontstaan uit een samenvoeging van "gelba" (geel) en "lo" (bosje op hogere grond).

Geschiedenis

Neolithicum

Op het grondgebied van Geel zijn vondsten gedaan uit de steentijd, maar zekerheid omtrent menselijke bewoning is er vanaf de ijzertijd. Bij opgravingswerken in 2006 zijn sporen uit dit tijdvak blootgelegd. De Romeinen, die overigens nauwelijks sporen in het gebied van Geel hebben achtergelaten, brachten de streek vanaf 57 v.Chr. onder controle. Zij troffen er een Keltische bevolking aan.

Middeleeuwen

Een vroege schriftelijke vermelding van Geel is in de Vita Sanctae Dimpnae, omstreeks 1247 geschreven door Petrus Cameracencis, die kanunnik was te Kamerijk. Het betreft het leven van de heilige Dimpna van Geel. De legende berust op geen enkel verifieerbaar feit, maar volgens mondelinge overlevering zouden er ten tijde van het verblijf van Dimpna in Geel vijftien huizen hebben gestaan. Aanwijzingen omtrent de periode dat zij in Geel zou hebben verbleven werden echter in dit document niet gegeven. Wel zal er voor, of direct na het schrijven van de vita een toenemende stroom van bedevaartgangers op gang zijn gekomen. Opgegraven resten van een boerderij uit de 9e tot de 12e eeuw vormen bewijs van bewoning in dit tijdvak.

Het land van Geel was toen al een heerlijkheid, waarvan de oudste vermelding uit 1155 stamt. In dit jaar schonk de heer Wouter I Berthout gronden aan de Abdij van Grimbergen. Het was veel groter dan de huidige stad en omvatte ook Retie, Eindhout, Veerle, Varendonk, Zoerle-Parwijs, Oevel, Echelpoel (bij Bouwel), Millegem, Vorselaar en Tielen. Genoemde dorpen kwamen door huwelijken en erfrechten uiteindelijk los van de kern Geel te staan.

Wouter I Berthout was door huwelijk met Margareta van Grimbergen in het bezit van de heerlijkheid Geel gekomen die voordien in handen van de Van Grimbergens was. Over die vroege geschiedenis is nauwelijks iets bekend, maar vanaf de komst van de Berthouts werd de geschiedenis traceerbaar. Na de Berthouts volgden de geslachten Van Horne, Van Merode, Van Wittem-Van den Berg, Van Lorreinen en de Rohan als eigenaars. Armande-Victoire-Josephine de Rohan, prinses van Guéméné en vrouwe van Geel, was de laatste feodale vrouwe die de afschaffing van het ancien régime in 1795 meemaakte.

In de eerste helft van de 13e eeuw werden vrijheidsrechten aan de inwoners van Geel verleend en ook werd een schepenbank opgericht. Geel werd onder het bewind van de Hertogen van Brabant de hoofdplaats van het Kwartier van Geel, dat één der zeven kwartieren was van het Markgraafschap Antwerpen. Het omvatte de dorpen: Geel, Varendonk-Watereinde, Bel, Eindhout, Veerle, Oevel, Zoerle-Parwijs, Echelpoel, Meerbeek, Houtven, Westerlo, Olen, Hulshout en Vorselaar. Deze bestuurlijke eenheid was niet hetzelfde als de heerlijkheid Geel in zijn oude omvang.

Ancien régime

Aan dit alles kwam een einde toen in 1794 de Franse troepen binnenvielen en de inlijving bij Frankrijk volgde op 1 oktober 1795. Het ancien régime werd opgeheven maar de inwoners van Geel konden de nieuwe, democratischer, bestuursvormen maar nauwelijks inhoud geven. Dan was er nog de Boerenkrijg tegen de Fransen. Voor wat betreft de Kempen begon deze op 15 oktober 1798 te Geel. Hier waren 10.000 brigands tezamengetrokken. Kort na 4 december 1798 werd het boerenleger definitief verslagen.

Na de Napoleontische tijd volgde de samenvoeging met de noordelijke Nederlanden en de daaropvolgende Belgische Opstand van 1830, waarbij de Gelenaren zich niet onbetuigd lieten en in 1832 een erevendel uit handen van koning Leopold I kregen uitgereikt.

