From Wikipedia, the free encyclopedia
José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda (Sebutan Sepanyol: [xoˈse riˈsal]; 19 Jun 1861] – 30 Disember 1896) ialah wira kebangsaan Filipina. Beliau ialah seorang yang berbakat. Selain daripada menjadi seorang doktor, beliau juga merupakan ahli seni pahat, penyair, penulis drama dan pengarang novel. Beliau boleh bertutur dalam bermacam-macam bahasa seperti bahasa Tagalog, Melayu, Cina, Arab, Ibrani, Inggeris, Jepun, Sepanyol, Itali, Portugis, Latin, Perancis, Yunani, Rusia, Sanskrit dan dialek-dialek Filipina yang lain.
 |
José Rizal | |
|---|---|
 | |
| Kelahiran | José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda[1] 19 Jun 1861[2] |
| Meninggal dunia | 30 Disember 1896 (umur 35)[3] |
| Sebab kematian | Pelaksanaan hukuman mati oleh pasukan penembak |
| Monumen | Taman Luneta, Manila, Calamba, Laguna, Daet, Camarines Norte, Carson, California |
| Nama lain | Pepe, Jose (gelaran)[4][5] |
| Pusat pendidikan | Ateneo Municipal de Manila, Universiti Santo Tomas, Universidad Central de Madrid |
| Organisasi | La Solidaridad, La Liga Filipina |
| Pasangan | Josephine Bracken (1896)[6] |
| Ibu bapa | Francisco Mercado Rizal (ayah) Teodora Alonso Realonda (ibu) |
| Tandatangan | |
 | |
José sangat disanjung seperti seorang "putera agung" atas perjuangannya meneguhkan jatidiri bangsa Filipina meskipun tercengkam dalam tangan penjajah Sepanyol; sahabat penanya Ferdinand Blumentritt memuji tinggi beliau "saperti sabutir bintang berekor di-langit yang chahaya 'ajaib-nya hanya timbul sa-kali tiap2 dua ratus tahun".[7]
Jose Rizal merupakan anak yang ketujuh dalam keluarga Francisco Rizal Mercado dan Teodora Alonso dan dilahirkan dalam sebuah keluarga Cina-Mestizo yang mewah di Calamba, Provinsi Laguna, Filipina. Rizal merupakan keturunan kelima Domingo Lam-co, seorang saudagar Cina yang telah berhijrah ke Filipina dari Amoy, China akhir abad ke-17. Lam-co berumah tangga dengan seorang wanita keturunan Cina-Mestizo, Inez de la Rosa. Untuk melepaskan keturunannya daripada polisi perkauman yang dikenakan ke atas penduduk Cina oleh kerajaan Sepanyol yang memerintah Filipina pada masa itu, Lam-co menukar nama keluarganya kepada "Mercado". Nama "Mercado" ditukar kepada "Rizal" oleh Jose Rizal sendiri, atas nasihat abangnya, Paciano Mercado, supaya kegiatan kemerdekaan yang dijuang oleh Rizal tidak mempunyai implikasi ke atas keluarganya.
Jose Rizal mula belajar dengan Justiniano Cruz di Laguna. Beliau kemudian pergi ke Manila untuk belajar di Ateneo Municipal de Manila (kini Universiti Ateneo de Manila) di mana beliau meraih ijazah Sarjana Muda pada 1877. Beliau menyambung pelajarannya di Ateneo Municipal untuk meraih ijazah dalah bidang pengukuran dan pemetaan tanah dan pada masa yang sama, belajar di Universiti Santo Tomas dalam bidang sastera dan falsafah. Apabila beliau sedar bahawa ibunya akan menjadi buta, beliau telah bercadang untuk mengambil bidang perubatan (pakar sakit mata) tetapi tidak menamatkan kursusnya kerana beliau berasa pelajar Filipina didiskriminasikan oleh paderi-paderi Dominican yang mengurus universiti tersebut.
Beliau kemudian pergi ke Madrid, Sepanyol untuk menghabiskan kursusnya dalam perubatan walaupun ditentang oleh bapanya. Beliau lulus dengan ijazah perubatan dari Universidad Central de Madrid.
Jose Rizal terkenal dengan karangan dua novel, Noli Me Tángere (1887) dan El Filibusterismo (1891), kedua-duanya merupakan kritikan mengenai penjajahan Sepanyol ke atas Filipina. Buku-buku tersebut bertanggungjawab membangkit semangat persatuan dan identiti kebangsaan di kalangan rakyat Filipina.
Rizal merupakan pelopor sebuah masyarakat yang terbuka, berbanding dengan tanggapan orang mengenai beliau sebagai seorang ahli revolusi kemerdekaan. Sebagai ketua gerakan Propaganda Movement pelajar-pelajar Filipina di Sepanyol, beliau telah menyumbang beberapa rencana kepada surat khabar La Solidaridad di Barcelona dengan agenda-agenda yang berikut:
Jikalau usulan ini diterima, novel yang dikarang Rizal boleh dibenarkan oleh kerajaan untuk disebarkan kepada orang awam. Namun, penjajah Sepanyol tidak bersedia menerima pendapat Rizal dan apabila beliau pulang ke Manila pada 1892, beliau dituduh ingin menggulingkan kerajaan dan dibuang ke Dapitan, Mindanao.
Rizal sekali lagi dituduh bersubahat oleh kerajaan kolonial apabila sebuah gerakan kemerdekaan, Katipunan cuba untuk memberontak. Rizal ditangkap dan dihukum atas tuduhan hasutan (sedition). Rizal menerima hukuman tembak sehingga mati oleh skuad penembak yang akan berlansung di Bagumbayan (kini Rizal Park, di Manila). Beliau diberi peluang untuk menghindari hukuman tersebut dengan berkhidmat sebagai doktor di Cuba, namun beliau menolak tawaran itu. Sehari sebelum hukuman dijatuhkan, beliau telah mengarang sajak, "Mi Último Adiós" (Selamat tinggalku yang Terakhir).[7] Jose Rizal, bersama Mohandas Gandhi dari India dan Sun Yat-sen dari Taiwan boleh dianggap sebagai ketua-ketua kemerdekaan Asia yang ulung.
Hari peringatan kematian Jose Rizal ialah 30 Disember dan ialah hari cuti di Filipina. Petikan daripada surat terakhirnya: Prof. Fernando Blumentritt -
Saudaraku, apabila anda menerima surat ini, saya telahpun meninggal. Besok pada pukul 7, saya akan ditembak: tetapi saya tidak bersalah atas jenayah pemberontakan....
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
