ѕвезден систем во соѕвездието Кентаур From Wikipedia, the free encyclopedia
Алфа Кентаур (α Centauri, α Cen, или Alpha Cen) — троен ѕвезден систем во јужното соѕвездие на Кентаур. Се состои од три ѕвезди: Ригил Кентаур (α Кентаур A), Толиман (α Кентаур B) и Проксима Кентаур (α Кентаур C).[14]Проксима Кентаур е најблиската ѕвезда до Сонцето на 4,2465 светлосни години (1,3020 парсек).
.jpg) Алфа Кентаур AB (лево) создава троен ѕвезден систем Проксима Кентаур (долу од системот α Кентаур AB), заокружена со црвено. Светлиот ѕвезден систем на десно е Бета Кентаур. | |
| Положба на небото Епоха J2000.0 Рамноденица J2000.0 | |
|---|---|
| Соѕвездие | Кентаур |
| α Кентаур A | |
| Рекстацензија | 14ч 39м 36,49400с[1] |
| Деклинација | −60° 50′ 02,3737″ |
| Привидна величина (V) | +0.01[2] |
| α Кентаур B | |
| Рекстацензија | 14ч 39м 35,06311с[1] |
| Деклинација | −60° 50′ 15,0992″ |
| Привидна величина (V) | +1.33[2] |
| Особености | |
| {{{компонента}}} | |
| Спектрален тип | G2V[3] |
| U−B Боен показател | +0.24 |
| B−V Боен показател | +0.71[2] |
| B | |
| Спектрален тип | K1V[3] |
| U−B Боен показател | +0.68 |
| B−V Боен показател | +0.88[2] |
| Астрометрија | |
| A | |
| Радијална брзина (Rv) | −21,4 ± 0,76 [4] км/с |
| Сопствено движење (μ) | Рект: −3679.25[1] млс/г Дек.: 473.67[1] млс/г |
| Паралакса (π) | 750.81 ± 0.38[5] млс |
| Оддалеченост | 4,344 ± 0,002 сг (1,3319 ± 0,0007 пс) |
| Апсолутна величина (MV) | 4.38[6] |
| B | |
| Радијална брзина (Rv) | −18,6 ± 1,64[4] км/с |
| Сопствено движење (μ) | РА: −3614.39[1] млс/г Дек.: +802.98[1] млс/г |
| Паралакса (π) | 750.81 ± 0.38[5] млс |
| Оддалеченост | 4,344 ± 0,002 сг (1,3319 ± 0,0007 пс) |
| Апсолутна величина (MV) | 5.71[6] |
| Орбита[5] | |
| Главна | A |
| Придружник | B |
| Период (P) | 79,762 ± 0,019 г. |
| Голема полуоска (a) | 17,493 ± 0,0096" |
| Занесеност (e) | 0,51947 ± 0,00015 |
| Наклон (i) | 79,243 ± 0,0089° |
| Должина (Ω) | 205,073 ± 0,025° |
| Перицентарска епоха (T) | 1.875,66 ± 0,012 |
| Аргумент на перицентарот (ω) (споредна) | 231,519 ± 0,027° |
| Податоци | |
| α Кентаур A | |
| Маса | 1,0788 ± 0,0029[5] M☉ |
| Полупречник | 1,2175 ± 0,0055[5] R☉ |
| Површ. грав. (log g) | 4,30[7] |
| Сјајност | 1,5059 ± 0,0019[5] L☉ |
| Температура | 5.804 ± 13[8] K |
| Вртење | 28,3 ± 0,5[9] |
| Вртежна брзина (v sin i) | 2,7 ± 0,7[10] км/с |
| Старост | 4,85 Гг. |
| α Кентаур B | |
| Маса | 0,9092 ± 0,0025[5] M☉ |
| Полупречник | 0,8591 ± 0,0036[5] R☉ |
| Површинска гравитација (log g) | 4,37[7] |
| Сјајност | 0,4981 ± 0,0007[5] L☉ |
| Температура | 5.207 ± 12[8] K |
| Вртење | 36,7 ± 0,3[11] |
| Вртежна брзина (v sin i) | 1,1 ± 0,8[12] км/с |
| Старост | 5,3 ± 0,3[13] Гг. |
| Други ознаки | |
| Наводи во бази | |
| SIMBAD | — AB |
| — A | |
| — B | |
| Архив на вонсончеви планети | — податоци |
| ARICNS | податоци |
| Енциклопедија на вонсончеви планети | податоци |
α Кентаур A и B се ѕвезди слични на Сонцето (класа G и K, соодветно) кои заедно го формираат бинарниот ѕвезден систем α Кентаур AB. Со голо око, овие две главни компоненти се чини дека се една ѕвезда со привидна величина од -0,27. Таа е најсјајната ѕвезда во соѕвездието и третата најсветла на ноќно небо, над неа само Сириус и Канопус.
