Milan
belt kbira fit-Tramuntana tal-Italja u l-kapitali tar-reġjun tal-Lombardia / From Wikipedia, the free encyclopedia
Milan (/mɪˈlɑːn/; bid-djalett ta’ Milan: [miˈlãː]; bit-Taljan: Milano [miˈlaːno][1]) hija belt fit-Tramuntana tal-Italja, il-belt kapitali tal-Lombardia, u t-tieni l-iktar belt popolata fl-Italja wara Ruma. Hija l-unika belt Ewropea li hija iktar sinjura mill-belt kapitali tal-pajjiż. Milan kienet il-kapitali tal-Imperu Ruman tal-Punent, tad-Dukat ta’ Milan u tar-Renju tal-Lombardia-Venezja. Il-belt proprja għandha popolazzjoni ta’ madwar 1.4 miljun ruħ[2] filwaqt li l-belt metropolitana għandha popolazzjoni ta’ madwar 3.26 miljun abitant.[3] Iż-żona urbana tagħha, li kontinwament tinsab fi stat ta’ kostruzzjoni u li hija estiża ferm lil hinn mill-konfini tal-belt metropolitana amministrattiva, hija r-raba’ l-ikbar fl-Unjoni Ewropea (UE) b’5.27 miljun abitant.[4] Huwa stmat li l-popolazzjoni fi ħdan iż-żona metropolitana usa’ ta’ Milan hija 8.2 miljun ruħ, jiġifieri b’hekk hija l-ikbar żona metropolitana fl-Italja b’qabża kbira u t-tielet l-ikbar fl-UE.[5]
Milan | |||
---|---|---|---|
Italja | |||
| |||
Amministrazzjoni | |||
Stat sovran | Italja | ||
Region of Italy | Lombardia | ||
Metropolitan city of Italy | Metropolitan City of Milan (en) | ||
Kap tal-Gvern | Giuseppe Sala (en) | ||
Isem uffiċjali | Milano | ||
Ismijiet oriġinali | Milan | ||
Kodiċi postali |
20121, 20122, 20123, 20124, 20125, 20126, 20127, 20128, 20129, 20131, 20132, 20133, 20134, 20135, 20136, 20137, 20138, 20139, 20141, 20142, 20143, 20144, 20145, 20146, 20147, 20148, 20149, 20151, 20152, 20153, 20154, 20155, 20156, 20157, 20158, 20159, 20161u 20162 | ||
Ġeografija | |||
Koordinati | 45.4669°N 9.19°E / 45.4669; 9.19 | ||
Superfiċjenti | 181.67±0.01 kilometru kwadru | ||
Għoli | 120 m | ||
Fruntieri ma' | Assago (en) , Arese (en) , Baranzate (en) , Bresso (en) , Buccinasco (en) , Cesano Boscone (en) , Cologno Monzese (en) , Corsico (en) , Cormano (en) , Cusago (en) , Novate Milanese (en) , Opera (en) , Pero (en) , Peschiera Borromeo (en) , Rho (en) , Rozzano (en) , San Donato Milanese (en) , Segrate (en) , Sesto San Giovanni (en) , Settimo Milanese (en) , Trezzano sul Naviglio (en) u Vimodrone (en) | ||
Demografija | |||
Popolazzjoni | 1,354,196 abitanti (1 Jannar 2023) | ||
Informazzjoni oħra | |||
Fondazzjoni | 600 "BCE" | ||
Kodiċi tat-telefon |
02 | ||
Żona tal-Ħin | UTC+1, Ħin tal-Ewropa Ċentraliu UTC+2 | ||
bliet ġemellati | São Paulo, Chicago, Toronto, Belt ta' Melbourne, Tel Aviv, Krakovja, Osaka, Shanghai, Dakar, Lyon, Birmingham, Betlem, Frankfurt, Dublin, Napli, Buenos Aires, Guadalajara, Medan, Iquitos (en) , Montreal, Sofija, Trieste, Beijing, Sydney, Amman, Ragusa, Santo Domingo, Medellín, Mashhad (en) , Pernik, San Pietruburgu, Melbourne, Tulkarm, Daeguu Vilnius | ||
comune.milano.it |
Milan titqies bħala belt globali alfa minn ta’ quddiem[6], b’qawwiet fil-oqsma tal-arti, il-kummerċ, id-disinn, l-edukazzjoni, id-divertiment, il-moda, il-finanzi, il-kura tas-saħħa, il-mezzi tax-xandir, is-servizzi, ir-riċerka u t-turiżmu. Id-distrett kummerċjali tagħha jospita l-Borża tal-Italja (bit-Taljan: Borsa Italiana), u l-kwartieri ġenerali ta’ banek u ta’ kumpaniji nazzjonali u internazzjonali. Bħala Prodott Domestiku Gross, għandha t-tielet l-ikbar ekonomija fost il-bliet tal-UE wara Pariġi u Madrid, u hija l-iktar waħda sinjura fost il-bliet tal-UE li mhumiex bliet kapitali. Milan titqies bħala l-Banana l-Blu u waħda mill-“Erba’ Muturi għall-Ewropa”.[7][8]
Il-belt ġiet rikonoxxuta bħala waħda mill-erba’ kapitali dinjin tal-moda[9] bis-saħħa ta’ diversi avvenimenti u fieri internazzjonali, inkluż il-Ġimgħa tal-Moda ta’ Milan u l-Fiera tal-Għamara ta’ Milan, li attwalment huma fost l-ikbar fid-dinja bħala dħul, viżitaturi u tkabbir.[10][11][12] Milan ospitat l-Wirja Universali fl-1906 u fl-2015. Il-belt tospita bosta istituzzjonijiet kulturali, akkademji u universitajiet, bi 11 % tat-total nazzjonali tal-istudenti jattenduhom.[13] Milan laqgħet 10 miljun viżitatur fl-2018, bl-ikbar għadd ta’ viżitaturi barranin miċ-Ċina, mill-Istati Uniti, minn Franza u mill-Ġermanja.[14][15] It-turisti jiġu attirati mill-bosta mużewijiet u galleriji tal-arti ta’ Milan li jħaddnu wħud mill-iżjed kollezzjonijiet importanti fid-dinja, fosthom kapulavuri ewlenin ta’ Leonardo da Vinci bħal L-Aħħar Ċena fil-Knisja ta’ Santa Marija tal-Grazzji. Il-belt hija moqdija minn ħafna lukandi lussużi, u hija l-ħames l-iktar belt fid-dinja li għandha ristoranti bl-ogħla stilel skont il-Gwida ta’ Michelin.[16] Milan għandha wkoll tnejn mill-iktar timijiet tal-futbol ta’ suċċess fl-Ewropa, A.C. Milan u F.C. Internazionale, u wieħed mit-timijiet ewlenin tal-basketball fl-Ewropa, Olimpia Milano. Milan se tospita l-Logħob Olimpiku tax-Xitwa fl-2026 flimkien ma’ Cortina d'Ampezzo.