Remove ads
Al-Mu'tasimu Billahi Muhibbuddin Sultan Abdul Halim Mu’adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah (Jawi: المعتصم بالله محب الدين سلطان عبدالحليم معظم شاه ابن المرحوم سلطان بدلي شاه; 28 November 1927 – 11 September 2017) merupakan Sultan Negeri Kedah Darul Aman ke-28 (14 Julai 1958 – 11 September 2017) serta Yang di-Pertuan Agong Malaysia yang ke-5 (21 September 1970 – 20 September 1975) dan ke-14 (13 Disember 2011 – 13 Disember 2016). Baginda merupakan Raja pertama yang memerintah sebagai Yang di-Pertuan Agong dua kali, dan yang paling lama memegang jawatan. Sejurus sebelum kemangkatannya, baginda ialah raja yang paling lama berkuasa kedua di dunia selepas Ratu Elizabeth II dari United Kingdom.
Remove ads
Sultan Abdul Halim diputerakan pada 28 November 1927 iaitu pada zaman pemerintahan paduka nenda baginda, Sultan Abdul Hamid Halim Shah di Anak Bukit, Alor Setar, Kedah sebagai Tunku Abdul Halim. Paduka ayahanda baginda, Raja Muda Kedah (kemudian Sultan Badlishah), merupakan paduka putera ketujuh Sultan Abdul Hamid Halim. Paduka bonda baginda, Tunku Sofiah, merupakan puteri kepada Tunku Mahmud. Baginda merupakan anakanda kedua Tunku Badlishah bersama Tunku Safiah binti Tunku Mahmud, namun putera tertua yang hidup. Baginda kemudian menjadi Raja Muda Kedah pada tahun 1949.
Baginda merupakan lepasan pelajar Kolej Wadham, Oxford, di mana baginda mendapat diploma dalam Sains Sosial dan Pentadbiran Awam.[1] Baginda mewarisi takhta Kedah daripada ayahandanya pada Julai 1958 dan ditabalkan pada Februari 1959.[2]
Selain itu, baginda ialah anak saudara kepada Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj (Perdana Menteri Malaysia Pertama).[3]
Kebawah Duli Tuanku telah menunaikan ibadat haji pada tahun 1974 di kota suci Mekah. Antara yang mengikuti rombongan baginda mengerjakan ibadat haji ialah Tun Dr. Mahathir.[4]
Baginda mangkat pada 11 September 2017 di Istana Anak Bukit, Kedah pada pukul 2:30 petang waktu tempatan.[5]
Remove ads
Tuanku Abdul Halim ditabalkan sebagai Timbalan Yang di-Pertuan Agong dari 20 September 1965 sehingga 21 September 1970. Apabila ditabalkan sebagai Yang di-Pertuan Agong pada 1970, ketika berumur 43 tahun, baginda menjadi Yang di-Pertuan Agong kedua termuda yang pernah dilantik iaitu selepas Tuanku Syed Putra Jamalullail, Raja Perlis yang dilantik ketika berumur 40 tahun.
Baginda menyaksikan pertukaran kali pertama ketua kerajaan Malaysia iaitu apabila ayahanda saudara baginda, Perdana Menteri Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj memberikan jawatannya kepada timbalannya Tun Abdul Razak. Tunku Abdul Rahman merasakan baginda tidak patut berkhidmat di bawah anak saudaranya.[6]
Pada November 2006, Tuanku Abdul Halim dipilih buat kali kedua sebagai Timbalan Yang di-Pertuan Agong, bermula Disember 2006 hingga Disember 2011. Baginda merupakan sultan Pertama memegang jawatan ini dua kali.