α Кентаур А (Ригил Кентаур) има 1,1 пати поголема маса и 1,5 пати поголема од светлината на Сонцето, додека α Кентаур Б (Толиман) е помал и постуден, со 0,9 сончева маса и помала од 0,5 сончева светлина[15]. Парот орбитира околу заеднички центар со орбитален период од 79 години[16]. Нивната елиптична орбита е ексцентрична, така што растојанието помеѓу A и B варира од 35,6 астрономски единици (АЕ), или околу растојанието помеѓу Плутон и Сонцето, до 11,2 АЕ, или околу растојанието помеѓу Сатурн и Сонцето.
α Кентаур C, или почесто, Проксима Кентаур, е мало слабо црвено џуџе (класа M). Иако не е видлива со голо око, Проксима Кентаур е најблиската ѕвезда до Сонцето на растојание од 1,30 светлосни години (4,24 сг), малку поблиску од α Кентаур AB. Во моментов, растојанието помеѓу Проксима Кентаур и α Кентаур АБ е околу 13.000 АЕ (0,21 сг)[17], што е еквивалентно на околу 430 пати повеќе од полупречникот од орбитата на Нептун.
Проксима Кентаури има две потврдени планети: Проксима b или α Кентаур Cb, планета со големина на Земјата во зоната погодна за живеење, откриена во 2016 година и Проксима d (α Кентаур Cd), кандидат за под-Земја која орбитира многу блиску до ѕвездата, објавен во 2022 година.[18] Постоењето на Проксима c (α Кентаур Cc ), мини-Нептун 1.5 AU далеку откриена во 2019 година, е контроверзна.[19] α Кентаур A можеби има планета со големина на Нептун во појасот погоден за живеење, иако сè уште не е со сигурност познато дека е планетарна по природа и може да биде артефакт на механизмот за откривање.[20] α Кентаур B нема познати планети: Планетата α Кентаур Bb, наводно откриена во 2012 година, подоцна била отфрлена,[21] и ниедна друга планета сè уште не е потврдена.
α Кентаур (латинизирано во Алфа Кентаур) е ознаката на системот дадена од Ј. Бајер во 1603 година. Припаѓа на соѕвездието Кентаур, именувано по суштеството половина човек, половина коњ во грчката митологија. Херакле случајно го ранил кентаурот и го поставил на небото по неговата смрт. Алфа Кентаур го означува десното предно копито на Кентаур.[22] Заедничкото име Ригил Кентаур е латинизација на арапскиот превод رجل القنطورس, што значи „Ногата на Кентаур“.[23] Qinṭūrus е арапска транслитерација на грчкото Κένταυρος (Kentaurus).[24] Името често се скратува на Ригил Кент или дури и Ригил, иако последното име е подобро познато за Ригел (β Орионис).[25][26][27][23][28][б 2]
Алтернативното име што се наоѓа во европските извори, Толиман, е приближна на арапското الظليمان aẓ-Ẓalīmān (во постара транскрипција, aṭ-Ṭhalīmān), што значи „(двата машки) ноеви“, ознака Закарија ел-Казвини се применувала на парот ѕвезди Ламбда и Ми Стрелец; честопати не било јасно на старите мапи на ѕвезди кое име е наменето да оди со која ѕвезда (или ѕвезди), а наводите се менувале со текот на времето.
Трето име што се користи е Бунгула ( /ˈbʌŋɡjuːlə/). Неговото потекло не е познато, но можеби е измислено од грчката буква бета (β) и латинскиот ungula„копита“, првично за Бета Кентауи (другото копито).
α Кентаур C бил откриен во 1915 година од Роберт Т. А. Инс[32], кој предложил да се именува како Проксима Кентаур[33], од латински „најблиската [ѕвезда] на Кентаур“[34]. Името Проксима Кентаур подоцна станало пошироко користено и денес е наведено од страна на Меѓународната астрономска унија (МАУ) како одобрено соодветно име [35][36] најчесто, се скратува на Проксима.