Moderne tijd

Een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Geel vormde de Slag om Geel van 1944, een van de bloedigste gevechten tijdens de bevrijding van België. Uiteindelijk leidde de slag tot de bevrijding van het gehele grondgebied op 23 september van dat jaar, maar ze ging gepaard met ontzettend veel militaire en burgerslachtoffers. Omwille van de Geelse gezinsverpleging draagt de stad nog steeds de bijnaam de "Barmhartige Stede".

Geografie

Kernen

De kernen in Geel hebben eigenlijk geen strikte grenzen (wel min of meer weer te geven) en zijn van oudsher al bij Geel geweest en dus niet door fusies. Het zijn als het ware dorpskernen met ieder hun eigen parochie. Geel bestaat uit de volgende kernen:

• Geel-Centrum, omvat 4 samengegroeide parochies: de Sint-Amandusparochie-, Sint-Dimpnaparochie, Elsum en Holven (met aansluitend het landelijke gehucht Hadschot)
• Kievermont is geen afzonderlijke parochie, doch een afzonderlijke woonkern van Sint-Dimpna
• Larum, samen met de gehuchten Rauwelkoven en Poiel
• Ten Aard met Sas Zeven
• Bel
• Winkelomheide ("De Hei"), ten zuiden van het gehucht Winkelom
• Punt
• Stelen, samen met Liessel
• Oosterlo
• Zammel

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
		Kasterlee		Retie
Olen				Mol
Westerlo en Herselt		Laakdal		Meerhout

Demografie

Geel kende een opvallend sterke groei tussen 1831 en 1846, waarbij de bevolking op 15 jaar met 46% aangroeide. Tussen 1856 en 1866 vond een kleine correctie plaats waarbij het inwonersaantal beperkt terugval (krimp met 5% op 10 jaar tijd). Doorheen de twintigste eeuw groeide het bevolkingsaantal aan een relatief stabiel tempo.

Demografische ontwikkeling

Bron: NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1980= inwoneraantal per 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	32.641	100,0
1993	32.812	100,5
1994	33.023	101,2
1995	33.174	101,6
1996	33.313	102,1
1997	33.501	102,6
1998	33.597	102,9
1999	33.655	103,1
2000	33.677	103,2
2001	33.879	103,8
2002	34.169	104,7
2003	34.350	105,2
2004	34.444	105,5
2005	34.758	106,5
2006	35.189	107,8
2007	35.502	108,8
2008	36.013	110,3
2009	36.711	112,5
2010	36.990	113,3
2011	37.483	114,8
2012	37.848	116,0
2013	38.101	116,7
2014	38.450	117,8
2015	38.837	119,0
2016	39.225	120,2
2017	39.560	121,2
2018	39.923	122,3
2019	40.353	123,6
2020	40.709	124,7
2021	40.781	124,9
2022	41.146	126,1
2023	41.828	128,1
2024	42.331	129,7

Inwoners per kern^[3]

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2022)	Inwoners per km²
1	Bel	6,39	1.355	212
2	Holven	21,48	9.343	435
3	Larum	10,51	2.635	251
4	Punt	4,61	1.176	255
5	Oosterlo	4,57	1.455	318
6	Sint-Amands en Elsum	10,14	10.009	987
7	Sint-Dimpna (incl. Kievermont)	9,50	7.170	755
8	Stelen	7,83	879	112
9	Ten Aard	23,68	3.000	126
10	Winkelomheide	7,29	2.396	329
11	Zammel	4,20	1.838	438

Politiek

Structuur

De stad Geel ligt in het kieskanton Mol en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.

Geel		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Turnhout			Geel
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Mechelen-Turnhout	Turnhout	Mol	Geel
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

College van Burgemeester en Schepenen

College van burgemeester en schepenen (2013 - 2018)

Burgemeester is Vera Celis. Zij leidt een coalitie bestaande uit ​ N-VA en ​ CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 20 op 33 zetels.