Pada 15 Julai 2008 baginda menyambut Jubli Emas, iaitu ulang tahun pemerintahan baginda ke-50 di Kedah.[7]
Pada 12 dan 13 Oktober 2011, Mesyuarat Majlis Raja-raja yang ke-225 telah memutuskan bahawa Sultan Kedah, Sultan Abdul Halim Mu’adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah bakal menggantikan Tuanku Mizan sebagai Yang di-Pertuan Agong yang ke-14 mulai 13 Disember 2011.[8][9]
Bermula pada 13 Disember 2011 yang lalu, baginda telah menjadi Yang di-Pertuan Agong yang ke-14, sekaligus menjadi sultan pertama menjadi Yang di-Pertuan Agong sebanyak dua kali.[10] dan yang tertua ditabalkan (84 tahun).[11][tiada dalam ayat yang diberikan] Yang di-Pertuan Agong tertua sebelum baginda ialah Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah dari Selangor, yang ditabalkan di usia 73 tahun.[perlu rujukan]
Istiadat pertabalan buat kali kedua sebagai Yang di-Pertuan Agong telah pun dilangsungkan di Istana Negara pada 11 April 2012.[12]
Remove ads
Sultan Abdul Halim mempunyai dua orang sultanah rasmi:
- Pada 1956, Sultanah Bahiyah, puteri Tuanku Abdul Rahman dari Negeri Sembilan, yang mangkat pada 2003, dan
- Pada 1975, Che Haminah Hamidun, orang kebanyakan dari Perak, yang kemudian dimasyhurkan sebagai Sultanah Kedah.[13]
Baginda dan Sultanah Bahiyah memiliki seorang anakanda tunggal iaitu:
- Yang Teramat Mulia Tunku Temenggong Kedah Tunku Puteri Intan Safinaz.
Baginda dan Sultanah Bahiyah juga telah mengangkat kedua-dua anakanda perempuan kembar daripada kekanda sulungnya, Tunku Hamidah sebagai anakanda angkat pada 3 Mei 1960 sebelum kelahiran anakanda tunggal mereka iaitu:
- Duli Yang Amat Mulia Raja Puan Muda Perak, Tunku Soraya
- Almarhumah Yang Teramat Mulia Tunku Sarina
Remove ads
Pada 15 Julai 2008, Tuanku Abdul Halim Muadzam Shah merayakan Jubli Emasnya sebagai Sultan Kedah. Baginda satu-satunya Sultan keempat dalam seramai 28 orang Sultan yang telah merayakan 50 tahun pemerintahan di Kedah.[14] Sultan Kedah yang telah meaniki takhta lebih daripada 50 tahun ialah Sultan Ataullah Muhammad Shah (1432-1473) Sultan ke-8, Sultan Zainal Adilin Mu'azam Shah II (1710-1778) Sultan ke-19 dan Sultan Abdul Hamid Halim Shah (1882-1943), paduka nenda baginda.
Bersempena dengan Jubli Emas, 15 Julai 2008 diisytiharkan sebagai cuti umum untuk seluruh negeri Kedah.[15] Majlis penyerahan sumbangan sempena Jubli Emas telah diadakan di Istana Anak Bukit pada 6 Julai 2008 oleh Menteri Besar Kedah, Azizan Abdul Razak. Sepanjang minggu keseluruhan Jubli Emas, pelbagai acara diadakan untuk memperingati Sultan.
Remove ads
Tuanku Abdul Halim memegang pangkat Marsyal Tentera Udara Diraja Malaysia[16] dalam tugas perlembagaannya sebelum ini sebagai Panglima Angkatan Tentera Malaysia serta pangkat Marsyal Padang Tentera Malaysia dan Laksamana Armada Tentera Laut Diraja Malaysia. Sejak tahun 1972, baginda ialah Ketua Kolonel Rejimen Melayu Diraja, dan juga melaksanakan tugas yang sama untuk Kor Khidmat Diraja Tentera Malaysia.
