Nedersaksisch A

Hier stoat woorden die of in 't Nedersaksisch mit A begunt oet 't Nedersaksisch woordenboek. De woorden bint underverdield op alfabetische volgorde van 't Nederlaandse woord.

Aardappel

[disse mal bewarken]

Achterhooks: eerpel, eerdappel Drèents: eerappel, eerpel, èerpel, erpel eeteerpel, eter (die de mèensen atten; vergeliekt: varkenseerpel) knoester (veur een dikke eerpel; Ni'jlusen)[1] varkenseerpel (veur een dikkere eerpel as de eeteerpel. Varkenseerpels koakten ze in een pot töt varkensvoer; Ni'jlusen)[1] Grunnegs: tovvel, eerdappel (oetsproken as 'irrappol') Sallaands: eerappel, jappel/jäppel, aerpel, eerpel Stellingwarfs: eerpel, eerappel Tweants: tuffel earpel jappel (Vjens)

Urkers: arepel Veluws: eerpel, erepel epel (Doorspiek, Nunspeet, Schaarpezeel, Uddel) aerpel (Wezep, Epe, Une) aepel (Une, Vaossen, Wenum Wiesel) eerdappel (Emst, Lieren, Garder, Apeldoorne) pieper petätter (Epe) Oostfrais: kartovvel (Platduutske skriefwies: Kartuwwel) tovvel (Platduutske skriefwies: Tuwwel)

 Wikiweurdebook: eerpel - weurdebook, woordherkumste, variaanten

Bronnen / wellen:

Schoemaker-Ytsma, A.C.M. (2009), "Zo zegge wi'j det" van A tot Z! (aanvulling) Woorden en gezegdes in het dialect van Nieuwleusen, Ni'jlusen: The Readshop J. Hilbrink

Aardbei

[disse mal bewarken]

Achterhooks: eerdbeze, eerdbaeze Drèents: eerba(a)i eerbei eerbeze èerdbai erebeze Grunnegs: eerdjebeern eerdjebaai eerdbaai Sallaands: eerbeien eerbeeien aerdbeie eerbeaze Stellingwarfs: erebeie Tweants: earbeaze (Riesns) earberre (Eanskes) Urkers: arrebuie

Veluws: eer(d)bees, -beze, -baeze eer(d)bieze (Nunspeet, Elburg, Doorspiek) eerdbere (Elspeet) eerdbei (Speuld, Garder, Apeldoorne, Lieren, Klarenbeek) eerdbesie (Epe) eerdbie (Apeldoorne) erebees (Lunteren) erebei (Bunsjoten) aar(d)bei (Harderwiek, Elspeet, Niekark, Twelle, Harskamp) aardbeie (Nunspeet, Une, Vaossen, Ugchelen, Loenen) äärdbei (Uddel) äärbeze (Wezep) arebei (Niekark) Oostfrais: eerbei/-beern (Platduutske skriefwies: Eerbeei/-beer) ekbei/-beer (Platduutske skriefwies: Eckbeei/-beer)

Adem

[disse mal bewarken]

Achterhooks: aosem, aodem Drèents: aom, aodem, aosem Grunnegs: oamen oadem poest (daipe oadem, bv. bie swoare lichoamelke ienspannen) locht/lucht (bv. ien zinnen as ik krieg gain ~) Sallaands: aosem, aodem Stellingwarfs: aosem, aodem Tweants: oa(se)m oa(de)m loch poes puf

Urkers: aosem Veluws: aojem aosem aodem adem ädem (Attem) ajem (Lunteren) aom (Une, Oldebroek, Wezep, Apeldoorne) naojem (Putten, Nunspeet e.u.) lucht (Speuld)

Alcohol

[disse mal bewarken]

Achterhooks: drank, alkohol, spraokwater Drèents: draank alcohol knokeulie kwast(e) majem sjammeloeke spraokwater Grunnegs: draank (bv. "Doe magst nait van dat spul, doar zit draank ien.") aalkol (t pure spul, maisttieds broekt as t nait drinkboar is)

