Gempa bumi dan tsunami Tōhoku 2011

Pada hari Jumaat, 11 Mac 2011, jam 14:46 JST (05:46 UTC),^[2][3][4] gempa bumi di luar pesisir Tōhoku di Lautan Pasifik (東北地方太平洋沖地震code: ja is deprecated , Tōhoku-chihō Taiheiyō Oki Jishin),^[5] telah berlaku. Ini merupakan gempa bumi tujahan mega dasar laut yang bermagnitud 9.0 (M_w) yang berpunca di luar pesisir pantai Jepun pada pusat gempa yang terletak kira-kira 70 kilometer (43 bt) di timur Semenanjung Oshika di Tōhoku dengan hipopusat pada kedalaman sekitar 32 km (20 bt) dalam laut.^[2][6] Inilah gempa bumi paling kuat yang diketahui pernah melanda jepun, dan salah satu gempa bumi yang terkuat di dunia semenjak bermulanya penyimpanan rekod moden pada tahun 1900.^[4][7][8] Gempa ini telah mencetuskan ombak tsunami raksasa yang mencecah ketinggian 40.5 meter (133 ka) di Miyako, Wilayah Iwate di Tōhoku,^[9][10] dan melanda sejauh pedalaman 10 km (6 bt) ke pedalaman di kawasan Sendai.^[11] Gempa ini telah mengalihkan pulau Honshu 2.4 m (8 ka) ke arah timur serta mencondongkan Bumi pada paksinya sebanyak 10 cm (4 in) hingga 25 cm (10 in).^[12][13][14]

Gempa bumi dan tsunami Tōhoku 2011

Lokasi-lokasi ketinggian ombak tsunami tertinggi, yang bertanda warna merah melambangkan yang paling dahsyat
Tarikh	Jumaat, 11 Mac 2011
Masa	14:46:23 JST (UTC+9)
Durasi	6 minit[1]
Magnitud	9.0 (Mw)[2][3]
Kedalaman	32 km (20 bt)
Koordinat	38.322°N 142.369°E / 38.322; 142.369
Jenis	Gempa bumi tujahan mega
Kawasan terjejas	Jepun (utama) Lingkungan Pasifik (tsunami, sampingan)
Jumlah kerosakan	Ombak tsunami, banjir, tanah runtuh, kebakaran, kemusnahan bangunan dan prasarana, kejadian nuklear termasuk pelepasan radiasi
Keamatan maksimum	IX
Pecutan tanah kemuncak	3.0 g
Tsunami	Ya. Setinggi 40.5 m (133 ka) di Miyako, Iwate, Tōhoku
Tanah runtuh	Ya.
Kejutan depan	7
Gegaran susulan	1,235

Tsunami ini menyebabkan sebilangan kemalangan nuklear, terutama sekali peleburan tahap 7 di tiga buah reaktor di kompleks Loji Kuasa Nuklear Fukushima I, sehingga ratusan ribu penduduk berdekatan terpaksa dipindahkan beramai-ramai.^[15][16] Bukan sahaja banyak penjana elektrik di sana yang rosak atau terpaksa ditutup, malah sekurang-kurangnya tiga buah reaktor nuklear mengalami letupan disebabkan gas hidrogen yang terkumpul di dalam bangunan kurungan luarannya ekoran kerosakan sistem pendinginan. Para penduduk dalam lingkungan 20 km (12 bt) dari Loji Kuasa Nuklear Fukushima I dan 10 km (6.2 bt) dari Loji Kuasa Nuklear Fukushima II terpaksa dipindahkan.

Agensi Polis Negara Jepun mengesahkan seramai 15,845^[17][18] orang maut, 6,011^[17][18] orang cedera dan 3,339^[17][18] orang hilang di 18 wilayah, sementara lebih 125,000 bangunan rosak atau binasa.^[17][18] Bencana berganda ini menyebabkan kerosakan struktur yang parah dan meluas di Jepun, termasuk kemusnahan jalan raya dan landasan keretapi di banyak kawasan, serta keruntuhan empangan.^[11][19] Sekitar 4.4 juta isirumah di rantau timur laut Jepun terputus bekalan elektrik dan dan 1.5 juta terputus bekalan air.^[20]

Anggaran awal menghitung kerugian berinsurans akibat gempa bumi sahaja pada AS$14.5 hingga $34.6 bilion.^[21] Bank pusat Jepun menawarkan ¥15 trilion (AS$183 bilion) ke dalam sistem perbankan pada 14 Mac sebagai usaha memulihkan keadaan pasaran kepada normal.^[22] Bank Dunia menganggarkan kos ekonominya pada AS$235 bilion, menjadikannya bencana alam yang paling mahal dalam sejarah dunia.^[23][24]

Gempa bumi

Gempa bumi tujahan mega dasar laut bermagnitud 9.0 ini berlaku pada 11 Mac 2011, jam 14:46 JST (05:46 UTC) di rantau barat laut Lautan Pasifik pada paras kedalaman laut yang agak cetek iaitu 32 km (19.9 batu),^[25] dengan pusat gempa yang terletak kira-kira 72 km (45 bt) di timur Semenanjung Oshika di Tōhoku, Jepun, selama kira-kira 6 minit.^[1][2] Gempa ini asalnya dilaporkan bermagnitud 7.9 M_W oleh USGS, kemudian ditingkatkan kepada 8.8  M_W, kemudian 8.9  M_W,^[26] dan akhirnya 9.0  M_W.^[3][27] Sendai merupakan bandaraya utama yang paling dekat dengan gempa, iaitu 130 km (81 batu) dari pusat gempa yang terletak 373 km (232 batu) dari ibu kota Tokyo.^[2]

Gempa bumi terbesar ini didahului oleh beberapa kejutan depan yang kuat, dan disusuli oleh ratusan kejutan lanjur. Kejutan depan besar yang pertama berlaku pada 9 Mac dengan 7.2 M_W, kira-kira 40 km (25 batu) dari pusat gempa 11 Mac, diikuti oleh tiga lagi pada hari yang sama dengan melebihi 6.0 M_W.^[2][28] Selepas gempa bumi terbesar pada 11 Mac, kejutan lanjur 7.0 M_W dilaporkan pada jam 15:06 JST (6:06 UTC), diikuti oleh gegaran 7.4  M_W pada jam 15:15 JST (6:16 UTC) dan 7.2  M_W pada 15:26 JST (6:26 UTC).^[29] Lebih 800 kejutan lanjur bermagnitud 4.5  M_W ke atas telah berlaku sejak gempa bumi terbesar ini.^[30]

Seminit sebelum gempa dirasai di Tokyo, sistem Amaran Awal Gempa Bumi yang dilengkapi dengan lebih 1,000 seismometer di Jepun, menghantar amaran akan datangnya gegaran kuat kepada jutaan penduduk. Adalah dipercayai bahawa amaran awal oleh Agensi Meteorologi Jepun ini telah menyelamatkan banyak nyawa.^[31][32] Amaran kepada orang awam disampaikan kira-kira lapan saat selepas dikesannya gelombang P yang pertama, atau kira-kira 31 saat selepas berlakunya gempa bumi. Bagaimanapun, keamatan yang dianggarkan itu adalah lebih kecil daripada yang berlaku di sesetengah tempat di kawasan-kawasan Kanto dan Tohoku. Ini disangka adalah disebabkan oleh anggaran magnitud gempa yang lebih rendah, anggaran satah sesar yang lebih kecil, anggaran kepanjangan sesar yang lebih pendek, tidak diambil kiranya bentuk sesar, dan sebagainya.^[33] Juga adanya kes-kes yang mana perbezaan besar antara anggaran keamatan oleh sistem Amaran Awal Gempa Bumi dengan keamatan sebenar yang berlaku ketika kejutan lanjur dan gempa bumi yang tercetus.^[34]

Geologi

Peta gempa bumi Tōhoku dan kejutan-kejutan lanjurnya pada 11–14 Mac

Sempadan kawasan hipopusat (Sumber: Ibu Pejabat Pemupukan Penyelidikan Gempa Bumi Jepun)

Gempa bumi ini berlaku di mana Plat Pasifik membenam di bawah plat di bawah Honshu utara; para saintis tidak sepakat tentang plat yang mana di bawah Honshu itu yang dimaksudkan.^[13][35] Plat Pasifik yang bergerak pada kadar 8–9 cm (3.1–3.5 inci) setahun, mencondong ke bawah plat di bawah Honshu dan melepaskan sejumlah tenaga yang hebat. Gerakan ini menarik plat yang atas ke bawah hingga tekanan yang terkumpul cukup untuk mencetuskan kejadian seismik. Rekahan ini menyebabkan dasar laut naik beberapa meter.^[35] Gempa bumi sekuat ini lazimnya berpecah sepanjang tidak kurang 480 km (300 batu) dan umumnya memerlukan permukaan sesar yang panjang dan cukup lurus. Oleh sebab sempadan plat dan zon benam di kawasan pecahan tidak lurus, maka adalah luar biasa bagi magnitud gempa bumi mencecah magntiud 8.5; kekuatan gempa yang sedemikian memeranjatkan ramai ahli seismologi.^[36] Kawasan hipopusat gempa ini menjangkau dari luar pesisir Wilayah Iwate ke luar pesisir Wilayah Ibaraki.^[37] Agensi Meteorologi Jepun berkata bahawa gempa bumi ini mungkin meletus dari Iwate ke Ibaraki dengan kepanjangan 500 km (310 batu) dan lebar 200 km (120 batu).^[38][39] Analisa menunjukkan bahawa gempa bumi ini terdiri daripada serantaian tiga peristiwa.^[40] Gempa bumi ini mungkin mempunyai mekanisme yang serupa dengan sebuah lagi gempa bumi raksasa pada tahun 869 yang dianggatkan bermagnitud gelombang permukaan (M_s) 8.6 dan juga menyebabkan tsunami besar.^[41] Pernah juga berlakunya gempa bumi dan tsunami yang melanda kawasan Pantai Sanriku pada tahun-tahun 1896 dan 1933.

Tenaga

Kerosakan pada Menara Tokyo.

Gempa bumi ini melepaskan tenaga permukaan (M_e) sebanyak 1.9 ± 0.5×10¹⁷ joule^[42] yang dilesapkan sebagai tenaga gegaran dan tsunami yang hampir dua kali ganda gempa bumi dan tsunami Lautan Hindi 2004 bermagnitud 9.1 yang meragut 230,000 nyawa orang. Tenaga permukaan dari gempa bumi ini, jika dimanfaatkan, mampu menjana kuasa sebuah bandaraya sebesar Los Angeles selama setahun genap.^[43] Jumlah tenaga yang dikeluarkan, juga dikenali sebagai momen seismik (M₀), adalah lebih 200,000 kali ganda tenaga permukaan ini dan dihitung oleh USGS pada 3.9×10²² joule,^[44] iaitu kurang sedikit berbanding gempa Lautan Hindi 2004, dan bersamaan dengan 9,320 gigaton TNT, atau kira-kira 600 juta kali tenaga bom atom yang melanda Hiroshima.

Kesan geofizik

Gempa ini menggerakkan sesetengah bahagian timur laut Jepun sebanyak 2.4 m (7.9 batu) ke arah Amerika Utara,^[12][13] maka jisim bumi di bahagian-bahagian itu menjadi lebih luas daripada dahulu.^[13] Bahagian-bahagian Jepun paling dekat dengan pusat gempa mengalami anjakan terbesar.^[13] Regangan garis tepi pantai sepanjang 400 km (250 batu) menurun secara menegak sebanyak 0.6 m (2.0 batu), membolehkan tsunami untuk melanda daratan dengan lebih cepat dan lebih ke dalam.^[13] Pada mulanya, adalah diduga bahawa plat Pasifik bergerak ke arah barat sebanyak 20 m (66 batu),^[45] hingga 40 m (130 batu).^[46] Pada 6 April, pasukan pengawal pinggir laut Jepun melaporkan bahawa gempa itu telah menganjakkan dasar laut sejauh 24 meter (79 batu) ke arah pusat gempa serta menaikkan dasar laut ke arah luar pesisir wilayah Miyagi sebanyak 3 meter.^[47] Satu laporan oleh Agensi Sains dan Teknologi Bumi Samudera Jepun, yang diterbitkan dalam jurnal Science pada 2 Disember 2011, membuat kesimpulan bahawa dasar laut di kawasan antara pusat gempa dan Jurang Jepun bergerak 50 meter ke timur tenggara dan naik sekitar 7 meter kesan gempa ini. Laporan berkenaan juga menyatakan bahawa gempa itu turut menyebabkan beberapa kejadian tanah runtuh besar di dasar laut di kawasan yang terjejas.^[48]

Pencecairan tanah di Koto, Tokyo

Gempa bumi ini memindahkan paksi bumi sebanyak sekitar 10 cm (4 in) dan 25 cm (10 in).^[12][13][14] Sisihan ini telah menyebabkan beberapa perubahan kecil pada pergerakan bumi, termasuk tempoh putaran Bumi dalam sehari, kecondongan Bumi, dan fenomena kenining Chandler.^[14] Kelajuan putaran Bumi meningkat, menyebabkan tempoh sehari susut 1.8 mikrosaat disebabkan pengagihan semula jisim Bumi.^[49] Anjakan paksi ini disebabkan oleh pengagihan semula jisim permukaan Bumi yang mengubah momen inersia planet ini. Disebabkan keabadian momentum sudut, perubahan inersia yang sedemikian hanya menyebabkan perubahan kecil pada kadar putaran Bumi.^[50] Inilah perubahan-perubahan yang diduga^[14] bagi gempa bumi sekuat ini.^[12][49]

Pencecairan tanah terbukti di kawasan-kawasan tanah tebus guna di sekitar Tokyo, terutamanya di Urayasu,^[51] Chiba, Funabashi, Narashino (keempat-empatnya di Wilayah Chiba) dan Wad-Wad Koto, Edogawa, Minato, Chūō, dan Ōta di Tokyo. Kira-kira 30 buah rumah atau bangunan musnah dan 1,046 buah lagi bangunan menerima kerosakan.^[52] Lapangan Terbang Haneda yang dibina atas tanah tebus guna berdekatan, tidak diapa-apakan. Odaiba turut mengalami pencecairan, tetapi kesannya tidak ketara.^[53]

Peta pemerhatian keamatan seismik yang berpunca daripada kejutan gempa terbesar.

Gempa Susulan

Jepun mengalami lebih 1000 gempa susulan sejak gempa bumi ini berlaku, yang mana kira-kira 60 daripadanya mencatat magnitud melebihi 6.0 M_w dan tiga daripadanya melebihi 7.0 M_w. Dua gempa bermagnitud 7.7 M_w dan 7.9 M_w berlaku pada 11 Mac^[54], sementara gempa yang ketiga melanda luar pesisir pada 7 April pada magnitud yang diragui. Pusat gempanya berada di dasar laut, 66 km (41 batu) jauhnya dari pantai. Agensi Meteorologi Jepun menetapkan magnitud 7.4 M_JMA, tetapi USGS merendahkannya kepada 7.1 M_w.^[55] Sekurang-kurangnya empat orang terkorban, dan bekalan elektrik teputus di sebahagian besar utara Jepun, termasuk terputusnya kuasa elektrik luaran kepada Loji Kuasa Nuklear Higashidōri dan Loji Pemprosesan Semula Rokkasho.^[56][57][58] Empat hari kemudian iaitu pada 11 April, satu lagi kejutan lanjur bermagnitud 6.6 M_w melanda Fukushima, menyebabkan lebih banyak kemusnahan dan meragut tiga nyawa.^[59][60]

Tsunami

Peta tenaga tsunami dari NOAA

Gempa bumi yang disebabkan oleh tujahan 5 hingga 8 meter ke atas pada dasar laut selebar 180 km di 60 km dari pantai timur Tōhoku,^[61] menyebabkan sebuah tsunami raksasa yang menyebabkan kebinasaan di sepanjang garis tepi pantai Pasifik di pulau-pulau utara Jepun serta terkorbannya ribuan nyawa dan ranapnya seluruh bandar-bandar. Tsunami itu juga terambat ke serata Lautan Pasifik, maka amaran dikeluarkan dan pemindahan penduduk dijalankan di kebanyakan negara yang bersempadan dengan lautan terbesar ini, termasuklah seluruh pantai pasifik benua Amerika Utara dan Selatan sekali, dari Alaska hingga Chile;^[62][63][64] bagaimanapun, ketika tsunami melanda kebanyakan tempat ini, ia hanya meninggalkan kesan yang kecil. Pantai Pasifik di Chile adalah antara yang paling jauh dari Jepun, iaitu jaraknya sekitar 17,000 km (11,000 batu),^[65] tetapi tetap dilanda ombak setinggi 2 meter (^{[convert: unknown unit]}).^[66][67] Dianggarkan bahawa ombak setinggi 38.9 meter (^{[convert: unknown unit]}) melanda semenanjung Omoe di bandar Miyako, Iwate.^[10]

Jepun

Amaran tsunami yang dikeluarkan oleh Agensi Meteorologi Jepun adalah yang paling berat pada skala amarannya; ia dicatatkan sebagai "tsunami besar" yang tingginya tidak kurang 3 meter (^{[convert: unknown unit]}) .^[68] Jangkaan ketinggian tsunami pun berbeza-beza, yang mana yang tertinggi adalah di Miyagi pada ketinggian 6 meter (^{[convert: unknown unit]}).^[69] Tsunami ini membanjiri kawasan seluas kira-kira 561 km² (217 bt²) di Jepun.^[70]

Ketinggian turus air pada 11 Mac 2011 di Stesen DART, 690 batu nautika di tenggara Tokyo

Gempa bumi melanda pada jam 14:46 JST kira-kira 67 kilometer (42 bt) dari titik terdekat di garis pinggir pantai Jepun, maka pada awalnya tsunami dijangka mengambil masa 10 hingga 30 minit untuk melanda kawasan pertama yang terjejas, diikuti kawasan-kawasan di arah utara dan selatan berdasarkan bentuk bumi garis pinggir pantai.^[71][72] Lebih sejam selepas gempa iaitu pada jam 15:55 JST, diperhatikannya tsunami yang membanjiri Lapangan Terbang Sendai yang terletak berdekatan pantai Wilayah Miyagi,^[73] dengan ombak-ombak yang menghanyutkan kereta-kereta dan pesawat-pesawat serta membanjiri bangunan-bangunan ketika melanda pedalaman.^[74][75] Wilayah Iwate dilanda tsunami setinggi 4 m.^[76] Sekurang-kurangnya 101 tapak pemindahan mangsa tsunami yang ditetapkan juga dilanda oleh ombak raksasa.^[77]

Seperti peristiwa gempa bumi dan tsunami Lautan Hindi 2004, kemusnahan akibat air melanda, sungguhpun lebih tersetempat, namun jauh lebih membinasa berbanding gempa. Timbulnya laporan seluruh pekan yang diranapkan oleh kawasan-kawasan yang dilanda tsunami di Jepun, termasuk 9,500 orang yang hilang akibat dihanyut di Minamisanriku;^[78] seribu batang mayat dijumpai di pekan itu menjelang 14 Mac 2011.^[79]

Antara punca-punca yang menyebabkan jumlah kematian yang begitu tinggi akibat tsunami itu ialah landaan air yang sungguh besar di luar jangkaan. Tembok-tembok perintang tsunami di beberapa bandar yang terjejas terbina berdasarkan ketinggian tsunami yang jauh lebih kecil. Selain itu, ramai orang yang dibaham ombak tsunami juga menyangka mereka berada di paras daratan yang cukup tinggi untuk terselamat.^[80]

Tsunami membanjiri landasan pesawat Lapangan Terbang Sendai .