| Gelaran hormat bagi Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah | |
| Gaya panggilan | Kebawah Duli Yang Maha Mulia |
|---|---|
| Gaya pertuturan | Kebawah Duli Tuanku |
| Gaya pilihan | Tuanku |
- 28 November 1927 – 13 Mei 1943: Yang Amat Mulia Tunku Abdul Halim ibni Tunku Badlishah
- 13 Mei 1943 – 6 Ogos 1949: Yang Teramat Mulia Tunku Abdul Halim ibni Sultan Badlishah
- 6 Ogos 1949 – 15 Julai 1958: Duli Yang Teramat Mulia Tunku Abdul Halim ibni Sultan Badlishah, Raja Muda Kedah
- 9 Mac 1957 – Julai 1957: Duli Yang Teramat Mulia Tunku Abdul Halim ibni Sultan Badlishah, Pemangku Raja Kedah
- Julai 1957 – 15 Julai 1958: Duli Yang Teramat Mulia Tunku Abdul Halim ibni Sultan Badlishah, Raja Muda Kedah
- 15 Julai 1958 – 21 September 1970: Duli Yang Maha Mulia Al-Mu'tassimu Billahi Muhibbuddin Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah, Sultan Negeri Kedah Darul Aman XXVIII
- 21 September 1970 – 20 September 1975: Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Al-Mu'tassimu Billahi Muhibbuddin Tuanku Abdul Halim Mu'adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah, Yang di-Pertuan Agong V
- 20 September 1975 – 13 Disember 2011: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Al-Mu'tassimu Billahi Muhibbuddin Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah Al-Haj ibni Almarhum Sultan Badlishah, Sultan Negeri Kedah Darul Aman XXVIII
- 13 Disember 2011 – 12 Disember 2016: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Al-Mu'tassimu Billahi Muhibbuddin Tuanku Al-Haj Abdul Halim Mu'adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah, Yang di-Pertuan Agong XIV
- 13 Disember 2016 – 11 September 2017: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Al-Mu'tassimu Billahi Muhibbuddin Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah Al-Haj ibni Almarhum Sultan Badlishah, Sultan Negeri Kedah Darul Aman XXVIII
Gelaran penuh baginda sebelum kemangkatan ialah: Kebawah Duli Yang Maha Mulia Al-Sultan Al-Mu'tassimu Billahi Muhibbudin Tuanku Al-Haj Abdul Halim Mu'adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah, Sultan dan Raja Pemerintah Negeri Kedah Darul Aman dan Jajahan Takluknya.
Remove ads
Kurniaan Negara dan Negeri كورنياءن نڬارا دان نڬري
Kedah:[17]
Grand Master Bintang Keberanian Negeri Kedah (sejak 15 Julai 1958)
Raja dan Ketua Darjah Kerabat Yang Amat Mulia Kedah (sejak 21 Februari 1964)
Raja dan Ketua Darjah Kerabat Halimi Yang Amat Mulia Kedah (sejak Januari 1973)
Raja dan Ketua Darjah Utama Kedah (sejak 15 Julai 1958)
Founding Grand Master Darjah Utama Sri Mahawangsa Yang Amat di-Hormati (sejak 2005)
Grand Master Bintang Perkasa Negeri Kedah (sejak 15 Julai 1958)
Founding Grand Master dan Dato' Sri Paduka (SPMK) Darjah Yang Maha Mulia Sri Mahkota Kedah (sejak 21 Februari 1964)
Founding Grand Master dan Dato' Sri Setia di-Raja Kedah (SSDK) Darjah Yang Mulia Setia di-Raja (sejak 21 September 1973)
Founding Grand Master Darjah Yang Mulia Sri Setia Sultan 'Abdu'l Halim Mu'azzam Shah (sejak 2008)
Founding Grand Master dan Datuk Sri Paduka Sultan 'Abdu'l Halim Mu'azzam Shah (DHMS) Darjah Yang Mulia Sri Setia Sultan 'Abdu'l Halim Mu'azzam Shah (sejak 15 Julai 1983)
Raja dan Ketua Darjah Kebesaran Gemilang Sri Mahkota Kedah (sejak Januari 2001)
Malaysia (dua kali sebagai Yang di-Pertuan Agong):
Penerima Darjah Kerabat Diraja Malaysia (1970 & 2012)
Ahli (DMN, 1959) dan Grand Master Darjah Utama Seri Mahkota Negara (1970–1975 & 2011–2016)
Grand Master Darjah Yang Mulia Pangkuan Negara (1970–1975 & 2011–2016)
Grand Master Darjah Yang Mulia Setia Mahkota Malaysia (1970–1975 & 2011–2016)
Founding Grand Master Darjah Bakti (pada 1975 & 2011–2016)
Panglima Jasa Negara (P.J.N.) Darjah Yang Mulia Jasa Negara (2011–2016)
Panglima Setia Diraja Darjah-darjah Yang Amat Dihormati Setia Diraja (1970–1975 & 2011–2016)
Johor:
Ahli Pangkat Yang Pertama Darjah Kerabat Johor Yang Amat Dihormati (DK I, September 1983)
Kelantan:
Penerima Darjah Kerabat Yang Amat Dihormati (Bintang Al-Yunusi) (DK, Julai 1959)
