Диспрози

Диспрози (грекээр δυσπρόσιτος „хүршгүй эсвэл ойртошгүй“) нь дэс дугаар 66, Dy тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Үелэх системийн лантаноидын бүлэгт байдаг учраас газрын ховор металлд тооцогдоно.

Шинж чанар
[Xe] 4f10 6s2 66Dy Үелэх систем
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар	Диспрози, Dy, 66
Цуваа	Лантаноид
Бүлэг, үе, блок	La, 6, f
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
CAS дугаар	7429-91-6
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ	4,3 ppm[1]
Атомын шинж чанар [2]
Атом масс	162,500(1)[3] u
Атомын радиус (тооцоолсон)	175 (228) пм
Ковалент радиус	192 пм
Электрон бүтэц	[Xe] 4f10 6s2
1. Ионжилтын энерги	573,0 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги	1130 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги	2200 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар [4]
Бодисын төлөв	хатуу
Талст бүтэц	гексагональ
Нягт	8,559 г/см3 (25 °C)[5]
Соронзон чанар	парасоронзон (Χm = 0,065)[6]
Хайлах цэг	1680 K (1407 °C)
Буцлах цэг	2873 K[7] (2600 °C)
Молийн эзлэхүүн	19,01 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан	280 кЖ/моль[7]
Хайлах дулаан	11,06 кЖ/моль
Дууны хурд	2710 м/сек 293,15 K-д
Цахилгаан дамжуулалт	1,08 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт	11 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар [8]
Исэлдэлтийн төлөв байдал	3
Хэвийн потенциал	−2,29 В (Dy3+ + 3 e− → Dy)
Цахилгаан сөрөг чанар	1,22 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ 154Dy {син.} 3 · 106 a α 2,947 150Gd 155Dy {син.} 9,9 h ε 2,095 155Tb 156Dy 0,06 % тогтвортой 157Dy {син.} 8,14 h ε 1,341 157Tb 158Dy 0,10 % тогтвортой 159Dy {син.} 144,4 d ε 0,366 159Tb 160Dy 2,34 % тогтвортой 161Dy 18,91 % тогтвортой 162Dy 25,51 % тогтвортой 163Dy 24,90 % тогтвортой 164Dy 28,18 % тогтвортой
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
ЦСР-шинж чанар
I квантын тоо γ рад·Тл−1·сек−1 Er (1H) fL B = 4,7 Тл МГц-ээр 161Dy 5/2 −0,92 · 107 3,44 163Dy 5/2 1,289 · 107 4,82
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг: [9] нунтаг Анхаар АТ-фразын жагсаалт H: 228 P: 210 [9]
Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Түүх

Диспрози

1886 онд Францын химич П.Э. Лекок де Буабодран гольмийн оксидын дээжнээс диспрозийн гуравдагч оксидыг ялган авч чаджээ.

Цахим холбоос

 Commons: Диспрози – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Диспрози – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эшлэл

1. Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
2. Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Dysprosium) entnommen.
3. CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
4. Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Dysprosium) entnommen.
5. N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente. 1. Auflage. VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 1579.
6. Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
7. Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
8. Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Dysprosium) entnommen.
9. Eintrag zu Dysprosium, Pulver in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 26. April 2017 (JavaScript erforderlich).