Functie		Naam	Bevoegdheden
	Burgemeester	Vera Celis
	Schepen	Ben Van Looveren	Openbare werken, woonbeleid, landbouw en platteland, stadsvernieuwing
	Schepen	Pieter Verhesen	Financiën, begroting, economie, mobiliteit
	Schepen	Nadine Laeremans	Sport, evenementen, stadsanimatie, jeugd
	Schepen	Marleen Verboven	Cultuur, toerisme, internationale samenwerking
	Schepen	Griet Verhesen	Burgerzaken, onderwijs, diversiteit, personeel, senioren
	Schepen	Bart Julliams	Ruimtelijke ordening, milieu, duurzaamheid, tewerkstelling, dierenwelzijn
	Schepen	Griet Smaers	Sociaal beleid, residentiële zorg, drugbeleid, dienst- en hulpverlening en OCMW-voorzitter

College van Burgemeester en Schepenen (2019 - 2024)

Burgemeester is Vera Celis. Zij leidt een coalitie bestaande uit ​ N-VA en ​ CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 20 op 33 zetels.

Functie		Naam	Bevoegdheden
	Burgemeester	Vera Celis	Algemeen beleid, communicatie, organisatieontwikkeling, dierenwelzijn & veiligheid
	Schepen	Griet Smaers	Sociaal beleid, zorg en gezondheid, kinderopvang, werk, diversiteit, woonbeleid & voorzitter van bijzonder comité van de sociale dienst (BCSD)
	Schepen	Bart Julliams	Klimaat en duurzaamheid, milieu en natuur, ruimtelijk beleid, trage wegen, vergunningenbeleid & stadsontwikkeling
	Schepen	Nadine Laeremans	Ambtenaar burgerlijke stand, burgerzaken, senioren, sport, toerisme, stadsanimatie & evenementen
	Schepen	Tom Corstjens	Economie, financiën & personeel
	Schepen	Marlon Pareijn	Participatie, jeugd, mobiliteit, fietsbeleid & onderwijs
	Schepen	Pieter Cowé	Cultuur, internationale samenwerking & ICT
	Schepen	Luc Van Laer	Landbouw en platteland, openbare werken & patrimonium

Geschiedenis van burgemeesters

Periode Burgemeester 1807 - 1808 Amandus Josephus Peetermans 1808 - 1813 Josephus De Martschlaeger 1813 - 1830 Guillaume Egide Sanen 1830 - 1844 Charles Le Bon 1844 - 1854 Joseph Van Praet 1855 - 1858 Jan Baptist Boeckmans 1858 - 1872 Jacques Moortgat (LP / Kath. Partij) 1872 - 1874 Egidius Verbruggen (LP) 1875 - 1883 Jacques Moortgat (Kath. Partij) 1884 - 1900 Joseph Janssens (Kath. Partij) 1900 - 1910 Gommaar Boeckmans (Kath. Partij) 1910 - 1914 Karel Deconinck (Kath. Partij)

Periode Burgemeester 1914 - 1918 Karel Janssens (dienstdoend, Kath. Partij) 1918 - 1921 Frans Rombouts (dienstdoend, Kath. Partij) 1921 - 1941 Joseph Verachtert (Kath. Verb.) 1941 Arthur Janssens (dienstdoend, Kath. Verb.) 1941 - 1944 Karel Pelgroms (oorlogsburgemeester, VNV) 1944 - 1950 Jozef Fehrenbach (CVP) 1950 - 1963 Medard van Loenhout (CVP) 1963 - 1970 Louis Verswijvel (CVP) 1971 - 1982 Hugo Van Rompaey (CVP) 1983 - 1994 Maria Dams (CVP) 1995 - 2012 Frans Peeters (CVP / CD&V) 2013 - heden Vera Celis (N-VA)

Gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976[4]		10-10-1982[4]		9-10-1988[4]		9-10-1994[4]		8-10-2000[4]		8-10-2006[5]		14-10-2012[6]		14-10-2018[7]		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	29	%	31	%	31	%	31	%	31	%	33	%	33	%	33	%	35
	PVDA1/ PVDA+2	0,861	0	1,021	0	0,501	0	0,881	0	-		-		1,852	0	5,61	1	5,01	1
	Agalev1/ Groen!2/ Groen3/ De BrugpartijC	-		4,871	0	6,961	1	8,581	2	8,521	2	6,172	1	7,263	2	16,0C	5	8,0C	2
	SP1/ GEELA/ SP-VUB/ sp.a2/ De BrugpartijC /Vooruit3	18,371	5	19,231	6	18,461	6	27,49A	9	14,73B	4	13,512	4	10,882	3			8,93	3
	VU1/ GEELA/ SP-VUB/ N-VA2	15,041	4	12,691	4	7,861	2					3,072	0	36,572	14	26,92	10	24,22	10
	PVV1/ VLD2/ VLD-VIVANT3/ Open Vld4/ DURF5	14,671	4	11,721	3	10,851	3	-		14,662	4	10,353	3	5,224	1	8,14	2	4,95	1
	CVP1/ CD&V2/CD&VGeel Team Marlon3	51,071	16	50,471	18	47,581	19	48,741	17	52,231	19	51,632	20	30,662	11	25,42	10	28,33	11
	Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2	-		-		-		6,491	1	9,861	2	15,272	5	7,562	2	13,92	5	19,42	7
	VGD	-		-		-		7,82	2	-		-		-		-		-
	Anderen(*)	-		-		7,79	0	-		-		-		-		4,2	0	1,4	0
Totaal stemmen		20133		21902		23186		23915		24523		25949		26901		28271		19408
Opkomst %						96,64		95,4		93,71		94,14		92,13		93,1		62,4
Blanco en ongeldig %		4,16		5,41		5,7		6,05		4,94		5,10		3,19		3,9		0,5