Negeri Sembilan:
Ahli Darjah Kerabat Negeri Sembilan Yang Amat Mulia (DKNS, Ogos 1982)
Pahang:
Ahli Darjah Pertama Darjah Kerabat Sri Indra Mahkota Pahang Yang Amat Dihormati (DK I, 14 July 1987)
Perak:
Ahli Darjah Kerabat Yang Amat Dihormati (D.K.) (Mei 1986)
Perlis:
Ahli Darjah Kerabat Perlis Baginda Tuanku Syed Putra Jamalullail Yang Amat Dihormati (DK, June 1980)
Selangor:
Ahli Darjah Pertama Darjah Kerabat Selangor Yang Amat Dihormati (DK I, September 1978)
Terengganu:
Ahli Darjah Pertama Darjah Kebesaran Kerabat Terengganu Yang Amat Mulia (DK I, Mac 1985)
Melaka:
Grand Commander Darjah Utama Negeri Melaka (DUNM)
Sarawak:
Satria Bintang Sarawak Darjah Utama Yang Amat Mulia Bintang Sarawak (DP, April 1977)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_-_DMN.svg){kind=small}
_-_SMN.svg){kind=small}
_-_1._Knight_Grand_Commander_(DP).svg){kind=small}
Kurniaan asing كورنياءن اسيڠ
Brunei:
Darjah Kerabat Mahkota Brunei (DKMB) (2002)[18]
Jepun:
Kalung Order of the Chrysanthemum (1970)
Cordon of the Order of the Rising Sun[18]
Indonesia:
Darjah Pertama Kalung Bintang Mahaputera Adipurna (1970)
Iran:
Kalung Order of Pahlavi (1971)
Pingat Peringatan Ulang tahun ke-2500 penubuhan Empayar Parsi (14 Oktober 1971)[19]
United Kingdom:
Associated Knight of the Venerable Order of St John (KStJ) (1972)
Honorary Knight Grand Cross of the Order of the Bath (GCB) (1972)
Thailand:
Knight of the Most Auspicious Order of the Rajamitrabhorn (1973)
Knight of the Most Illustrious Order of the Royal House of Chakri (2 September 2013)[20]
Sepanyol:
Kalung Order of Charles III (1974)
Pakistan:
Penerima Darjah Pertama Nishan-e-Pakistan (1974)
_ribbon_-vector.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
Struktur, bangunan dan institusi ستروكتور، باڠونن دان اينستيتوسي
- Lebuhraya Sultan Abdul Halim, Stadium Sultan Abdul Halim, Sekolah Kebangsaan Tunku Abdul Halim di Alor Star, Pangkalan Feri Sultan Abdul Halim di Pulau Pinang, Hospital Sultan Abdul Halim, Institut Pendidikan Guru Kampus Sultan Abdul Halim di Sungai Petani, Sekolah Menengah Sultan Abdul Halim di Jitra, Maahad Dini Sultan Abdul Halim di Alor Setar, Kedah kesemuanya dinamakan sempena baginda.
- Jambatan Sultan Abdul Halim Muadzam Shah, juga dikenali sebagai Jambatan Kedua Pulau Pinang, telah dinamakan sempena baginda pada 1 Mac 2014.[21][22]
- Lapangan Terbang Sultan Abdul Halim di Kepala Batas, Kedah
- Politeknik Sultan Abdul Halim Muadzam Shah (POLIMAS) di Jitra, juga dinamakan sempena baginda.
Remove ads
Baginda berkenan mengambil sepasang kembar puteri kepada paduka kakanda perempuan sulung baginda sebagai anakanda angkat pada tahun 1960.[23] Baginda dikurniakan seorang puteri pada tahun 1966 oleh Tuanku Hajah Bahiyah.[24]
| Nama | Tarikh Keputeraan | Tempat Keputeraan | Tarikh Kemangkatan | Tempat Kemangkatan | Tarikh Berkahwin | Pasangan Diraja | Cucunda | Cicinda |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| YTM Tunku Soraya binti Tengku Abdul Aziz | 30 April 1960 | Tiada | Tiada | Tiada | 1986 | Raja Iskandar Dzulkarnain ibni Almarhum Sultan Idris Al-Mutawakkil Alallahi Shah II | YM Raja Nabil Imran YM Raja Idris Shah YM Raja Sarina Intan Bahiyah YM Raja Safia Azizah YM Raja Sifuddin Muadzam Shah | Raja Sarah Bahiyah |
| YTM Tunku Sarina binti Tengku Abdul Aziz | 30 April 1960 | Tiada | 31 Ogos 1991 | Tiada | 198X | YM Tunku Abdul Karim bin Tunku Ziauddin al-Haj | Tiada | |
| YTM Tunku Puteri Intan Safinaz binti Almarhum Sultan Abdul Halim | 22 Julai 1966 | Tiada | Tiada | Tiada | Tiada |
Baginda telah mangkat pada 11 September 2017 di Istana Anak Bukit Alor Setar pada jam 2:30 petang.[5]
Pengumuman kemangkatan dibuat oleh Menteri Besar, Datuk Seri Ahmad Bashah Md Hanipah, melalui sidang media khas dengan tujuh hari tempoh berkabung ditetapkan di Kedah manakala semua keraian, perayaan dan sambutan dibatalkan.[25]
Bendera Kedah di semua bangunan Persekutuan, negeri dan milik awam di negeri itu juga perlu dikibarkan separuh tiang selama tiga hari bermula 11 September 2017.
