Берилли

Хувийн жин нь 1.85 г/см³, хайлах температур нь 1283^oС, буцлах температур нь 2970^oС. Берилли маш хатуу, бутрамтгай, хөнгөн металл бөгөөд бөх бат чанар, халуун болон зэврэлт тэсвэрлэх чанар өндөртэй. Металл бериллийн зэс, манган, никель, хөнгөн цагаантай хайлшуудыг атомын энерги, нисэх хүчин, пуужин-сансарын техник, янз бүрийн багаж хэрэгсэл, гагнуурын аппарат, радио ба телевизийн багаж төхөөрөмж, радиоэлектроникт хэрэглэдэг.

Шинж чанар
[He] 2s2 4Be Үелэх систем
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар	Берилли, Be, 4
Цуваа	Газрын шүлтийн металл
Бүлэг, үе, блок	2, 2, s
Гадаад байдал	гялтганасан цагаан саарал
CAS дугаар	7440-41-7
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ	5,3 ppm[1]
Атомын шинж чанар [2]
Атом масс	9,0121831(5)[3] u
Атомын радиус (тооцоолсон)	105 (112) пм
Ковалент радиус	96 пм
Ван дер Ваальсын радиус	153[4] пм
Электрон бүтэц	[He] 2s2
Гаралтын ажил	4,98 эВ[5]
1. Ионжилтын энерги	899,5 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги	1757,1 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар [6]
Бодисын төлөв	хатуу
Талст бүтэц	гексагонал (нягт бүтэцтэй)
Нягт	1,848 г/см3 (20 °C)[7]
Моосын хатуулаг	5,5
Соронзон чанар	дисоронзон (Χm = −2,3 · 10−5)[8]
Хайлах цэг	1560 K (1287 °C)
Буцлах цэг	3243 K[9] (2969 °C)
Молийн эзлэхүүн	4,85 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан	309 кЖ/моль[9]
Хайлах дулаан	7,95 кЖ/моль
Дууны хурд	13000 м/сек
Хувийн дулаан шингээлт	1825[1] Ж/(кг · К)
Цахилгаан дамжуулалт	25 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт	190 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар [10]
Исэлдэлтийн төлөв байдал	2
Оксид (суурь)	BeO (амфотер)
Хэвийн потенциал	−1,97 В (Be2+ + 2 e− → Be)
Цахилгаан сөрөг чанар	1,57 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ 7Be үлдэгдэлд 53,12 d ε 0,862 7Li 8Be {син.} 6,722 · 10−17 сек 2 α 0,092 – 9Be 100 % тогтвортой 10Be үлдэгдэлд 1,51 · 106 a β− 0,556 10B 11Be {син.} 13,81 сек β− 11,506 11B
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
ЦСР-шинж чанар
I квантын тоо γ рад·Тл−1·сек−1 Er (1H) fL B = 4,7 Тл МГц-ээр 9Be −3/2 0+3,759 · 107 0,0139 028,12
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг:  Химийн бодисыг зэрэглэx, ангилах, баглах европын холбооны журам,[11] өргөтгөсөн байх боломжтой[12] Аюултай АТ-фразын жагсаалт H: 301​‐​315​‐​317​‐​319​‐​330​‐​335​‐​350i​‐​372 P: 201​‐​260​‐​280​‐​284​‐​301+310+330​‐​304+340+310 [12]
Хорт байдлын мэдээлэл	51 мг/кг (LD50, харх, мөгөөрсөн хоолой)[13][14] 0,496 мг/кг (LD50, харх, в.т.)[14][15]
Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Эшлэл

1. Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
2. Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Beryllium) entnommen.
3. IUPAC, Standard Atomic Weights Revised 2013.
4. Manjeera Mantina, Adam C. Chamberlin, Rosendo Valero, Christopher J. Cramer, Donald G. Truhlar: Consistent van der Waals Radii for the Whole Main Group. In: J. Phys. Chem. A. 113, 2009, S. 5806–5812, doi:10.1021/jp8111556.
5. Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, Rainer Kassing: Lehrbuch der Experimentalphysik. Band 6: Festkörper. 2. Auflage. Walter de Gruyter, 2005, ISBN 3-11-017485-5, S. 361.
6. Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Beryllium) entnommen.
7. N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente. 1. Auflage. VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 136.
8. Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
9. Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
10. Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Beryllium) entnommen.
11. Eintrag zu Beryllium im Classification and Labelling Inventory der Европын химийн агентлаг (ECHA), abgerufen am 1. August 2016. Hersteller bzw. Inverkehrbringer können die harmonisierte Einstufung und Kennzeichnung erweitern.
12. Eintrag zu Beryllium in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 30. April 2017 (JavaScript erforderlich).
13. V. S. Kushneva: Spravochnik po Toksikologii i Gigienicheskim Normativam. IzdAT, Moskau 1999, ISBN 5-86656-092-5, S. 23.
14. Eintrag zu Берилли in der ChemIDplus-Datenbank der United States National Library of Medicine (NLM).
15. Laboratory Investigation. Vol. 15, 1966, S. 176.