Sebahagian besar pekan Kuji dan kawasan selatan Ōfunato termasuk pelabuhannya ranap hampir kesemuanya sekali.^[81][82] Turut menerima kemusnahan dahsyat ialah Rikuzentakata, di mana tsunami dilaporkan setinggi tiga tingkat.^[83][84] Bandar-bandar lain yang dilaporkan ranap atau musnah teruk akibat tsunami ialah Kamaishi, Miyako, Ōtsuchi, dan Yamada (di wilayah Iwate), Namie, Sōma dan Minamisōma (di wilayah Fukushima) dan Shichigahama, Higashimatsushima, Onagawa, Natori, Ishinomaki, dan Kesennuma (di wilayah Miyagi).^{[85][86][87][88][89][90][91]} Kesan tsunami yang paling teruk dirasai sepanjang rentang garis pinggir pantai sepanjang 670 kilometer (420 bt) dari Erimo di utara hingga Ōarai di selatan, dengan kebanyakan kemusnahan di kawasan itu berlaku pada sejam ekoran gempa. Dekat Ōarai, orang ramai mengambil gambar pusaran air besar yang terhasil oleh tsunami itu.^[92] Tsunami tersebut menghanyutkan satu-satunya jambatan ke Miyatojima, Miyagi, menyebabkan 900 penduduk pulau itu terputus dari kawasan luar.^[93] Tsunami setinggi dua meter melanda Wilayah Chiba kira-kira 2 1/2 jam selepas gempa, menyebabkan kemusnahan besar di bandar-bandar seperti Asahi.^[94]

Pada 13 Mac 2011, Agensi Meteorologi Jepun menerbitkan butiran-butiran pemerhatian tsunami yang tercatat di sekitar garis pinggir pantai Jepun ekoran gempa. Pemerhatian ini termasuk bacaan tsunami maksimum melebihi 3 meter (^{[convert: unknown unit]}) di tempat-tempat dan waktu-waktu yang berikut pada 11 Mac 2011, selepas gempa pada jam 14:46 JST:^[95]

• 15:12 JST – dekat Kamaishi – 6.8 meter (^{[convert: unknown unit]})
• 15:15 JST – Ōfunato – 3.2 meter (^{[convert: unknown unit]})
• 15:20 JST – Ishinomaki-shi Ayukawa – 3.3 meter (^{[convert: unknown unit]})
• 15:21 JST – Miyako – 4.0 meter (^{[convert: unknown unit]}) ke atas
• 15:21 JST – Kamaishi – 4.1 meter (^{[convert: unknown unit]}) ke atas
• 15:44 JST – Erimo-cho Shoya – 3.5 meter (^{[convert: unknown unit]})
• 15:50 JST – Sōma – 7.3 meter (^{[convert: unknown unit]}) ke atas
• 16:52 JST – Ōarai – 4.2 meter (^{[convert: unknown unit]})

Bacaan-bacaan ini diperoleh dari stesen-stesen rekod yang diselenggara oleh Agensi Meteorologi Jepun di sekitar pinggir pantai Jepun. Banyak juga kawasan yang terjejas oleh ombak setinggi 1 hingga^{[convert: unknown unit]}; buletin agensi tersebut juga menyiarkan kaveat bahawa "Di sesetengah bahagian pinggir pantai, tsunami mungkin lebih tinggi daripada yang diperhatikan di tapak-tapak pemerhatian." Jangka waktu rekod bacaan maksimum tsunami terawal adalah sekitar pukul 15:12 hingga 15:21, iaitu 26 hingga 35 minit selepas gempa melanda. Buletin ini juga menyiarkan butiran-butiran awal pemerhatian tsunami, di samping peta terperinci kawasan pantai yang tejejas oleh ombak tsunami.^[96][97]

Menurut kaji selidik kerajaan Jepun, hanya 58% orang di kawasan tepi pantai wilayah-wilayah Iwate, Miyagi, dan Fukushima mematuhi amaran tsunami serta-merta selepas gempa lalu berpindah ke tempat tinggi. Di kalangan mereka yang cuba berpindah selepas mendengar amaran itu, hanya 5% dibaham tsunami. 49% mereka yang ingkar 49% dilanda air.^[98]

Seluruh Pasifik

Seekor burung terperangkap dalam pasir di Atol Midway akibat tsunami, sebelum diselamatkan.

Sejurus selepas gempa bumi, Pusat Amaran Tsunami Pasifik (PTWC) di Hawaii mengeluarkan arahan berjaga-jaga dan pengumuman tsunami bagi seluruh Pasifik. Pada jam 07:30 UTC, PTWC mengeluarkan amaran tsunami berleluasa yang meliputi seluruh Lautan Pasifik.^[99][100] Rusia memindahkan 11,000 orang penduduk dari kawasan pantai Kepulauan Kuril. Pusat Amaran Tsunami Pantai Barat dan Alaska di Amerika Syarikat mengeluarkan amaran tsunami untuk kawasan-kawasan pantai di sebahagian besar negeri California, seluruh negeri Oregon, dan kawasan barat negeri Alaska, serta peringatan tsunami yang meliputi garis pinggir pantai Pasifik di sebahagian besar Alaska, dan seluruh negeri Washington dan wilayah British Columbia, Kanada.^[101][102] Di California dan Oregon, tsunami setinggi 2.4 m (8 batu) melanda sesetengah tempat dan mengakibatkan kemusnahan dok dan pelabuhan bernilai AS$10 juta.^[103] Di Kaunti Curry, Oregon, kemusnahan bernilai $7 juta termasuk binasanya ruang limbungan sepanjang 3,600 kaki (1,100 m) di pelabuhan Brookings; kaunti tersebut telah menerima geran kecemasan sebanyak lebih $1 juta dari Agensi Pengurusan Kecemasan Persekutuan.^[104] Landaan air setinggi 1 m (3.3 batu) turut melanda Pulau Vancouver di Kanada^[102] dan mendorong pemindahan penduduk dan larangan bot di perairan sekitar pulau selama 12 jam selepas landaan ombak, menyebabkan ramai penduduk pulau tidak dapat pergi ke tempat kerja.^[105][106]

Bot-bot perikanan dialihkan ke tanah tinggi disebabkan ancaman tsunami, di Pichilemu, Chile

Di Filipina, ombak-ombak setinggi 0.5 m (1.6 batu) melanda kawasan pinggir laut timur negara. Di Jayapura, Indonesia, rumah-rumah di sepanjang pantai turut musnah akibat tsunami.^[107] Pihak berkuasa Papua New Guinea memindahkan 100 orang pesakit dari Hospital Boram di bandar Wewak sebelum ia dilanda ombak, menyebabkan kerugian sekitar AS$4 juta.^[108] Kerajaan Hawaii menjangka kemusnahan prasarana awam sahaja bernilai US$3 juta, sementara kerosakan pada harta milik persendirian, termasuk tempat penginapan percutian, dianggarkan bernilai puluh jutaan dolar.^[109] Dilaporkan bahawa ombak setinggi 1.5 m (5 batu) menenggelamkan seluruh serokan terumbu Atol Midway dan Pulau Spit, membunuh lebih 110,000 ekor burung laut yang bersarang di Tempat Simpanan Hidupan Liar Negara Atol Midway.^[110] Negara-negara Pasifik Selatan yang lain termasuk Tonga dan New Zealand, serta wilayah-wilayah AS di Samoa Amerika dan Guam, turut mengalami gelombang yang lebih besar daripada biasa, tetapi tidak melaporkan sebarang kemusnahan besar.^[111]

Laporan tsunami melanda turut timbul di sepanjang pantai Pasifik di Mexico dan Amerika Selatan, tetapi di kebanyakan tempat itu tiada kesan kemusnahan yang ketara.^[112] Peru melaporkan ombak setinggi 1.5 m (5 batu) dan lebih 300 rumah mengalami kerosakan.^[112] Landaan tsunami di Chile cukup besar untuk was large enough to damage more than 200 houses,^[113] with waves of up to 3 m (9.8 batu).^[114][115] Di Kepulauan Galapagos, 260 buah keluarga menerima bantuan ekoran landaan ombak 3 m (9.8 batu) yang tiba 20 jam selepas gempa di Jepun, selepas amaran tsunami ditarik balik.^[116][117] Tsunami itu meninggalkan kesan kemusnahan yang ketara ke atas bangunan-bangunan di kepulauan tersebut dan seorang lelaki cedera tetapi tiada sebarang laporan kematian.^[116][118]

Ambelasan tanah

Ambelasan tanah dan pencecairan tanah dekat syaf lif Stesen Keretapi Shin-Urayasu.

Lembaga Maklumat Geospatial Jepun melaporkan ambelasan tanah pada paras tinggi stesen penyegitigaan yang disukat oleh GPS daripada nilai terdahulu pada 14 April 2011.^[119]

• Miyako, Iwate – 0.50 m (1.64 batu)
• Yamada, Iwate – 0.53 m (1.73 batu)
• Ōtsuchi, Iwate – 0.35 m (1.14 batu)^[120]
• Kamaishi, Iwate – 0.66 m (2.16 batu)
• Ōfunato, Iwate – 0.73 m (2.39 batu)
• Rikuzentakata, Iwate – 0.84 m (2.75 batu)
• Kesennuma, Miyagi – 0.74 m (2.42 batu)
• Minamisanriku, Miyagi – 0.69 m (2.26 batu)
• Semenanjung Oshika, Miyagi – 1.2 m (3.93 batu)^[120]
• Ishinomaki, Miyagi – 0.78 m (2.55 batu)
• Higashimatsushima, Miyagi – 0.43 m (1.41 batu)
• Iwanuma, Miyagi – 0.47 m (1.54 batu)
• Sōma, Fukushima – 0.29 m (0.95 batu)

Menurut para saintis, ambelasan ini adalah berkekalan. Natijahnya, petempatan-petempatan yang terbabit kini lebih terdedah kepada banjir ketika air pasang.^[121]

Mangsa

Imej satelit MODIS yang bawah diambil pada 26 Februari, dan yang atas pada 13 Mac, selepas tsunami. Bandaraya Sendai kelihatan di sepertiga teratas kedua-dua gambar (bulatan merah di sebelah timur lautnya menandakan tempat kebakaran). Palang skalanya ialah 10 km.

Agensi Polis Negara secara rasminya mengesahkan bahawa 15,845^[17][18] orang maut, 6,011^[17][18] orang cedera, dan 3,339^[17][18] lagi hilang di 16 wilayah.^[122] Jumlah ini dijangka meningkat banyak lagi,^[123] sehingga berpuluh ribu.

Daripada 13,135 mangsa korban yang dijumpai hingga 11 April 2011, 12,143 orang atau 92.5% mati kerana lemas. 65.2% mangsa yang maut berusia 60 tahun ke atas, termasuk 24% yang berusia dalam lingkungan 70-an.^[124]

Kesan bencana di antara Sendai dan Teluk Sendai.

Pertubuhan amal Save the Children melaporkan bahawa seramai 100,000 orang kanak-kanak kehilangan tempat tinggal; ada di kalangan mereka yang terpisah dari keluarga kerana gempa berlaku pada waktu sekolah.^[125] 236 orang kanak-kanak menjadi yatim piatu akibat bencana ini.^[126][127] Bencana gempa dan tsunami meragut nyawa 378 orang murid sekolah rendah, menengah dan tinggi, sementara 158 orang lagi hilang.^[128] Terutama sekali, sebuah sekolah rendah di Ishinomaki, Miyagi, iaitu Sekolah Rendah Okawa, kematian 74 daripada 108 pelajar dan 10 daripada 13 kakitangan.^{[129][130][131]}

Kementerian Luar Negara Jepun mengesahkan kematian 19 orang warga asing,^[132] termasuk dua orang guru bahasa Inggeris dari Amerika Syarikat yang menyertai program Japan Exchange and Teaching (JET);^[133] seorang mubaligh berbangsa Kanada di Shiogama;^[134] dan warganegara-warganegara China, Korea Utara dan Selatan, Taiwan, Pakistan dan Filipina.

Kemusnahan dan kesan

Panorama Semenanjung Hirota di Rikuzentakata hanyut

Foto utdara Minato yang musnah akibat gempa dan tsunami

Tahap kemusnahan yang disebabkan oleh gabungan gempa bumi dan tsunami memang dahsyat, khususnya kesan tsunami. Rakaman di bandar-bandar yang paling teruk terjejas memaparkan sekadar timbunan runtuhan batu, dan hampir tiada bangunan yang masih berdiri teguh.^[135] Nilai kerugian akibat kerosakan dianggarkan sekitar berbiliob dolar Amerika Syarikat; gambar foto kawasan terjejas ambilan satelit sebelum dan selepas bencana menunjukkan betapa dahsyatnya kemusnahan di merata tempat.^[136][137] Sungguhpun Jepun melaburkan berbilion dolar untuk membina tembok laut penghalang tsunami setinggi 12 meter (39 ka) yang menggarisi sekurang-kurangnya 40% daripada garis tepi laut sepanjang 22,000 batu, namun tsunami dengan mudahnya menjangkaui batasnya dan merosakkan sesetengah tembok laut itu.^[138]

Kebakaran yang tercetus di Tokyo selepas gempa bumi.

Pada 3 April 2011, Agensi Polis Jepun berkata bahwa 45,700 buah bangunan musnah dan 144,300 lagi rosak akibat gempa dan tsunami. Antara yang rosak termasuk 29,500 binaan di Wilayah Miyagi, 12,500 di Wilayah Iwate dan 2,400 di Wilayah Fukushima.^[139] 300 buah hospital dengan 20 katil ke atas di rantau Tōhoku menerima kerosakan akibat bencana ini, termasuk 11 buah yang binasa sepenuhnya.^[140] Bencana gempa dan tsunami ini menyebabkan reruntuhan puing berjumlah 24–25 juta tan di Jepun.^[141][142]

Saki-baki dihanyutkan ke laut

Sekitar 230,000 buah kereta dan lori rosak atau musnah akibat bencana ini. Setakat akhir Mei 2011, para penduduk wilayah-wilayah Iwate, Miyagi, dan Fukushima telah memohon penyahdaftaran sebanyak 15,000 buah kenderaan; ertinya kenderaan-kenderaan itu dikira musnah kerana tidak boleh dibaiki atau tidak boleh diselamatkan lagi.^[143]

Loji kuasa nuklear

Stesen-stesen janakuasa Fukushima I, Fukushima II, Onagawa dan Tōkai yang terdiri daripada 11 reaktor ditutup secara automatik ekoran gempa bumi.^[144] Higashidōri yang juga terletak di pantai timur laut, sedang ditutup untuk pemeriksaan bermusim ketika bencana berlaku. Penyejukan diperlukan untuk mengawal haba reput selama beberapa hari selepas loji ditutup. Proses penyejukan dijana oleh penjana diesel kecemasan, seperti di Loji Pemprosesan Semula Rokkasho.^[145] Du Fukushima I dan II, ombak tsunami menjangkaui tembok laut dan memusnahkan sistem kuasa simpanan kecemasan, menyebabkan masalah teruk termasuk dua letupan besar di Fukushima I serta kebocoran radiasi. Lebih 200,000 orang diarah berpindah.^[146]

Setelah genap sebulan kemelut nuklear ini, para pakar mengakui bahawa Fukushima I belum tentu kemalangan nuklear yang paling teruk, tetapi adalah yang paling rumit. Para pakar nuklear berkata bahawa Fukushima melakar sejarah sebagai kemalangan nuklear kedua paling teruk dalam sejarah; biarpun tidak seteruk bencana Chernobyl, tetapi lebih dahsyat daripada kemalangan Three Mile Island. Masa berbulan-bulan atau bertahun-tahun terpaksa dimakan untuk mengetahui sejauh mana pelepasan isotop-isotop yang berbahaya memudaratkan kesihatan manusia dan bekalan makanan serta kawasan sekeliling kawasan bencana.^[147]

Analisa-analisa selanjutnya mendapati bahawa tiga buah reaktor (Unit 1, 2, dan 3) telah mengalami peleburan dan masih kebocoran air pendingin.^[15] Pada pertengahan tahun, Timbalan Menteri Ekonomi, Perdagangan dan Industri, ketua Agensi Keselamatan Nuklear dan Industri, serta ketua Agensi Sumber Alam dan Tenaga ketiga-tiganya dilucutkan jawatan.^[148]

Loji Kuasa Nuklear Fukushima I dan II

Rencana utama: Kemalangan nuklear Fukushima I

Jepun mengisytiharkan darurat ekoran kerosakan sistem penyejukan di Loji Kuasa Nuklear Fukushima I, menyebabkan penduduk berdekatan terpaksa berpindah keluar.^[149][150] Pegawai Agensi Keselamatan Nuklear dan Industri telah melaporkan bahawa tahap radiasi dalam loji itu mencapai 1,000 kali tahap normal,^[151] manakala radiasi di luar loji mencapai 8 kali tahap normal.^[152] Kemudian, darurat turut diisytiharkan di Loji Kuasa Nuklear Fukushima II sekitar 11 km (7 batu) di selatan.^[153] Oleh itu, terdapat enam buah reaktor nuklear yang mengalami kesusahan.^[154]

Gambaran loji kuasa Fukushima, Unit 1 sebelum dan selepas kerosakan

Kelasi USN yang tiba untuk tugas kemanusiaan diperiksa untuk kededahan radiasi

Peta menunjukkan pusat gempa dan kedudukan loji nuklear

Sesium radioaktif dengan 58 Bq sekilogram air campur iodin, dan 177 Bq sekilogram air dikesan dalam air paip di Bandar Fukushima, Fukushima pada 16 Mac, 08:00 JST.^[155] Pada 19 Mac, kerajaan Jepun melaporkan bahawa iodin radioaktif dilaporkan dalam air paip yang disampelkan pada 18 Mac di Tochigi, Gunma, Tokyo, Chiba, Saitama, dan Niigata, serta sesium radioaktif dalam air pili yang disampelkan pada 18 Mac di Tochigi dan Gunma, tetapi semuanya tidak melebihi had keselamatan negara.^[156][157] Pada 5 April 2011, kerajaan Wilayah Ibaraki melarang kegiatan memancing belut pasir setelah mendapati bahawa spesies tersebut dicemari oleh sesium radioaktif yang melamapaui had selamat.^[158]

Tempat lain

Bahagian turbin Loji Kuasa Nuklear Onagawa terbakar ekoran gempa.^[145][159] Kebakaran itu terjadi di sebuah bangunan yang menempatkan turbin, dan terletak secara berasingan dari reaktor loji,^[149] lalu dipadam serta-merta.^[160] Loji itu ditutup sebagai langkah berjaga-jaga.^[161]

Pada 13 Mac, darurat tahap terendah diisytiharkan berkenaan loji Onagawa kerana sukatan radioaktif melebihi takat yang dibenarkan di kawasan sekitar logi buat masa yang singkat.^[162].^[163][164] Tohoku Electric Power Co. menyatakan bahawa ini mungkin disebabkan oleh radiasi dari kemalangan nuklear Fukushima I tetapi bukan dari loji Onagawa itu sendiri.^[165]

Gegaran susulan pada 7 April menyebabkan terputusnya bekalan elektrik luaran kepada Loji Pemprosesan Semula Rokkasho dan Loji Kuasa Nuklear Higashidori tetapi penjana sandaran masih berfungsi. Loji Kuasa Nuklear Onagawa terputus 3 daripada 4 talian kuasa luaran serta tergendala fungsi pendinginannya selama lebih 80 minit. Tumpahan air radioaktif sebanyak beberapa liter berlaku di Onagawa.^[166]

Reaktor nombor 2 di Loji Kuasa Nuklear Tōkai ditutup secara automatik.^[144] Pada 14 Mac, dilaporkan bahawa pam sistem pendingin reaktor ini berhenti berjalan;^[167] bagaimanapun, Syarikat Kuasa Atom Jepun menjelaskan bahawa terdapat satu lagi pam yang menampung sistem pendingin, tetapi dua daripada tiga penjana diesel yang digunakan untuk menjana sistem pendingin sudah rosak.^[168]

Empangan dan bekalan air

Empangan pengairan Fujinuma di Sukagawa pecah,^[169] menyebabkan banjir yang menghanyutkan rumah-rumah.^[170] Lapan orang dilaporkan hilang dan empat mayat ditemui pada pagi keesokannya.^{[171][172][173]} Dilaporkan bahawa ada orang tempatan yang cuba membaiki kebocoran pada empangan sebelum rosak sepenuhnya.^[174]

Sekurang-kurangnya 1.5 juta rumahtangga dilaporkan terputus bekalan air.^[175]

Elektrik

Menurut Tohoku Electric, sekitar 4.4 juta rumah tangga di kawasan timur laut Japan terputus bekalan elektrik.^[176] Beberapa loji janakuasa nuklear dan biasa ditutup selepas gempa bumi. Pemutusan bekalan elektrik secara beransur-ansur bermula pada 14 Mac ekoran kekurangan bekalan elektrik akibat gempa.^[177] Tokyo Electric Power Company (Tepco), yang biasanya menyalurkan tenaga elektrik sebanyak kira-kira 40 GW, mengumumkan bahawa pihaknya hanya dapat membekalkan sekitar 30 GW, kerana 40% bekalan elektrik yang digunakan di kawasan Tokyo raya kini dibekalkan oleh reaktor di wilayah-wilayah Niigata dan Fukushima.^[178] Dua daripada reaktor itu, iaitu Fukushima Dai-ichi dan Fukushima Dai-ni, ditutup secara automatik apabila gempa pertama berlaku, lalu menerima kerosakan teruk akibat gempa dan tsunami. Pemutusan tenaga elektrik selama tiga jam sehari dijangka berterusan hingga akhir April di wilayah-wilayah Tokyo, Kanagawa, Shizuoka, Yamanashi, Chiba, Ibaraki, Saitama, Tochigi, dan Gunma.^[179]

Bahan api

Kebakaran kilang penapisan Cosmo Oil di Ichihara

Kilang penapisan minyak 220,000 tong sehari^[180] milik Cosmo Oil Company terbakar akibat gempa di Ichihara, Wilayah Chiba, di timur Tokyo.^[181] Kebakaran besar turut terletus di tempat lain, seperti di bandar Kesennuma.^[182][183]

Di Sendai, sebuah kilang penapisan minyak 145,000 tong sehari milik syarikat penapisan terbesar Jepun, JX Nippon Oil & Energy, turut kebakaran akibat gempa.^[180] Para pekerjanya sempat mengosongkan premis,^[184] tetapi amaran tsunami menghalang kerja memadam api sehingga 14 Mac.^[180]

Seorang penganalisa menganggarkan bahawa penggunaan pelbagai jenis bahan api bakal meningkat sebanyak 300,000 tong (48,000 m³) sehari (begitu juga dengan gas asli cair), apabila loji janakuasa sandaran yang membakar bahan api fosil cuba menampung kehilangan kapasiti kuasa nuklear Jepun sebanyak 11.^[185][186]

Loji mengimport gas asli cecair milik pemerintah bandaraya Sendai rosak teruk, maka bekalan terputus selama kira-kira sebulan.^[187]

Pengangkutan

Rangkaian pengangkutan Jepun mengalami gangguan teruk. Sebahagian besar Lebuh Raya Tōhoku di Jepun utara mengalami kemusnahan.^[188] Semua perkhidmatan rel digantung di Tokyo, menyebabkan seramai 20,000 orang terkandas di stesen-stesen utama di seluruh kota.^[189] Berjam-jam selepas gempa berlaku, sesetengah khidmat tren dipulihkan.^[190] Kebanyakan landasan tren di kawasan Tokyo kembali berkhidmat penuh pada hari keesokannya, 12 Mac.^[191] 20,000 pelawat terkandas bermalam di Tokyo Disneyland pada malam 11–12 Mac.^[192]

Sebuah ombak tsunami membanjiri Lapangan Terbang Sendai pada 15:55 JST,^[73] kira-kira sejam selepas gempa pertama. Kedua-dua lapangan terbang Narita dan Haneda turut menggantung operasi selepas gempa, maka kebanyakan penerbangan ke situ dilencongkan ke lapangan lain selama kira-kira 24 jam.

Penumpang terkandas dalam keretapi Tokyo. Gangguan besar pada pengangkutan tren, jalan raya dan udara, berlaku di Tokyo dan Jepun timur laut juga.

Banyak perkhidmatan tren di merata Jepun turut dibatalkan, khususnya JR East yang menggantungkan segala perkhidmatan sampai akhir hari.^[193] Empat tren pada landasan pantai dilaporkan putus hubungan dengan pengendalinya; salah satu daripadanya, tren empat gerabak di Laluan Senseki, didapati terbabas, tetapi penumpangnya sempat diselamatkan kira-kira jam 8 pagi keesokannya.^[194] Tren laju Shinkansen tidak mengalami kebabasan di dalam dan luar Tokyo, tetapi khidmatnya juga digantung. Tōkaidō Shinkansen memulihkan khidmat terhad di akhir hari dan kembali ke jadual bisanya pada hari keesokan, manakala Jōetsu dan Nagano Shinkansen kembali berkhdimat pada 12 Mac. Tōhoku Shinkansen mengalami kerosakan ketara pada tiang elektrik dan landasan bertingkat, apalagi keadaan landasan di kawasan yang paling teruk terjejas masih sukar dipastikan.^[195] Setelah diberhentikan lebih lama daripada khidmat Shinkansen yang lain, Tōhoku Shinkansen kembali separa berkhidmat pada 15 Mac, dengan satu perjalan pergi bali setiap jam antara Tokyo dan Nasu-Shiobara.^[196]

Perintah putus bekalan elektrik akibat krisis di loji kuasa nuklear di Fukushima mendatangkan kesan mendalam pada rangkaian rel sekitar Tokyo sejak 14 Mac. Syarikat tren besar mulai mengendali tren pada selang 10–20 minit (biasanya 3–5 minit), mengendali sesetengah aliran pada waktu puncak sahaja, sementara menutup aliran-aliran yang lain (khususnya Laluan Utama Tokaido, Laluan Yokosuka, Laluan Utama Sobu dan Laluan Chuo-Sobu kesemuanya digantung pada hari itu).^[197] Ini menyebabkan ibu kota hampir lumpuh kerana orang ramai terpaksa berbaris lama untuk menaiki tren hingga ada yang tidak dapat pergi ke tempat kerja atau pulang ke rumah. Pihak pengendali tren beransur-ansur meningkatkan kapasiti pada hari-hari berikutnya, sehingga mencapai kapasiti 80% pada 17 Mac, sekaligus meringankan kesesakan penumpang yang paling teruk.

Telekomunikasi

Perkhidmatan telefon bimbit dan talian tetap mengalami gangguan besar di kawasan yang terjejas.^[198] Bagaimanapun, kebanyakan perkhidmatan Internet masih dapat dilencongkan dari kerosakan talian;^[199] hanya sebilangan kecil tapak web yang tidak dapat dibuka pada mulanya.^[200] Beberapa pembekal hotspot Wi-Fi bertindak dengan menyediakan capaian percuma ke dalam rangkaian masing-masing.^[200]

Akibat

Rencana utama: Akibat gempa bumi dan tsunami Tōhoku 2011

Bencana berganda gempa bumi dan tsunami ini mengakibatkan kemelut kemanusiaan dan juga kesan dahsyat pada ekonomi. Tsunami ini menyebabkan 300,000 orang kehilangan tempat tinggal di kawasan Tōhoku, di samping kekurangan bekalan makanan, air, tempat berteduh, ubat-ubatan dan bahan api bagi mangsa-mangsa yang terselamat. Untuk itu, kerajaan Jepun mengerahkan Pasukan Pertahanan Dirinya sementara negara-negara lain menghantar pasukan mencari dan menyelamat ke Jepun untuk membantu mencari mangsa. Pertubuhan-pertubuhan kebajikan di dalam dan luar negara Jepun turut bertindak menghulurkan bantuan, terutamanya pertubuhan Palang Merah Jepun yang melaporkan dermaan sebanyak $1 bilion. Kesan pada ekonomi termasuk masalah jangka terdekat seperti pemberhentian kegiatan di kebanyakan kilang, dan juga isu jangka panjang seperti usaha pembinaan semula yang dijangka menelan belanja ¥10 trilion ($122 bilion).

Tindak balas sains dan penyelidikan

Terkumpulnya sejumlah besar data yang menawarkan "kemungkinan memodelkan secara terperinci sekali apa yang berlaku apabila gempa bumi pecah."^[12] Kesan data ini dijangka terasa di bidang-bidang lain, dan bencana ini "akan menyediakan maklumat luar jangkaan tentang bagaimana bangunan bertahan ketika digoncang lama-lama, dan dengan itu bagaimana untuk meningkatkan mutu binaan."^[201]

Para ahli seismologi telah menduga bahawa "gempa terbesar" bakal melanda tempat yang sama dengan gempa bumi besar Kantō 1923, iaitu Jurang Sagami di barat daya Tokyo.^[202][203] Sejak tahun 1976, apabila seorang ahli seismologi, Katsuhiko Ishibashi berhujah akan datangnya gempa bumi gergasi di Jurang Suruga, pihak kerajaan mengesan pergerakan plat sebagai persediaan untuk sebuah gempa bumi di kawasan Tōkai.^[204] Gempa bumi Tōhoku yang berlaku 373 km (232 mi) ke timur laut Tokyo memeranjatkan para ahli seismologi kerana walaupun Jurang Jepun digeruni kerana mampu menyebabkan gempa besar, namun ia tidak dijangka menimbulkan gempa yang melebihi magnitud 8.0.^[203][204]