Pemakaman ڤمقامن
Sebanyak 21 das tembakan meriam telah dilepaskan tepat jam 7 pagi 12 September 2017, sebagai pemakluman kemangkatan Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah. Jenazah Almarhum Sultan Kedah kemudian disemayamkan di Balai Penghadapan Baharu Istana Anak Bukit bagi istiadat bersiram bermula jam 8:30 pagi, sebelum dikafan dan dijangka disembahyangkan. Solat jenazah diimamkan Mufti Kedah, Datuk Syeikh Fadhil Awang, dan disertai 22 pelajar Maahad Tahfiz Al Wustha dari Guar Chempedak.
Rakyat jelata mula memasuki Istana Diraja Anak Bukit untuk solat jenazah sebelum disusuli istiadat penghormatan terakhir mulai jam 11 pagi manakala sesi khas kenamaan serta delegasi asing bermula 12:30 tengah hari.
Yang di-Pertuan Agong, Sultan Muhammad V, turut hadir memberikan penghormatan terakhir apabila baginda tiba 12:40 tengah hari di Dewan Penghadapan Istana Anak Bukit. Baginda diiringi oleh Tunku Bendahara Kedah, Tunku Tan Sri Abdul Hamid Thani.
Beberapa ahli kerabat diraja lain juga memberi penghormatan terakhir mereka, termasuk Raja Perlis, Tuanku Syed Sirajuddin Jamalullail, Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan, Tuanku Muhriz; Sultan Selangor, Sultan Sharafuddin Idris Shah, dan Tengku Permaisuri Selangor, Tengku Permaisuri Norashikin; Sultan Perak, Sultan Nazrin Shah, dan Raja Permaisuri Perak, Tuanku Zara Salim; Sultanah Terengganu, Sultanah Nur Zahirah; Permaisuri Johor, Raja Zarith Sofiah, dan Tunku Mahkota Johor, Tunku Ismail Ibrahim; Pemangku Sultan Pahang, Sultan Abdullah ibni Sultan Ahmad Shah; Pemangku Sultan Kelantan, Tengku Muhammad Faiz Petra; Putera Mahkota Brunei, Pengiran Muda Mahkota Pengiran Haji Al-Muhtadee Billah. Turut hadir, Yang di-Pertua Negeri Melaka Tun Mohd Khalil; Mantan Perdana Menteri Tun Dr Mahathir Mohamad dan isteri Tun Siti Hasmah Mohamad Ali; Mantan Perdana Menteri Tun Abdullah Ahmad Badawi dan isteri Tun Jeanne Abdullah; Timbalan Perdana Menteri Datuk Seri Dr Ahmad Zahid Hamidi; Menteri Belia dan Sukan Khairy Jamaluddin; Menteri Pertahanan Dato' Seri Hishammuddin Tun Hussein; Menteri Pendidikan Datuk Seri Mahdzir Khalid; Menteri Kesihatan Datuk Seri Subramaniam Sathasivam. [26]
Jenazah Almarhum Sultan Kedah kemudian diarak menggunakan Pedati Diraja ke Makam Diraja Langgar dengan diiringi 89 das tembakan meriam yang ditetapkan mengikut umur baginda. Jenazah Almarhum diiringi dua kumpulan pengusung membabitkan ketiga-tiga ketumbukan Angkatan Tentera Malaysia (ATM) dan Polis Diraja Malaysia (PDRM). Baginda dimakamkan bersebelahan pusara permaisuri Baginda, Sultanah Bahiyah di Makam Diraja Langgar, berdekatan dengan Masjid Langgar di Alor Setar, Kedah.[25]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads