Letupan gusi tak bersuara

Letupan gusi tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara t dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan t dalam X-SAMPA. Dalam bahasa Melayu, letupan gusi tak bersuara dilambangkan oleh huruf t, contohnya: tidak, pentas dan saat.

Nombor AFA	103
Pengekodan
X-SAMPA	t
Imej
Sampel audio
noicon sumber · bantuan

Ciri-ciri

Ciri-ciri letupan gusi tak bersuara:

• Cara artikulasinya adalah letupan atau hentian, iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
• Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
• Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
• Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
• Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
• Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.

Bentuk varian

IPA	Huraian
t	t Konsonan tenuis
tʰ	t berhembusan
tʲ	t terlelangit
tʷ	t terbibir
ⁿt	t prasengau
tˁ	t terfarinks
t̚	t tak terlepas
tʼ	t ejektif

Penggunaan

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Melayu		[[[Ortografi bahasa Melayu|tahun]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tahun]	'tahun'	Rujuk fonologi bahasa Melayu
Belanda[1]		[[[Ortografi bahasa Belanda|taal]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[taːl]	'bahasa'	Rujuk fonologi bahasa Belanda
Cina	Mandarin	[[[Aksara Cina|大]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-cmn-Hani (bantuan)/dà	[ta˥˩]	'besar'	Dibezakan dengan bentuk berhembusan. Rujuk Bahasa Mandarin Baku
Czech		[[[Ortografi bahasa Czech|toto]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[toto]	'ini'	Rujuk fonologi bahasa Czech
Finland		[[[Abjad Finland|parta]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[pɑrtɑ]	'janggut'	Alofon bagi letupan gigi tak bersuara. Rujuk fonologi bahasa Finland
Inggeris		[[[Ortografi bahasa Inggeris|tick]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tʰɪk]	'tanda rait'	Rujuk fonologi bahasa Inggeris
Jepun[2]		特別code: ja is deprecated /[[[Perumian bahasa Jepun|tokubetsu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tokɯbetsɯ]	'istimewa'	Rujuk fonologi bahasa Jepun
Jerman		[[[Ortografi bahasa Jerman|Tochter]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[ˈtʰɔxtɐ]	'anak perempuan'	Rujuk fonologi bahasa Jerman
Norway		[[[Abjad Norway|tann]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tɑn]	'gigi'	Rujuk fonologi bahasa Norway
Nunggubuyu[3]		[taɾawa]		'tamak'
Perancis[4]		[[[Ortografi bahasa Perancis|tordu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tɔʀdy]	'bengkok'	Rujuk fonologi bahasa Perancis
Sweden		[[[Abjad Sweden|tåg]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[ˈtʰoːɡ]	'keretapi'	Rujuk fonologi bahasa Sweden
Thai		[[[Abjad Thai|ตา]]] Error: {{Lang}}: aksara: thai tidak disokong untuk kod: th (bantuan)/ta	[taː˥˧]	'mata'
Vietnam		ticode: vi is deprecated	[ti]	'kecacatan'	Rujuk fonologi bahasa Vietnam
Yunani		τρίαcode: el is deprecated	[ˈtria]	'tiga'	Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden

Rujukan

1. Gussenhoven (1992:45)
2. Okada (1991:94)
3. Ladefoged (2005:158)
4. Fougeron & Smith (1993:73)

Bibliografi

• Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
• Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
• Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
• Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97