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen, rode letters duiden de kartels aan.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1988: GNG (4,68%), GO (3,11%) / 2018: Beter Geel (4,2%) / 2024: De Stadspartij HGB (1,4%)

Gemeenteraad

Gemeenteraad (2019-2024)

Functie			Naam
	N-VA	Burgemeester	Vera Celis
		Tweede Schepen	Bart Julliams
		Vierde Schepen	Tom Corstjens
		Zesde Schepen	Pieter Cowé
		Gemeenteraadslid	Luc Verguts
		Gemeenteraadslid	Benny Eyckmans
		Gemeenteraadslid	Pieter Verhesen
		Gemeenteraadslid	Lea Neyens
		Gemeenteraadslid	Nadja Robeyn
	CD&V	Voorzitter	Griet Verhesen
		Eerste Schepen	Griet Smaers
		Derde Schepen	Nadine Laeremans
		Vijfde Schepen	Marlon Pareijn
		Zevende Schepen	Luc Van Laer
		Gemeenteraadslid	Brigitte Kempen
		Gemeenteraadslid	Ben Van Looveren
		Gemeenteraadslid	Tinne Vangeel
		Gemeenteraadslid	Griet Ceusters
		Gemeenteraadslid	Mathias Van Braband
	De Brugpartij	Gemeenteraadslid	Yves Van Hulsel
		Gemeenteraadslid	Noël Devos
		Gemeenteraadslid	Dirk Kennis
		Gemeenteraadslid	Tinne Van Gelder
		Gemeenteraadslid	Elhasbia Zayou
	Vlaams Belang	Gemeenteraadslid	Petra Gyesbreghs
		Gemeenteraadslid	Rosa Van Cleempoel
		Gemeenteraadslid	Timmy Vanuytsel
		Gemeenteraadslid	Ivan Wartel
	Open Vld	Gemeenteraadslid	Myriam Smets
		Gemeenteraadslid	Arlette Dilliën
	PVDA	Gemeenteraadslid	Greet Daems
	Onafhankelijk	Gemeenteraadslid	Marleen Verboven
		Gemeenteraadslid	Patrick Graux

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Geel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vooral Geel-Centrum kent een aantal belangwekkende monumenten, namelijk:

• Sint-Amandskerk
• Sint-Dimpnakerk
• Gasthuismuseum Sint-Dimpna
• Voormalig gemeentehuis op de Markt (oorspronkelijk lakenhalle, oudste kern 17de eeuw)
• station (1878)

Ook de kleinere kernen die deel uitmaken van de stad kennen monumenten, waaronder kerken en kapellen. Daarnaast is Geel ook de bezitter van enkele ‘merkwaardigheden’: een adellijk graf dat vleermuizenkelder werd, een stokoude waterpomp, een orchideeënveld, een eeuwenoude linde, drie windmolens (Molen van 't Roosje, Molen van Larum, Molen van 't Veld) en een groot aantal interessante grafmonumenten.

Ook telt de stad tal van natuurgebieden, zoals bossen en duinen, een vogelreservaat, de oevers van de Kleine en de Grote Nete. In het noorden van de stad liggen de natuurreservaten De Zegge en de Mosselgoren. Andere natuurgebieden zijn Breeven, Malesbroek, Zammelsbroek, Neerhelst en Gooreind.

• 
  Markt te Geel, Sint-Amandskerk
• 
  Sint-Dimpnaplein te Geel, Sint-Dimpnakerk
• 
  Molen van 't Veld
• 
  Stationsgebouw Geel
• 
  Hoofdgebouw, OPZ Geel
• 
  Site Gasthuismuseum, Geel
• 
  Natuurreservaat De Zegge, Geel
• 
  Natuurreservaat Zammelsbroek, Geel
• 
  Oude gemeentehuis De Halle, Geel
• 
  Sint-Aloysiuscollege, Geel

Cultuur

Bijnaam

• Er werd een spreekwoord aan de stad ontleend: "Naar Geel gaan" of "Van Geel komen", wat betekent: "gek worden".

Evenementen

• Palmenmarkt, de jaarlijks terugkerende kermis van Geel dat 5 dagen plaatsvindt startend op de vrijdag voor Palmzondag.
• Dimpnadagen, ommegang met theaterspektakel GheelaMania dat 5-jaarlijks plaatsvindt in mei.
• De Zotte 50 van Gheel, een wandeltocht door Geel die doorgaat eind mei.
• Geel Bruist, een stadsfestival tijdens het braderijweekend eind juni.
• Geel Zomert, openluchtconcerten die elke vrijdag in de zomer worden gehouden in de Bogaart.
• Reggae Geel, een 2-daags reggae-festival dat het eerste weekend van augustus plaatsvindt.
• Eurofeesten, een 5-jaarlijks evenement dat een weekend in het midden van augustus plaatsvindt.
• Geel Wintert, een winterevenement gedurende de maand december op de Markt met o.a. schaatsbaan, drankkraampjes en animatie
• In Cultureel Centrum De Werft worden diverse activiteiten georganiseerd. De schouwburg heeft 428 zitplaatsen. De Waai is een polyvalente zaal.

Streekproducten

• Zeunt, Vliet en Vals Paterke, bekende bieren in Geel.
• Geelse hartjes, hartvormige koekjes.

Media

• In Geel werd het oudste weekblad van België uitgegeven, namelijk het Nieuwsblad van Geel. In 2019 werd het stopgezet.
• Geel FM is een lokale omroep gericht op Geel.

Religie en levensbeschouwing

Het grondgebied van Geel behoorde in het verleden kerkelijk tot het oude bisdom Kamerijk, afgezien van de buitenparochie Sint-Lambertus te Bel, die tot het Prinsbisdom Luik behoorde. De parochiekerk was de Sint-Amandskerk. Eerst in 1536 werd de Sint-Laurentiusparochie Zammel-Oosterlo afgesplitst. In 1559 werd de Vrijheid Geel, inclusief de parochie van Bel, ingedeeld bij het pas opgerichte bisdom 's-Hertogenbosch. In 1566 woedde de beeldenstorm in Geel. Ook tijdens de Tachtigjarige Oorlog, vooral in 1581, liepen de kerkgebouwen grote schade op. Van 1632-1642 was de retorsieperiode in Geel, waarbij de katholieke geloofsuitoefening regelmatig werd gehinderd. Vanaf 1648 was in 's-Hertogenbosch geen bisschop meer toegestaan en werden de zaken door een apostolisch vicaris behartigd. Vanaf 1731 kwam het dekenaat Geel onder het aartsbisdom Mechelen en in 1759 onder het bisdom Antwerpen. Dit werd echter in 1801 opgeheven, waarop Geel weer onder Aartsbisdom Mechelen kwam, totdat het bisdom Antwerpen in 1961 weer werd heropgericht. In de 19e en 20e eeuw werden op het gebied van Geel nog tal van parochies afgesplitst.

De stad Geel is heden de hoofdplaats van de federatie Geel die op haar beurt dan weer deel uitmaakt van het dekenaat Zuiderkempen in het bisdom Antwerpen.

Economie

Badhuis

Verleden

De belangrijkste economische activiteit was gedurende lange tijd de schapenteelt, die plaatsvond op de heidegronden die een groot deel van het grondgebied uitmaakten. In 1575 werden hier nog 221 schaapskudden geteld, die het principaalste profijt binnen in de Vrijheid vertegenwoordigden. Dit leidde tot lakenindustrie en lakenhandel. Omstreeks het jaar 1400 werd een lakenhal gebouwd, het latere gemeentehuis. Niet alleen laken, maar ook linnen werd geproduceerd, vervaardigd uit het vlas dat eveneens hier werd verbouwd. Het krijgsgeweld van de Tachtigjarige Oorlog bracht een zware slag toe aan deze nijverheid. Eind 18e eeuw werd nog gepoogd de neergang te stuiten. De gelenaar P.J. Biddeloo begon een lakenfabriek waar tientallen mensen werkten, maar die na enkele jaren alweer moest sluiten wegens gebrek aan afzet.

De landbouw was vooral vanaf de 17e eeuw van groot belang. Vooral rogge, maar ook haver, gerst en boekweit werden verbouwd. Daarnaast werd boter geproduceerd en verhandeld. Van 1921 tot na de Tweede Wereldoorlog was er in Geel een boter-, eier- en kiekenmarkt.

Na de Tweede Wereldoorlog was Geel economisch sterk achterop geraakt. De landbouw werd gestimuleerd vanaf de jaren 50 van de 20e eeuw, door de aanleg van modelboerderijen op het Kempisch Domein, waarvan 300 ha op het grondgebied van Geel lagen. Deze boerderijen waren gebaseerd op veeteelt. Dit voormalig heidegebied, nabij Ten Aard, werd vanaf het midden van de 19e eeuw ontgonnen, waarbij koning Leopold I en de Gentse baron Coppens een belangrijke rol speelden. Voorts werd de landbouw versterkt door de ontginning van de moerassen in het dal van de Kleine Nete, hetgeen echter ten koste ging van een belangrijk natuurgebied.

Heden

Tijdens jaren 70 van de 20e eeuw werd ook een groot bedrijventerrein aangelegd in het zuiden van de stad, tussen het Albertkanaal en de Boudewijnsnelweg. Een belangrijk bedrijf is BP dat hier tereftaalzuur, isoftaalzuur en paraxyleen produceert en 400 eigen medewerkers heeft.

Geel vervult verschillende functies: een agrarische, een industriële en ook een handelsfunctie. Ruim 250 vestigingen, waarvan het merendeel geconcentreerd ligt rond de vier centrumparochies, zijn hiervan het beste bewijs. Ook de centrumfunctie is van groot belang. Dit komt tot uiting langs de diensten van de brandweer, de politie, de ziekenhuizen en het onderwijs. Mede dankzij de Katholieke Hogeschool Kempen - thans Thomas More - is Geel uitgegroeid tot een onderwijscentrum. Voorts is de economie van Geel altijd verbonden geweest met haar centrumfunctie, het onderwijs, de gezondheidszorg en de verpleging van psychiatrische patiënten.

Geel maakt deel uit van het Economisch Netwerk Albertkanaal.

Onderwijs

Een belangrijke onderwijsinstelling was de Latijnse School die begin 15e eeuw werd opgericht en van 1677-1777 haar bloeiperiode beleefde. Tijdens de beloken jaren (1798-1801) was ze gesloten om daarna weer te openen. De school werd omgevormd tot een college. Vanaf 1850 kwam ze onder auspiciën van het aartsbisdom Mechelen.

In 1919 werd een technische school opgericht die in 1942 tot een Middelbare Technische School werd omgevormd. In 1957 kwamen er ook hogere technische studies en in 1995 ontstond aldus de Katholieke Hogeschool Kempen waar ongeveer 3.500 studenten onderwijs ontvangen.

In Geel is er vandaag een uitgebreid aanbod aan onderwijs. Er zijn verscheidene lagere scholen en voor de eerste graad middelbaar, het Sint-Aloysius college en het Atheneum. Voor de tweede en derde graad heb je het Sint-Dimpna college, Sint-Jozef instituut, Sint-Maria instituut en het Atheneum. Ook het Buitengewoon Onderwijs is goed vertegenwoordigd: twee lagere scholen en één secundaire school (BuSO Oosterlo). Voor het hoger onderwijs en universiteit beschikt Geel over een Thomas More- en K.U. Leuven campus.

Psychiatrische zorg

De stad Geel is vanouds wereldberoemd vanwege haar gezinsverpleging van psychiatrische patiënten.

