From Wikipedia, the free encyclopedia
Их Найм (G8) нь Америкийн Нэгдсэн Улс, Герман, Их Британи, Итали, Канад, Оросын Холбооны Улс, Франц, Япон гэсэн дэлхийд эдийн засгийн хувьд тэргүүлдэг улсуудаас бүрдэх бүлэг юм. Эдгээр улсууд нь дэлхийн эдийн засгийн 65 орчим хувийг бүрдүүлдэг[1]. Жил бүр эдгээр улсуудын төрийн тэргүүн, дээд албан тушаалтнууд уулзаж, дэлхийн улс төрийн бодлогыг тодорхойлдог гэж хэлж болно. Гэхдээ Орос улс Крымыг өөртөө нэгтгэснийг эсэргүүцсэн Их наймын бусад улсууд 2014 оноос Оросыг тус уулзалтад оролцуулахаас түдгэлзсэнээр өдгөө Их долоогийн хүрээнд уулзалтууд явагдаж буй.
| Group of Eight Groupe des Huit Gruppe der Acht Gruppo degli Otto 主要国首脳会議 Большая восьмёрка |
|---|
|
Их наймын үүсэл нь 1973 оны нефтийн хямралаас үүдэн дэлхий даяар эдийн засгийн хямрал нүүрлэснээс улбаалж Америкийн Нэгдсэн Улс, Европ, Японы санхүүгийн албаны хүмүүс уулзалт хийж эхэлсэнтэй холбоотой.
1975 онд, Францын Ерөнхийлөгч Валери Жискар д'Эстан хөгжингүй, ардчилсан 6 орны төрийн тэргүүнүүдийг урьж саммит зохион байгуулсан. Уг саммитад оролцогчид цаашид жил бүр уг уулзалтыг зохиохыг дэмжсэнээр Франц, Баруун Герман, Итали, Япон, Их Британи болон Америкийн Нэгдсэн Улс гэсэн бүрэлдэхүүнтэй "Их зургаагийн бүлэг" (G6) байгуулагдсан түүхтэй. 1976 оны уулзалтаас Канад улс нэмэгдсэн. Мөн Европын Холбоо 1977 оноос уулзалтад оролцож ирсэн[2].
1991 онд хүйтэн дайн дуусч, ЗХУ (одоогийн Оросын Холбооны Улс) Их долоогийн гол уулзалтуудад оролцож эхэлсэн. 1997 оноос улс төрийн бүх уулзалтуудад оролцох эрхтэй болсноор Их найм бүрэлдэн тогтжээ. Гэхдээ Орос нь эдийн засгийн үзүүлэлтүүдээрээ дэлхийд тэргүүлж чадахгүй байсан учир сангийн сайд болон төв банкны тэргүүнүүдийн уулзалтад оролцдоггүй байв.
Тэр үед Америкийн Нэгдсэн Улсын ерөнхийлөгч Билл Клинтоны санаачилгаар "Долоогийн бүлэг" нь "Наймын бүлэг" болсноо зарласан бөлгөө. Энэ нь ОХУ-ын ерөнхийлөгч Борис Ельциний явуулж байсан эдийн засгийн өөрчлөлт болон НАТО-гийн талаарх байр суурийг үнэлсэн хэрэг байлаа.
2005 оны 2 сарын 18-нд АНУ-ын сенатч Жо Либерман, Жон Маккэйн нар ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путины явуулж буй бодлогыг шүүмжлээд улс төрийн эрх чөлөө, ардчиллыг хөгжүүлэхгүй байгаа тул тус улсыг Их наймын бүрэлдэхүүнээс хасах ёстой гэсэн шаардлага тавьсан.
Их найм нь албан ёсны бүтэц, удирдлага байдаггүйгээрээ Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага, Дэлхийн Банк зэрэг байгууллагуудаас ялгаатай. Бүлгийн удирдлагааар жил бүр гишүүн орнуудын аль нэгийг сонгодог. Тухайн улсыг тэр оны 1 сарын 1-нд тэргүүлж байсан хүн Их наймын бүлгийг удирдана. Жилийн дунд үед даргалж буй улсад 3 хоногийн дээд хэмжээний уулзалт зохиогддог. Энэ нь дэлхийн гол бодлогыг тодорхойлдог тун чухал арга хэмжээ болно.
