From Wikipedia, the free encyclopedia
Сириска азбука или сириско писмо — систем на пишување кој воглавно се користи за пишување на сирискиот јазик уште од 1 век.[1] Сириското писмо е согласно писмо, абџад, каде секоја буква претставува согласка. Писмото е создадено од арамејското писмо, кое пак потекнува од феникиското,[2] па така, истото споделува сличности со современите хебрејско, арапско и монголско писмо. Сирискиот јазик се пишува од десно кон лево во хоризонтален правец. Секоја буква е согласка, но постојат и посебни знаци за бележење на самогласки.
| Сириска азбука | |
|---|---|
 Пример на текст со сириско писмо. | |
| Тип | |
Период | 6 век – денес |
| Правец на пишување | од десно кон лево  |
| Јазици | арамејски (сириски, западен новоарамејски, асирски новоарамејски, калдејски новоарамејски, туројоански), арапски, малајалски |
| Сродни писма | |
Матични системи | египетски хиероглифи
|
Изведени системи | согдијско
|
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Syrc, 135 , Syriac
|
| Уникод | |
Уникоден назив | Syriac |
Уникоден опсег |
|
Денес постојат три форми на ова писмо: класична форма или естрангела, источна форма и западна форма.
Најстарата и класичната форма на писмото се нарекува „естрангела“ (ܐܣܛܪܢܓܠܐ).[3] Иако оваа форма денес не се користи како главна форма за пишување на јазикот, сепак оваа форма доживеала оживување од 10 век па навака. Често писмото се користи во научните изданија. Оваа форма вообичаено не користи специјални симболи за самогласки.
Источната форма се користи за источните дијалекти на сирискиот јазик. Оваа форма е поблиска со класичното писмо за разлика од западното.
Западната форма се користи за пишување на западните дијалекти на сирискиот јазик. Повеќето од буквите потекнуваат од класичното писмо, но се упростени.
| име | буква | фонема | бројчена вредност |
феникиски еквивалент |
арамејски еквивалент |
хебрејски еквивалент | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| класично | источно | западно | транслитерација | МФА | |||||
| ʾĀlep̄ или ʾĀlap̄* (ܐܠܦ) |  |
 |
 |
ʾ или ништо матер лекционис: ā |
[ʔ] или тивко матер лекционис: [ɑ] |
1 |  |
𐡀 | א |
| Bēṯ (ܒܝܬ) |  |
 |
 |
тврдо: b меко: ḇ (исто така bh, v, β) |
тврдо: [b] меко: [v] или [w] |
2 |  |
𐡁 | ב |
| Gāmal (ܓܡܠ) |  |
 |
 |
тврдо: g меко: ḡ (исто така g̱, gh, ġ, γ) |
тврдо: [ɡ] меко: [ɣ] |
3 |  |
𐡂 | ג |
| Dālaṯ* (ܕܠܬ) |  |
 |
 |
тврдо: d меко: ḏ (исто така dh, ð, δ) |
тврдо: [d] меко: [ð] |
4 |  |
𐡃 | ד |
| Hē* (ܗܐ) |  |
 |
 |
h | [h] | 5 |  |
𐡄 | ה |
| Waw* (ܘܘ) |  |
 |
 |
согласка: w матер лекционис: ū или ō (исто така u или o) |
согласка: [w] матер лекционис: [u] или [o] |
6 |  |
𐡅 | ו |
| Зајин* (ܙܝܢ) |  |
 |
 |
z | [z] | 7 |  |
𐡆 | ז |
| Ḥēṯ (ܚܝܬ) |  |
 |
 |
ḥ | [ħ], [x], или [χ] | 8 |  |
𐡇 | ח |
| Ṭēṯ (ܛܝܬ) |  |
 |
 |
ṭ | [tˤ] | 9 |  |
𐡈 | ט |
| Yōḏ (ܝܘܕ) |  |
 |
 |
согласка: y матер лекционис: ī (исто така i) |
согласка: [j] матер лекционис: [i] или [e] |
10 |  |
𐡉 | י |
| Kāp̄ (ܟܦ) |  |
 |
 |
тврдо: k меко: ḵ (исто така kh, x) |
тврдо: [k] меко: [x] |
20 |  |
𐡊 | כ ך |
| Lāmaḏ (ܠܡܕ) |  |
 |
 |
l | [l] | 30 |  |
𐡋 | ל |
| Mīm (ܡܝܡ) |  |
 |
 |
m | [m] | 40 |  |
𐡌 | מ ם |
| Nūn (ܢܘܢ) |  |
 |
 |
n | [n] | 50 |  |
𐡍 | נ ן |
| Semkaṯ (ܣܡܟܬ) |  |
 |
 |
s | [s] | 60 |  |
𐡎 | ס |
| ʿĒ (ܥܐ) |  |
 |
 |
ʿ | [ʕ]1 | 70 |  |
𐡏 | ע |
| Pē (ܦܐ) |  |
 |
 |
тврдо: p меко: p̄ (исто така p̱, ᵽ, ph, f) |
тврдо: [p] меко: [f] |
80 |  |
𐡐 | פ ף |
| Ṣāḏē* (ܨܕܐ) |  |
 |
 |
ṣ | [sˤ] | 90 |  |
𐡑 | צ ץ |
| Qōp̄ (ܩܘܦ) |  |
 |
 |
q | [q] | 100 |  |
𐡒 | ק |
| Rēš* (ܪܝܫ) |  |
 |
 |
r | [r] | 200 |  |
𐡓 | ר |
| Šīn (ܫܝܢ) |  |
 |
 |
š (исто така sh) | [ʃ] | 300 |  |
𐡔 | ש |
| Taw* (ܬܘ) |  |
 |
 |
тврдо: t меко: ṯ (исто така th, θ) |
тврдо: [t] меко: [θ] |
400 |  |
𐡕 | ת |
Сириската азбука била додадена во уникод во септември 1999 година со издавањето на верзијата 3.0. Дополнителни букви кои се користат во малајалскиот биле додадени во јуни 2017 година со издавање на верзија 10.0. Уникод блокот за сирискиот се U+0700–U+074F:
| сириски[1][2] Официјална кодна табела на уникод (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+070x | ܀ | ܁ | ܂ | ܃ | ܄ | ܅ | ܆ | ܇ | ܈ | ܉ | ܊ | ܋ | ܌ | ܍ | SAM | |
| U+071x | ܐ | ܑ | ܒ | ܓ | ܔ | ܕ | ܖ | ܗ | ܘ | ܙ | ܚ | ܛ | ܜ | ܝ | ܞ | ܟ |
| U+072x | ܠ | ܡ | ܢ | ܣ | ܤ | ܥ | ܦ | ܧ | ܨ | ܩ | ܪ | ܫ | ܬ | ܭ | ܮ | ܯ |
| U+073x | ܰ | ܱ | ܲ | ܳ | ܴ | ܵ | ܶ | ܷ | ܸ | ܹ | ܺ | ܻ | ܼ | ܽ | ܾ | ܿ |
| U+074x | ݀ | ݁ | ݂ | ݃ | ݄ | ݅ | ݆ | ݇ | ݈ | ݉ | ݊ | ݍ | ݎ | ݏ | ||
| Белешки | ||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