Sallaands: draank, alkohol, spraokwater Stellingwarfs: draank, alkohol, spraokwaeter Tweants: draank, alkohol, spraokwater Urkers: drank, alkohol, spraakwaoter Veluws: drank alkohol spraakwaoter, spraokwaoter (WVEL) spraokwater, spraokwäter (OVEL)

Allemachtig

[disse mal bewarken]

Achterhooks: Drèents: ...en gien ende (verstarking achter een uutroep) ...nog an toe (verstarking achter een uutroep) alledonders, alle(n)drommels barrebiester blaksem, blaks, bliksem, bluksie (soms mit te/de d'rveur) blikskater (ok blaksie-, blikse-, bliksie-) blikstiender blinde(r) christenkerel, christenmèense, christenziele duvels harre, harregat, ok arre-, hurre-, -gatte, -bakkes, -jakkes, -jasses, -jezus, -knasses herechristenezielen, herechristenejaantien-en-nog-wat heri(n)k, herinkmèense goddegod, gottegod gomme(s), gommens, goms, gommeni(e)ke, gommeni(e)kkie(n) krisjan, krisjankerel, krisjankobus ma'k starven (as 't niet waor is) mèensenki(e)nder(s) mienziele sallemander satan Grunnegs: kerel/kirrel lood! mìns/mèns en kinder! laive God! mien God nog aan tou! alemachteg! Gott du liebe!

Sallaands: Stellingwarfs: blinde gonte heremientied herikies mien frerikies Tweants: bleksem!, blaksem! blekskater! allemachtig! alderbastend, -bassens goddooksemie(jan)(en-gin-eande)!, gaddooksemie!, getooksemie! kearl en gin eande! Urkers: Veluws: blakskaoter, blakkaoter blikska(o)ters, blikslagers blikstien blender(s), blinder(s) (nog an toe) blender, keizers bliksem, blaksem blikkennemmer gomme(nikkes) glupend, gloepend heriken(meensen) heremetied meensenkienders ma'k starven as t niet waor is potdosie verdeed, verdold, verduld verdemand allemachtig allemendig, allementig, allemeugend alderbarstends aldergruweliks alderjee alderkriemliks aldermorend

Appelmoes

[disse mal bewarken]

Achterhooks: appelmotse, -moos Drèents: appelsmots(e), -smo(r)s, -moes, -moos, -pent(e), -pint(e), -soppe Grunnegs: appelbrij, smots Sallaands: appelpent (Gieteren, Gällemuun, Daeventer) appelpint (Kampen) Stellingwarfs: appelsmotse Tweants: appelprötske (Eanske)

Urkers: appelmoes (vroeger: appelepint) Veluws: appelmoes* kreus (Putten, Bunsjoten) appelpent (Heerde) Oostfrais: appelmos*, appelmots*

Allochtoon

[disse mal bewarken]

Achterhooks: vrömd volk, vrömde, butenlander Drèents: vrömde, boetenla(a)nder, butenla(a)nder Grunnegs:

Sallaands: vremde, butenlaander Stellingwarfs: vremde, butenlaander Tweants: Urkers: vreemde, beutenlaander Veluws: vre(e)mde, butenlaander*

Autochtoon

[disse mal bewarken]

Achterhooks: good volk Drèents: hierlaander Grunnegs: inlaander binnender aine van hier((zo)ot)

Sallaands: Stellingwarfs: inlaander Tweants: Urkers: inlaander, iene van ier Veluws: inlaander*, een/ene/iene van hier*

De taalwiezers en et woordenbook
Nedersaksische taalwiezers Achterhooks - Drèents - Grunnegs - Oostfreisk - Sallaans - Stellingwarfs - Tweants - Urkers - Veluws achternamen - klankleer en spelling - plaatsnamen - skeeldwöarde - veurnamen - warkwoordsvörms - zinnen Nedersaksisch woordenboek A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z