Lihat juga

• Senarai gempa bumi

Rujukan

1. "震災の揺れは６分間　キラーパルス少なく　東大地震研". Asahi Shimbun. Japan. 17 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 18 Mac 2011.
2. "Magnitude 9.0 – Near The East Coast Of Honshu, Japan". United States Geological Survey (USGS). Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-04. Dicapai pada 13 Mac 2011.
3. Reilly, Michael (11 Mac 2011). "Japan's quake updated to magnitude 9.0". New Scientist (ed. Short Sharp Science). Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-04. Dicapai pada 11 Mac 2011.
4. "New USGS number puts Japan quake at 4th largest". CBS News. Associated Press. 14 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-04. Dicapai pada 15 Mac 2011.
5. Abstract of the 191th meeting of CCEP - website of the Japanese Coordinating Committee for Earthquake Prediction
6. "Tsunami hits north-eastern Japan after massive quake". BBC News. 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 11 Mac 2011.
7. Branigan, Tania (13 Mac 2011). "Tsunami, earthquake, nuclear crisis – now Japan faces power cuts". The Guardian. London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 15 Mac 2011.
8. "Japan quake – 7th largest in recorded history". 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 11 Mac 2011.
9. "March 11th tsunami a record 40.5 meters high [[NHK]]". .nhk.or.jp. 13 August 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-05-11. Dicapai pada 7 September 2011. URL–wikilink conflict (bantuan)
10. Yomiuri Shimbun evening edition 2-11-04-15 page 15, nearby Aneyoshi fishery port (姉吉漁港)(Google map E39 31 57.8, N 142 3 7.6) 2011-04-15,大震災の津波、宮古で38.9 m…明治三陸上回るoleh okayasu Akio (岡安 章夫) Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
11. Roland Buerk (11 Mac 2011). "Japan earthquake: Tsunami hits north-east". BBC. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 12 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
12. "Quake shifted Japan by over two meters". Deutsche Welle. 14 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-14. Dicapai pada 14 Mac 2011.
13. Chang, Kenneth (13 Mac 2011). "Quake Moves Japan Closer to U.S. and Alters Earth's Spin". The New York Times. Dicapai pada 14 Mac 2011.
14. Chai, Carmen (11 Mac 2011). "Japan's quake shifts earth's axis by 25 centimetres". Montreal Gazette. Postmedia News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 13 Mac 2011.
15. By the CNN Wire Staff (6 Jun 2011). "Japan: 3 Nuclear Reactors Melted Down – News Story– KTVZ Bend". Ktvz.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-07-28. Dicapai pada 7 September 2011.
16. "3 nuclear reactors melted down after quake, Japan confirms". CNN. 7 Jun 2011. Dicapai pada 6 Jun 2011.
17. "Damage Situation and Police Countermeasures associated with 2011Tohoku district – off the Pacific Ocean Earthquake" (PDF). Japanese National Police Agency. 1 Feb 2012. Dicapai pada 1 Feb 2012.
18. "平成23年(2011年)東北地方太平洋沖地震の被害状況と警察措置" (PDF). Japanese National Police Agency. 1 Feb 2012. Dicapai pada 1 Feb 2012.
19. Saira Syed –"Japan quake: Infrastructure damage will delay recovery"– 16 Mac 2011 – BBC News – Diambil pada 18 Mac 2011. Diarkibkan 2016-12-04 di Wayback Machine
20. NPR Staff and Wires (14 Mac 2011). "Millions Of Stricken Japanese Lack Water, Food, Heat". NPR. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 16 Mac 2011. Nearly 1.5 million households had gone without water since the quake struck.
21. Molly Hennessy-Fiske (13 Mac 2011). "Japan earthquake: Insurance cost for quake alone pegged at $35 billion, AIR says". Los Angeles Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-14. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
22. Uranaka, Taiga (14 Mac 2011). "New explosion shakes stricken Japanese nuclear plant". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 15 Mac 2011. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)
23. Zhang, Bo. "Top 5 Most Expensive Natural Disasters in History". AccuWeather.com. News & Video. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 29 Mac 2011.
24. Victoria Kim (21 Mac 2011). "Japan damage could reach $235 billion, World Bank estimates". Los Angeles Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 21 Mac 2011.
25. earthquake and tsunami: what happened and why|World news. The Guardian. Diambil pada 2011-04-03. Diarkibkan 2011-03-14 di Wayback Machine
26. Boadle, Anthony (11 Mac 2011). "UPDATE 3-USGS upgrades Japan quake to 8.9 magnitude". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 18 Mac 2011.
27. "USGS Updates Magnitude of Japan's 2011 Tohoku Earthquake to 9.0". United States Geological Survey (USGS). 14 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 18 Mac 2011.
28. Lovett, Richard A. (14 Mac 2011). "Japan Earthquake Not the "Big One"?". National Geographic News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 15 Mac 2011.
29. "地震情報 –2011年3月10日 15時6分 – 日本気象協会 tenki.jp". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2011-03-12."地震情報 – 2011年3月11日 15時15分 – 日本気象協会 tenki.jp". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2011-03-12. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)"地震情報 – 2011年3月11日 15時26分 – 日本気象協会 tenki.jp". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2011-03-12.
30. "Earthquake Information". Japan Meteorological Agency. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 11 Mac 2011.
31. Foster, Peter. "Alert sounded a minute before the tremor struck". The Daily Telegraph. UK. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-11. Dicapai pada 11 Mac 2011.
32. Talbot, David. "80 Seconds of Warning for Tokyo". MIT Technology Review. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 11 Mac 2011.
33. "Ecast Report No.19". Eqh.dpri.kyoto-u.ac.jp. 11 Mac 2011. Dicapai pada 7 September 2011.
34. http://www.jma.go.jp/jma/press/1103/29a/eew_hyouka.pdf
35. Ian Sample (11 Mac 2011). "newspaper: Japan earthquake and tsunami: what happened and why". The Guardian. London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 14 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
36. Maugh, Thomas H (11 Mac 2011). "Size of Japan's quake surprises seismologists". Los Angeles Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 11 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
37. "地震調査委 想定外の連動地震 NHKニュース". .nhk.or.jp. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 Mac 2011. Dicapai pada 12 Mac 2011.
38. "時事ドットコム：Ｍ８．８、死者３００人超＝行方不明５４０人以上−大津波１０ｍ・宮城で震度７". Jiji.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 April 2011. Dicapai pada 12 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
39. "気象庁"マグニチュードは９．０" NHKニュース". .nhk.or.jp. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-27. Dicapai pada 13 Mac 2011.
40. "asahi.com（朝日新聞社）：地殻破壊３連鎖、計６分 専門家、余震拡大に警鐘 – 東日本大震災". Asahi Shimbun. Japan. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
41. "asahi.com（朝日新聞社）：「数キロ内陸まで津波」 東大地震研・佐竹教授 – 東日本大震災". Asahi Shimbun. Japan. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 12 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
42. "USGS Energy and Broadband Solution". Neic.usgs.gov. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 12 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
43. Marcia McNutt (12 Mac 2011). Energy from quake: if harnessed, could power L.A. for a year. CBS News via YouTube (Google). Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
44. "USGS.gov: USGS WPhase Moment Solution". Earthquake.usgs.gov. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
45. Rincon, Paul (14 Mac 2011). "How the quake has moved Japan". BBC News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 15 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
46. Reilly, Michael (12 Mac 2011). "Japan quake fault may have moved 40 metres". New Scientist. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 15 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
47. "Japan seabed shifted 24 meters after March quake | Reuters.com". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2012-02-04. no-break space character in |title= at position 24 (bantuan)
48. Jiji Press, "March temblor shifted seabed by 50 meters", Japan Times, 3 Disember 2011, p. 1.
49. "Earth's day length shortened by Japan earthquake". CBS News. 13 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
50. Harris, Bethan (14 Mac 2011). "Can an earthquake shift the Earth's axis?". BBC News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 15 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
51. Fukue, Natsuko, "Urayasu still dealing with liquefaction",Japan Times, 8 April 2011, p. 4. Diarkibkan 11 April 2011 di WebCite
52. Yomiuri Shimbun, "Liquefaction Damage Widespread", 10 April 2011.
53. Bloomberg L.P., "Tokyo Disneyland's parking lot shows the risk of reclaimed land", Japan Times, 24 Mac 2011, ms. 3.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
54. "Magnitude 7.1 – NEAR THE EAST COAST OF HONSHU, JAPAN". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2011-04-12.CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
55. The CNN Wire Staff (8 April 2011). "Fresh quake triggers tsunami warning in Japan". CNN. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 April 2011. Dicapai pada 7 April 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
56. "Four dead as new tremor hits Japan disaster zone". Bangkok Post. 8 April 2011. Dicapai pada 8 April 2011.
57. Nuclear Accident Update Log, IAEA, 7 April 2011 Diarkibkan 2011-04-21 di Wayback Machine
58. NHK, "Strong aftershock kills four", 12 April 2011.
59. "Magnitude 6.6– EASTERN HONSHU, JAPAN". Earthquake.usgs.gov. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-07-28. Dicapai pada 7 September 2011.
60. CNN Wire Staff (11 April 2011). "At least 6 killed in new Japan earthquake". CNN World News. Dicapai pada 23 April 2011.
61. NHK BS News reported 2011-04-03-02:55 JST
62. "Tsunami bulletin number 3". Pacific Tsunami Warning Center/NOAA/NWS. 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 11 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
63. Wire Staff (11 Mac 2011). "Tsunami warnings issued for at least 20 countries after quake". CNN. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 11 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
64. "PTWC warnings complete list". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 11 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
65. "Distance between Dichato, Chile and Sendai, Japan is 17228km". Mapcrow.info. 23 October 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 15 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
66. Attwood, James (12 Mac 2011). "Chile Lifts Tsunami Alerts After Japan Quake Spawns Waves". Bloomberg. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 15 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
67. "Chilean site: (Tsunami) waves penetrated 70–100 m in different parts of the country". Publimetro.cl. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 17 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
68. Tsunami Warning System information, Japan Meteorological Agency Diarkibkan 2011-03-16 di Wayback Machine
69. "Tsunami Information (Estimated Tsunami arrival time and Height)". 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2012-02-04. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
70. "津波による浸水範囲の面積（概略値）について（第5報）" (PDF) (dalam bahasa Jepun). Geospatial Information Authority in Japan(国土地理院). 18 April 2011. Dicapai pada 20 June 2011.
71. One estimate of 10–15 minutes came from German seismologist Rainer Kind of the Helmholtz Research Centre for Geosciences in Potsdam, as interviewed inJapan's tsunami victims only had 15 minutes warning, Deutsche Welle, 12 Mac 2011. Diambil pada 13 Mac 2011. Diarkibkan 2011-04-07 di Wayback Machine
72. Another estimate of 15–30 minutes came from Vasily V. Titov, director of the National Oceanic and Atmospheric Administration's Center for Tsunami Research, as reported intsunami: Toll could rise to more than 1,300, NDTV-hosted copy of an article by Martin Fackler,The New York Times, 12 Mac 2011. Diambil pada 13 Mac 2011.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
73. "News: Tsunami rolls through Pacific, Sendai Airport under water, Tokyo Narita closed, Pacific region airports endangered". Avherald.com. 6 July 2001. Dicapai pada 11 Mac 2011.
74. "World English". NHK. 12 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 12 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
75. "Japan 8.9-magnitude earthquake sparks massive tsunami". Herald Sun. Australia. Associated Press. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 11 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
76. "Earthquake, tsunami wreak havoc in Japan". rian.ru. 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
77. Kyodo News, "Tsunami hit more than 100 designated evacuation sites", Japan Times, 14 April 2011, p. 1.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
78. "9,500 unaccounted for in Miyagi's Minamisanriku: local gov't". Kyodo News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-27. Dicapai pada 13 Mac 2011.
79. Kyodo News, "2,000 more added to death toll in Miyagi", Japan Times, 15 Mac 2011, p. 1.Diarkibkan 15 Mac 2011 di WebCite
80. Watts, Jonathan, "Quake survivors search for hope and shelter",Japan Times, 26 Mac 2011, p. 13.
81. Tritten, Travis, J., and T. D. Flack, "rescue teams find devastation in northern city of Ofunato", Stars and Stripes, 15 Mac 2011. Diambil pada 16 Mac 2011. Diarkibkan 2011-03-17 di Wayback Machine
82. "Whole towns gone-no cars or people seen". Yomiuri. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
83. Staff Reporter (12 Mac 2011)"Wiped off the map: The moment apocalyptic tsunami waves drown a sleepy coast town". www.dailymail.co.uk. Diambil pada 12 Mac 2011. Diarkibkan 2011-03-16 di Archive-It
84. "Japan army says 300–400 bodies found in Rikuzentakata: Report". Nst.com.my. 3 February 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
85. Martin, Alex, "JET post best, not 'pityfest'", Japan Times, 7 April 2011, p. 3. Diarkibkan 6 April 2011 di WebCite
86. Kyodo News, "Miyagi coastal whaling port pulverized, little more than memory", Japan Times, 18 Mac 2011, p. 3.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
87. Kyodo News, "Deaths, people missing set to top 1,600: Edano", Japan Times, 13 Mac 2011.
88. Kyodo News, "Survivors in trauma after life-changing nightmare day", Japan Times, 13 Mac 2011, p. 2.
89. Kyodo News, "Death toll may surpass 10,000 in Miyagi", Japan Times, 14 Mac 2011, p. 1.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
90. Alabaster, Jay, and Todd Pitman, (Associated Press), "suffering in earthquake zone", Japan Times, 15 Mac 2011, p. 3. Diarkibkan 2011-04-21 di Wayback Machine
91. Gihooly, Rob, "'Nothing can prepare you to witness this', Japan Times, 20 Mac 2011, p. 7.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
92. "Japan disaster: 30 powerful images of the earthquake and tsunami". The Daily Telegraph. London. 16 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2012-02-04. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
93. Kyodo News, "Survivors on cut-off isle were ready for disaster", Japan Times, 19 Mac 2011, p. 2.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
94. Fukue, Natsuko, "Tsunami came late to unprepared Chiba",Japan Times, 30 Mac 2011, p. 2. Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
95. Tsunami Information NUMBER 64 (Tsunami Observation), Japan Meteorological Agency, issued 18:05 JST 13 Mac 2011, Diambil pada 14 Mac 2011. The Iwate Kamaishi-oki reading was obtained by GPS wave meter.Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
96. Tsunami Information NUMBER 64 (Tsunami Observation), Japan Meteorological Agency, keluar pada 18:05 JST 13 Mac 2011, Diambil pada 14 Mac 2011. (Daerah Tohoku.)Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
97. Tsunami Information NUMBER 64 (Tsunami Observation), Japan Meteorological Agency, issued 18:05 JST 13 Mac 2011, Diambil pada 14 Mac 2011. (Kanto/Chubu district.)Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
98. Jiji Press, "42% didn't immediately flee tsunami", Japan Times, 18 August 2011, p. 2.
99. "Evacuate all coastal areas immediately, Hawaii Civil Defense says". 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
100. "Text of PTWC Pacific-wide tsunami warning". 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
101. "Tsunami Warning and Advisory No. 7 issued 03/11/2011 at 3:39 am PST". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 11 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
102. "B.C. tsunami threat passes". Canada: CBC. 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
103. Helen Jung and Jeff Manning, "Waves bring destruction to Oregon's south coast", The Oregonian, 12 Mac 2011, p. 1+
104. "$1.2M FEMA Tsunami Grant To Ore.'s Curry County – Oregon – Northwest News Story – KTVZ Bend". Ktvz.com. 9 Julai 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-07-28. Dicapai pada 7 September 2011.
105. tsunami evacuation. Courier Mail (2011-03-14). Diambil pada 2011-04-03. Diarkibkan 2011-04-21 di Wayback Machine
106. Girl, Bowen. (2011-03-16) Diary of a Bowen girl: Japan. Bowendiaries.blogspot.com. Diambil pada 2011-04-03. Diarkibkan 2011-04-21 di Wayback Machine
107. "Tsunami destroys houses in Jayapura". The Jakarta Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 17 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
108. "PNG's Wewak hospital damaged by tsunami waves". Australia Broadcasting Corporation. 16 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 17 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
109. Nakaso, Dan (14 Mac 2011)Tsunami damage estimate for Hawaii now tens of millionsStar Advertiser. Diambil pada 15 Mac 2011. Diarkibkan 2015-09-06 di Wayback Machine
110. "Tsunami washes away feathered victims west of Hawaii". CNN. 19 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 19 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
111. "South Pacific islands hit by tsunami swells". 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
112. damage in Latin America by Japan's tsunami, channelnewsasia.com, 13 Mac 2011
113. "Más de 200 casas dañadas dejó seguidilla de olas" (dalam bahasa Sepanyol). ANSA Latina. 13 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2012-02-04.
114. "Caldera:80 viviendas resultaron destruidas en Puerto Viejo por efecto de las olas" (dalam bahasa Sepanyol). Radio Bio-Bio. 12 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2012-02-04.
115. "Más de 200 casas dañadas dejó seguidilla de olas que azotaron las costas chilenas" (dalam bahasa Sepanyol). La Tercera. 12 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 2012-02-04.
116. Keall, Chris (13 Mac 2011). "Gareth Morgan's Galapagos hotel destroyed by tsunami". National Business Review. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-16. Dicapai pada 15 September 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
117. "Ecuador Sends Aid To Galapagos After Islands Hit By Tsunami From Japan". LATIN AMERICA NEWS DISPATCH. 15 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 17 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
118. Tsunami Aftermath in Galapagos: Update from CDRS' Director Dr. J. Gabriel Lopez. Galapagos.org. Diambil pada 2011-04-03. Diarkibkan 2011-03-31 di Wayback Machine
119. "平成23年(2011年)東北地方太平洋沖地震に伴う地盤沈下調査" (dalam bahasa Jepun). Geospatial Information Authority of Japan. 14 April 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 15 April 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Unknown parameter |trans_title= ignored (bantuan)
120. Valuie announce from Geospatial Information Authority of Japan, news report by Yomiuri Shimbun 2011-04-15 ver. 13S page 33
121. Alabaster, Jay, "Quake shifted Japan; towns now flood at high tide", Yahoo! News, 9 Mei 2011.
122. "Live report and update". News. Tokyo Broadcasting System (TBS). Dicapai pada 11 Mac 2011.
123. Kyung Lah (12 Mac 2011). "Rescuers scramble to save lives as aftershocks jolt Japan". CNN. Dicapai pada 12 Mac 2011.
124. Kyodo News, "90% of disaster casualties drowned", Japan Times, 21 April 2011, p. 2.
125. McCurry, Justin (15 March 2011). "Japan earthquake: 100,000 children displaced, says charity". The Guardian. London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2022-06-05. Dicapai pada 15 March 2011.
126. Kyodo News, "More quake orphan benefits sought", Japan Times, 18 September 2011, p. 1.
127. Agence France-Presse/Jiji Press, "At least 82 children were orphaned by disaster, government says", Japan Times, 10 April 2011, p. 2.
128. Kyodo News, "378 students killed, 158 missing in disaster",Japan Times, 29 April 2011, ms. 2. Yakni 234 pelajar sekolah rendah, 111 menengah dan 191 tinggi. Petikan: "Out of the 378 students confirmed dead, 273 were in Miyagi, 59 in Fukushima and 46 in Iwate. The list of missing students is made up of 74 in Miyagi, 52 in Iwate and 32 in Fukushima." Setakat 25 Disember 2011, 342 orang pelajar sekolah rendah dan menengah diisytiharkan meninggal atau hilang (Kyodo News, "3/11 tsunami killed 35% of students 'saved' by parents", Japan Times, 25 Disember 2011, p. 2.)
129. Associated Press, "Loss-staggered school reopens", Japan Times, 19 April 2011, p. 3.
130. Kyodo News, "Loss-hit Ishinomaki school opens", Japan Times, 22 April 2011, p. 2.
131. Kyodo News, "School that lost 70% of its pupils mourns",Japan Times, 29 April 2011, p. 1.
132. "Japan confirms death of 19 foreigners in March 11 quake, tsunami". Kyodo News. 5 April 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-07. Dicapai pada 7 April 2011.
133. "Body of second American found in Japan". CNN. 7 April 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-07. Dicapai pada 7 April 2011.
134. "Quebec priest killed in Japanese tsunami". The Gazette. 13 March 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-07. Dicapai pada 7 April 2011.