Volgens de legende werd Dimpna van Geel door haar vader vermoord in een vlaag van krankzinnigheid. Op haar graf in Geel deden zich naar verluidt genezingen voor en dat bracht pelgrims, vooral geesteszieken, naar Geel. Bedevaartgangers namen krankzinnige familieleden mee en hoopten op genezing. De patiënten werden ondergebracht in de ziekenkamer die tegen de Sint-Dimpnakerk aan werd gebouwd. Zij bleven daar negen dagen en ondergingen een aantal rituelen. Vanaf de 18e eeuw werden de patiënten in toenemende mate rechtstreeks bij gezinnen ondergebracht, zonder dat er nog rituelen aan te pas kwamen. De gezinnen kregen hiervoor een vergoeding. Geleidelijk aan werd deze gezinsverpleging tot een moderne psychiatrische zorg omgevormd. In 1838 werd ze gemeentelijk georganiseerd en in 1850 door de Belgische Staat.^[8] Begin jaren 80 van de 20e eeuw werd bovendien de Sanokliniek te Geel opgericht die samenwerkte met de gezinsverpleging. In 2002 kwam er kinder- en jeugdverpleging bij en in 2007 werd de instelling omgevormd tot Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel (OPZ). Aan de voor Geel kenmerkende Gezinsverpleging heeft Geel haar bijnaam: De Barmhartige Stede te danken.

Verkeer en vervoer

Station Geel, geopend in 1880, is gelegen aan de spoorlijn 15 die Antwerpen verbindt met Hasselt via Lier, Herentals en Mol. Vanuit Geel zijn er twee treinen per uur naar Antwerpen en Mol, 1 keer per uur naar Hamont en Hasselt en enkele P -treinen (enkel tijdens de spits) van en naar Brussel.

Geel is een belangrijk regionaal knooppunt voor bussen van De Lijn met lijnen naar o.a Herentals, Leuven, Aarschot en Heist-op-den-Berg

De R14 fungeert als ringweg rond de stad (al is deze wel niet helemaal rond), door het zuiden van de gemeente lopen de autosnelweg E313 en het Albertkanaal en in het noorden ligt het Kanaal Bocholt-Herentals.

Ereburgers van stad Geel

• 1980: Armand Preud'homme, componist en organist
• 2013: Jan Hoet, curator en kunstpaus
• 2016: Jef Neve, pianist en componist
• 2021: Sofie Vangheel, oprichter en algemeen directeur hulporganisatie Cunina

Bekende Gelenaars

Lijst van Gelenaars

Partnersteden

• Tydavnet (Ierland), sinds 1992
• Xanten (Duitsland), sinds 19 mei 1990
• Slatina-Timiș (Roemenië)

Externe link

• Stad Geel

Bronnen, noten en/of referenties

1. "Geel" op VRT-Taalnet. Gearchiveerd op 15 augustus 2018.
2. https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
3. Dashboard. provincies.incijfers.be. Geraadpleegd op 9 augustus 2023.
4. 1961-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
5. Vlaanderenkiest.be: Gegevens 2006. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
6. www.vlaanderenkiest.be: Gegevens 2012
7. www.vlaanderenkiest.be: Gegevens 2018. Gearchiveerd op 21 november 2021. Geraadpleegd op 22 oktober 2018.
8. Eugeen Roosens (1977). Geel - een unicum in de psychiatrie - mentale patiënten in de gemeenschap. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen. ISBN 9789028902749.

Mediabestanden

Zie de categorie Geel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Gemeenten in de provincie Antwerpen

Aartselaar · Antwerpen · Arendonk · Baarle-Hertog · Balen · Beerse · Berlaar · Boechout · Bonheiden · Boom · Bornem · Borsbeek · Brasschaat · Brecht · Dessel · Duffel · Edegem · Essen · Geel · Grobbendonk · Heist-op-den-Berg · Hemiksem · Herentals · Herenthout · Herselt · Hoogstraten · Hove · Hulshout · Kalmthout · Kapellen · Kasterlee · Kontich · Laakdal · Lier · Lille · Lint · Malle · Mechelen · Meerhout · Merksplas · Mol · Mortsel · Niel · Nijlen · Olen · Oud-Turnhout · Putte · Puurs-Sint-Amands · Ranst · Ravels · Retie · Rijkevorsel · Rumst · Schelle · Schilde · Schoten · Sint-Katelijne-Waver · Stabroek · Turnhout · Vorselaar · Vosselaar · Westerlo · Wijnegem · Willebroek · Wommelgem · Wuustwezel · Zandhoven · Zoersel · Zwijndrecht
België: Provincies · Gemeenten