Мөн эрүүл мэнд, хууль эрх зүй, хөдөлмөр, эрчим хүч, хөгжил, байгаль орчин, гадаад хэрэг, хууль зүй дотоод хэрэг, терроризм, худалдаа зэрэг асуудлаар сайд нарын түвшинд уулзалтууд зохиодог. Эдгээрээс Их наймын ОХУ-аас бусад 7 орны сангийн сайд нар болон Европын холбооны төлөөлөгчид оролцдог жил тутмын уулзалт нь нэр нөлөө ихтэй. Үүнээс гадна "G8+5" буюу Бразил, Энэтхэг, Мексик, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс болон Өмнөд Африкийн сангийн сайд нарын уулзалт зохиогддог.
Их Наймын орнууд нь дэлхийн хүн амын 14-хөн хувийг бүрдүүлдэг боловч дэлхийн нийт дотоодын нийт бүтээгдэхүүний гуравны хоёр хувийг бий болгодог юм. (Дэлхийн Хөгжлийн Илтгэл 2006 / Дэлхийн банк-г үзнэ үү).
| 2004 | Хүн ам | BNE | ||
|---|---|---|---|---|
| сая | % | тэрбум $ | % | |
| Дэлхий | 6345.1 | 100.0 | 39833.6 | 100.0 |
| АНУ | 293.5 | 4.6 | 12179.9 | 30.7 |
| Япон | 127.8 | 2.0 | 4749.9 | 11.9 |
| Герман | 82.6 | 1.3 | 2549.0 | 6.3 |
| Их Британи | 59.4 | 0.9 | 2036.4 | 5.2 |
| Франц | 60.0 | 0.9 | 1858.7 | 4.7 |
| Итали | 57.6 | 0.9 | 1503.6 | 3.8 |
| Канад | 31.9 | 0.5 | 905.6 | 2.3 |
| ОХУ | 142.8 | 2.3 | 487.3 | 1.2 |
| G8 | 855.6 | 13.5 | 26270.4 | 66.1 |
Их наймын тэргүүнүүдийн жил тутмын уулзалт нь даяарчлалын эсрэг хөдөлгөөний эсэргүүцлийн нэг бай болдог.
Шүүмжлэлүүд нь хүлэмжийн хий ихээр ялгаруулж дэлхийн дулааралд нөлөө үзүүлж буй, Африк болон хөгжиж буй орнуудыг өрийн хямралд оруулж, тэгш бус худалдаанй бодлогоор ядуурал бий болгож буй, мөн Дархлалын Олдмол Хомсдолын ([ДОХ) эсрэг явуулж буй бодлого зэрэг даяарчлалтай холбоотой асуудлууд байдаг.
Түүнээс гадна Испани, Энэтхэг, Бразил, Хятад зэрэг эдийн засаг нь хүчирхэг улсуудаар эгнээгээ өргөтгөхгүй байгаа тул дэлхийн эдийн засгийг төлөөлж чадахгүй байна гэсэн шүүмжлэл их бий.
2005 онд Шотландад болсон уулзалтын эхний өдөр (2005 оны 7 сарын 7) Лондонгийн метро болон автобуснуудад бөмбөг дэлбэрч, 50 гаруй хүний амь насыг авч одсон томоохон террорист халдлага гарсан. Уг халдлагын хариуцлагыг "Европ дахь Аль-Кайда Жихадын нууц бүлэглэл" гэж өөрсдийгөө нэрлэсэн байгууллага хүлээж мэдэгдэл гаргасан. Уг мэдэгдэлд Их Британийн засгийн газрын Афганистан, Иракт явуулж буй цэргийн ажиллагаа болон барууны орнуудын исламын тулгуур үзэлтнүүдийн эсрэг бодлогыг эсэргүүцэж халдлага зохион байгуулсан гэж дурьдсан байлаа. Мөн уг халдлага нь Олон Улсын Олимпын Хороо 2012 оны зуны олимп Лондон хотод зохиогдох болсныг зарласны дараахан болсон юм. Гэсэн хэдий ч уулзалт хуваарь ёсоор болж өнгөрсөн билээ.
Хамгийн сүүлд ОХУ-д болсон уулзалт нь Ираны цөмийн хөтөлбөрийн тухай хэлэлцэж байхдаа Палестин-Израилын тэмцэл хурцадсанаас тасалдаж байсан түүхтэй.
Уулзалт нь дараах дарааллаар ээлжилж зохиогддог: Франц, АНУ, Их Британи, Герман, Япон, Итали, Канад, ОХУ (цаашид бусад улсууд нэмэгдвэл нэмэгдсэн дарааллаар). Энэ үеэр дэлхийн хамгийн хүчирхэг улсуудын удирдагчдын уулзалтыг сурвалжлахаар дэлхийн өнцөг булан бүрээс хэдэн зуун сурвалжлагч цугладаг юм.