135. "film shown by BBC showing only rubble where there were buildings". Bbc.co.uk. Dicapai pada 2011-03-14.
136. "Before-and-after satellite photographs of devastated regions". Picasaweb.google.com. Dicapai pada 2011-03-14.
137. "animated images showing undamaged places become damaged". BBC. Dicapai pada 2011-03-15.
138. Onishi, Norimitsu (13 Mac 2011). "Seawalls Offered Little Protection Against Tsunami's Crushing Waves". The New York Times. Dicapai pada 15 Mac 2011.
139. NHK, "190,000 buildings damaged by 11 Mac quake", 3 April 2011.
140. Kyodo News, "Fishermen to Tepco: Don't release water", Japan Times, 9 Jun 2011, p. 1.
141. Agence France-Presse/Jiji Press, "Radiation, legalities complicate cleanup efforts", Japan Times, 9 April 2011, p. 2.
142. Kamiya, Setsuko, "Debris removal, recycling daunting, piecemeal labor", Japan Times, 30 Jun 2011, p. 3.
143. Kyodo News, "Applications to deregister cars lost in tsunami soar, Japan Times, 16 Jun 2011, p. 1.
144. "Japan earthquake: Evacuations ordered as fears grow of radiation leak at nuclear plant; News.com.au". News. AU. 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-07-23. Dicapai pada 13 Mac 2011. According to the industry ministry, a total of 11 nuclear reactors automatically shut down at the Onagawa plant, the Fukushima No. 1 and No. 2 plants and the Tokai No. 2 plant after the strongest recorded earthquake in the country's history
145. "Japan initiates emergency protocol after earthquake". Nuclear Engineering International. 11 Mac 2011. Dicapai pada 11 Mac 2011.
146. "Japan's nuclear fears intensify at two Fukushima power stations". The Guardian. 13 Mac 2011. Dicapai pada 13 Mac 2011.
147. "Analysis: A month on, Japan nuclear crisis still scarring," International Business Times (Australia). 9 April 2011, dicapai 12 April 2011; petikan: According to James Acton, Associate of the Nuclear Policy Program at the Carnegie Endowment for International Peace, "Fukushima is not the worst nuclear accident ever but it is the most complicated and the most dramatic ... This was a crisis that played out in real time on TV. Chernobyl did not." Diarkibkan 18 April 2011 di WebCite
148. "Japan to fire 3 top nuclear officials". CNN. 4 August 2011. Dicapai pada 7 September 2011.
149. "Japan Declares 'Nuclear Emergency' after Quake". The Guardian. UK. 2011-03-11. Dicapai pada 2011-03-11.
150. "Japan Tsunami". BBC News. Dicapai pada 2011-03-11.
151. "Radioactive Material May Have Leaked from Japanese Reactor". CNN International. 2011-03-11. Dicapai pada 2011-03-11.
152. Hiroko Tabuchi, Matthew L. Wald: Partial Meltdowns Presumed at Crippled Reactors. The New York Times, 13 Mac 2011
153. Chico Harlan:Japan quake: With two natural disasters and a nuclear emergency, recovery begins. The Washington Post, 12 Mac 2011, Diambil pada 13 Mac 2011
154. Rik Myslewski:Japanese nuclear reactor loses cooling. The Register, 13 Mac 2011, Diambil pada 13 Mac 2011
155. "asahi.com（朝日新聞社）：福島市内の水道水から放射性物質検出 国の基準は下回る – 東日本大震災". Asahi Shimbun (dalam bahasa Japanese). Japan. 2011-01-03. Dicapai pada 2011-03-17.CS1 maint: unrecognized language (link)
156. "１都５県の水道水から放射性物質、国基準下回る : 科学". Yomiuri Shimbun. Japan. 2011-03-19. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-22. Dicapai pada 2011-03-19.
157. "水道水 制限値を全国で下回る". NHKニュース. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-22. Dicapai pada 2011-03-19.
158. "High level of cesium detected in sand lances". NHK World. 5 April 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-05-11. Dicapai pada 2011-04-08.
159. Mogi, Chikako (11 Mac 2011). "Fire at Tohoku Elec Onagawa nuclear plant -Kyodo | Reuters". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
160. "Fire at nuclear power plant extinguished". The Australian. 12 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
161. Hafez Ahmed @ http://www.thefinancialexpress-bd.com. "March 2011 Japan's atomic plant neighbours mull leaving homes". Thefinancialexpress-bd.com. Dicapai pada 7 September 2011.
162. "IAEA update on Japan Earthquake". iaea.org. 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-12. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
163. "IAEA update on Japan Earthquake". iaea.org. 13 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-12. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
164. Chico Harlan, Steven Mufson:Japanese nuclear plants' operator scrambles to avert meltdowns. The Washington Post, 11 Mac 2011 Diarkibkan 2011-04-28 di Wayback Machine
165. "Sea water injected into troubled Fukushima power plant | The Manila Bulletin Newspaper Online". mb.com.ph. 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
166. Earthquake: More Nuclear Plants Lose Power, International Business Times, Jesse Emspak, 8 April 2011 Diarkibkan 2011-04-21 di Wayback Machine
167. "Cooling system pump stops at Tokai No.2 plant-Kyodo; Energy & Oil; Reuters". af.reuters.com. 13 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
168. Takenaka, Kiyoshi (13 Mac 2011). "Tokai No.2 nuke plant cooling process working – operator | Reuters". uk.reuters.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-18. Dicapai pada 13 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
169. "Japan's Afternoon of Horror". The Gulf Today. 12 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 13 Mac 2011.
170. "1,500 dead or missing after huge earthquake, tsunami". Asahi Shimbun. 13 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 13 Mac 2011.
171. "Dam Breaks In Northeast Japan, Washes Away Homes". Arab Times. 12 Mac 2011. Dicapai pada 14 Mac 2011.
172. Azuma, Kita (12 Mac 2011). "Pacific Ocean coast Earthquake" (dalam bahasa Jepun). MSN. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-13. Dicapai pada 14 Mac 2011.
173. "5 buildings collapsing dam outflow Hukushima Sukagawa" (dalam bahasa Jepun). Fukushima News. 13 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-16. Dicapai pada 14 Mac 2011.
174. "Lupo Fujinuma Sukagawa dam collapsed eight people missing" (dalam bahasa Jepun). Fukushima News. 12 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-14. Dicapai pada 14 Mac 2011.
175. Uranaka, Taiga (14 Mac 2011). "Quake-hit Japan battles to avert radiation leak". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 14 Mac 2011. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)
176. "People near Japan nuke plant told to leave". News. AU: Yahoo!. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-09-01. Dicapai pada 2011-03-16.
177. "Power Outage To Deal Further Blows To Industrial Output". Nikkei.com. 2011-3-14 04:34. Dicapai pada 2011-03-14. Check date values in: |date= (bantuan)
178. "東京電力ホームページ – エネルギーの最適サービスを通じてゆたかで快適な環境の実現に貢献します -" (dalam bahasa Japanese). Tokyo Electric Power Company. Dicapai pada 13 Mac 2011.CS1 maint: unrecognized language (link)
179. "News". Nikkan Sports. Dicapai pada 2011-03-13.
180. Fernandez, Clarence (14 Mac 2011). "Japan's shipping, energy sectors begin march back from quake". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-14. Dicapai pada 14 Mac 2011.
181. Japan earthquake causes oil refinery inferno Diarkibkan 2012-04-04 di Wayback Machine Daily Telegraph, London, 11 Mac 2011
182. "Video: Entire Japanese city on fire after earthquake – Telegraph". The Daily Telegraph. 11 Mac 2011. Dicapai pada 11 Mac 2011.
183. "Blaze engulfs northeast Japan waterfront after quake". Reuters. 11 Mac 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-11. Dicapai pada 11 Mac 2011.
184. Tsukimori, Osamu (11 Mac 2011). "JX refinery fire seen originated from shipping facility". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-14. Dicapai pada 14 Mac 2011. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)
185. Analysis – Oil markets adjust to Japan’s disasterArgus Media, 16 Mac 2011. Dicapai pada 18 Mac 2011. Diarkibkan 2011-04-07 di Wayback Machine
186. Japan quake begins to impact LNG tradeArgus Media, 15 Mac 2011. Dicapai pada 18 Mac 2011. Diarkibkan 2011-04-07 di Wayback Machine
187. Tsunami Disaster: “Japan’s Sendai says LNG Infrastructure Badly Damaged”Argus Media, 16 Mac 2011. Accessed: 18 Mac 2011. Diarkibkan 2011-04-07 di Wayback Machine
188. "Fears of massive death toll as ten-metre tall tsunami races across Pacific after sixth largest earthquake in history hits Japan". Daily Mail. 11 Mac 2011. Dicapai pada 11 Mac 2011.
189. NHK News, 23:30 JST
190. "Many Rail Services In Tokyo Suspended After Quake". NIKKEI. 12 Mac 2011. Dicapai pada 12 Mac 2011.
191. Associated Press, "When Tokyo's clockwork trains stopped ticking", Japan Times, 13 Mac 2011, p. 3.
192. Kyodo News, "Disney reality check for the stuck", Japan Times, 13 Mac2011, p. 3.
193. "JR東日本：列車運行情報". Traininfo.jreast.co.jp. Dicapai pada 11 Mac 2011.
194. "脱線のＪＲ仙石線車内から、県警ヘリで９人救出 : 社会 : YOMIURI ONLINE（読売新聞）". Yomiuri.co.jp. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-15. Dicapai pada 12 Mac 2011.
195. "asahi.com（朝日新聞社）：東北新幹線、早期復旧は困難 栃木以北の状況把握難航 – 社会". Asahi.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-14. Dicapai pada 2011-03-13.
196. "asahi.com（朝日新聞社）：東北新幹線、東京―那須塩原で再開　各停、１時間に１本". Asahi.com. 2001-03-15. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-18. Dicapai pada 2011-03-15.
197. "asahi.com（朝日新聞社）：計画停電で影響が出る主な鉄道（午前７時現在） – 社会". Asahi.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-16. Dicapai pada 2011-03-14.
198. "Tokyo phone lines jammed, trains stop". Times of India. 2011-03-12. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-04-07. Dicapai pada 2011-03-16. The temblor shook buildings in the capital, left millions of homes across Japan without electricity, shut down the mobile phone network and severely disrupted landline phone service.
199. Cowie, James (2011-03-11). "Japan Quake – Renesys Blog". Renesys.com. Dicapai pada 2011-03-15.
200. "Japan's phone networks remain severely disrupted". www.computerworld.com. 2011-03-12.
201. Brown, Eryn (12 Mac 2011). "Japan earthquake shifted Earth on its axis". Los Angeles Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-13. Dicapai pada 13 Mac 2011.
202. Lovett, Richard A. (14 Mac 2011). "Japan Earthquake Not the "Big One"?". National Geographic News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-17. Dicapai pada 17 Mac 2011.
203. Achenbach, Joel (11 Mac 2011). "Japan: The 'Big One' hit, but not where they thought it would". The Washington Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-17. Dicapai pada 17 Mac 2011.
204. Powell, Devin (17 Mac 2011). "Japan Quake Epicenter Was in Unexpected Location". Wired News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-03-17. Dicapai pada 17 Mac 2011.

Rujukan luar

Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Gempa bumi dan tsunami Tōhoku 2011

Wikiberita mempunyai berita berkaitan: 8.9 magnitude earthquake hits Japan, causes tsunami

• USGS Earthquake Report
• Integrated Tsunami Watcher Service
• Pacific Tsunami Warning Center
• Seismic Monitor