Мөн үзэх: G8 уулзалтын лого
| дэс дугаар | огноо | Улс | Газар | Албан ёсны вэб хаяг |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1975.11.15-17 |  Франц | Рамбулье | |
| 2 | 1976.6.27-28 |  Америкийн Нэгдсэн Улс | Сан Хуан, Пуэрто-Рико | |
| 3 | 1977.5.7-8 |  Нэгдсэн Хаант Улс | Лондон | |
| 4 | 1978.7.16-17 |  Баруун Герман | Бонн | |
| 5 | 1979.6.28-29 |  Япон | Токио | |
| 6 | 1980.6.22-23 |  Итали | Венец | |
| 7 | 1981.7.20-21 |  Канад | Монтебелло, Квебек | |
| 8 | 1982.6.4-6 | Франц | Версаль | |
| 9 | 1983.5.28-30 | Америкийн Нэгдсэн Улс | Уильямсбург, Виржин | |
| 10 | 1984.6.7-9 | Нэгдсэн Хаант Улс | Лондон | |
| 11 | 1985.5.2-4 | Баруун Герман | Бонн | |
| 12 | 1986.5.4-6 | Япон | Тоокёо | |
| 13 | 1987.6.8-10 | Итали | Венец | |
| 14 | 1988.6.19-21 | Канад | Торонто, Онтарио | |
| 15 | 1989.7.14-16 | Франц | Парис | |
| 16 | 1990.7.9-11 | Америкийн Нэгдсэн Улс | Хьюстон, Техас | |
| 17 | 1991.7.15-17 | Нэгдсэн Хаант Улс | Лондон | |
| 18 | 1992.7.6-8 | Герман | Мюнхен, Бавари | |
| 19 | 1993.7.7-9 | Япон | Токио | |
| 20 | 1994.7.8-10 | Итали | Наполи | |
| 21 | 1995.6.15-17 | Канад | Халифакс, Нова Скотиа | |
| - | 1996.4.19-20 |  Орос | Москва (Цөмийн аюулгүй байдлын тусгай уулзалт) | |
| 22 | 1996.6.27-29 | Франц | Лион | |
| 23 | 1997.6.22-24 | Америкийн Нэгдсэн Улс | Денвер, Колорадо | G8 саммит 1997 |
| 24 | 1998.5.15-17 | Нэгдсэн Хаант Улс | Бирмингем (G8-ын анхны албан ёсны уулзалт) | G8 саммит 1998 (архив) |
| 25 | 1999.6.18-20 | Герман | Кёльн, Умард Рейн-Вестфаль | |
| 26 | 2000.7.21-23 | Япон | Окинава | |
| 27 | 2001,7,20-22 | Итали | Генуя | |
| 28 | 2002.6.26-27 | Канад | Канаскис, Альберта | G8 саммит 2002 |
| 29 | 2003.6.2-3 | Франц | Эвиан ле-Бан | G8 саммит 2003 |
| 30 | 2004.6.8-10 | Америкийн Нэгдсэн Улс | Си Айлэнд, Жоржи | G8 саммит 2004 |
| 31 | 2005.7.6-8 | Нэгдсэн Хаант Улс | Глинэгл, Шотланд | G8 саммит 2005 |
| 32 | 2006.7.15-17 | Орос | Стрельна, Санкт-Петербург | G8 саммит 2006 |
| 33 | 2007.6.6-8 | Герман | Хайлигендамм, Мекленбург | G8 саммит 2007 |
| 34 | 2008.7.7-9 | Япон | Тояко (Тоя нуур) , Хоккайдо | G8 саммит 2008 |
| 35 | 2009.7.8-10 | Итали | Ла Маддалена | G8 саммит 2009 |
| 36 | 2010.6.25-26 | Канад | Хантсвилл, Онтарио | |
| 37 | 2011.5.26-27 | Франц | Деувилл, Бас-Норманди | |
| 38 | 2012.5.18-19 | Америкийн Нэгдсэн Улс | Кэмп Дэвид | |
| 39 | 2013.6.17-18 | Нэгдсэн Хаант Улс | Ферманах тойрог, Лу Эрн | |
| 40 | 2014.6.5 | Белги Брюссель | ||
| 41 | 2015.6.17-18 | Герман | Геман Любек | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