Во 2016 година, Работната група за имиња на ѕвезди на МАС,[14] откако одлучил да им припише соодветни имиња на поединечни компоненти ѕвезди наместо на повеќе системи,[37] го одобрила името Ригил Кентаур како што е ограничено на α Кентаур А и името Проксима Кентаур ( /ˈprɒksɪmə sɛnˈtɔːraɪ/ ) за α Кентаур C . [38] На 10 август 2018 година, Меѓународниот астрономски сојуз го одобрил името Толиман ( /ˈtɒlɪmæn/) за α Кентаур B.[39]
Со голо око, α Кентаур AB се сметс дека е една ѕвезда, најсветлата во јужното соѕвездие на Кентаур.[40] Нивното очигледно аголно раздвојување варира во текот на околу 80 години помеѓу 2 и 22 лачни секунди (голото око има резолуција од 60 лачни секунди),[41] но низ поголемиот дел од орбитата, и двете лесно се решаваат со двогледи или мали телескопи.[42] При −0,27 привидна светлинска величина (комбинирано за величините А и Б) Алфа Кентаур е ѕвезда со прва величина и е побледа единствено од Сириус и Канопус. Таа е надворешната ѕвезда на Покажувачи или Јужните Покажувачи, така наречена затоа што линијата низ Бета Кентаур (Хадар/Агена)[43], на околу 4,5° западно[44], покажува кон соѕвездието Јужен Крст. Покажувачите лесно го разликуваат вистинскиот Јужен Крст од послабиот астеризам познат како Лажен Крст.[45]
Јужно од околу 29° јужна географска ширина, α Cen е циркуполарна и никогаш не заоѓа под хоризонтот. [б 3] Северно од околу 29° северна географска ширина, Алфа Кентаур никогаш не се издига. Алфа Кентаур се наоѓа блиску до јужниот хоризонт кога се гледа од 29° северна ширина до екваторот (блиску до градот Хермосило и Чивава во Мексико; Галвестон, Тексас ; Окала, Флорида; и Лансароте, Канарските Острови во Шпанија), но само за кратко време околу неговата кулминација. Ѕвездата кулминира секоја година локално полноќ на 24 април и во 21 часот на 8 јуни.[46]
Како што се гледа од Земјата, Проксима Кентаур е 2,2° југозападно од α Кентаур AB; ова растојание е околу четири пати поголемо од аголниот пречник на Месечината.[47] Проксима Кентаур се појавува како длабоко-црвена ѕвезда со типична привидна величина од 11,1 во ретко населено ѕвездено поле, што бара телескопи со умерена големина за да се видат. Наведена како V645 Cen во Општиот каталог на променливи ѕвезди, верзија 4.2, оваа УВ Кит ѕвезда или „ѕвезда од блесокот“ може неочекувано да осветли брзо за дури 0,6 величини при визуелни бранови должини, а потоа да избледи по само неколку минути.[48] Во август 2015 година се случиле најголемите регистрирани блесоци на ѕвездата, при што ѕвездата станала 8,3 пати посветла од нормалното на 13 август, во Б бенд (регион со сина светлина).[49] Алфа Кентаур може да се наоѓа во Г-облакот на локалниот меур,[50] и неговиот најблизок познат систем е бинарниот кафеав џуџест систем Луман 16, на 3.6 светлосни години од Алфа Кентаур.[51]
Алфа Кентаур е наведена во 2-иот каталогот на ѕвезди приложен на Птоломејовиот Алмагест. Тој ги дал нејзините еклиптички координати, но текстовите се разликуваат во однос на тоа дали еклиптичката ширина гласи 44° 10′ јужно или 41° 10′ јужно.[52] (Во моментов еклиптичката географска ширина е 43.5° јужно, но таа е намалена за дел од степен од времето на Птоломеј поради правилното движење). Во времето на Птоломеј, Алфа Кентаур била видлива од Александрија, Египет, на 31° N, но, поради прецесија, нејзината деклинација сега е –60° 51′ јужно, и повеќе не може да се види на таа географска ширина. Англискиот истражувач Роберт Хјус го привлекол вниманието на Алфа Кентаур на европските набљудувачи во неговото дело Tractatus de Globis од 1592 година, заедно со Канопус и Ачернар, забележувајќи:
Сега, значи, има само три ѕвезди со прва величина кои можев да ги воочам во сите оние делови што никогаш не се видени овде во Англија. Првата од нив е онаа светла ѕвезда во пределот на Арго која ја нарекуваат Канобус [Канопус]. Вториот [Ахернар] е на крајот на Еридан. Третиот [Алфа Кентаур] е во десната нога на Кентаур
.[53]
Бинарната природа на Алфа Кентаур АБ била забележана во декември 1689 година од Жан Ришо, додека набљудувал комета што поминува од неговата станица во Пудучери. Алфа Кентаур била само третата двојна ѕвезда што била откриена, на која и претходеле Mizar AB и Acrux.[54]
Големото правилно движење на Алфа Кентаур АБ го открил Мануел Џон Џонсон, набљудувајќи од Света Елена, кој го известил Томас Хендерсон во Кралската опсерваторија, 'Рт на Добра Надеж за тоа. Паралаксата на Алфа Кентаур била последователно одредена од Хендерсон од многу строги позиционирани набљудувања на АБ системот помеѓу април 1832 и мај 1833 година. Меѓутоа, тој ги задржал своите резултати бидејќи се сомневал дека тие се премногу големи за да бидат вистинити, но на крајот ги објавил во 1839 година откако Бесел ја објавил својата прецизно одредена паралакса за 61 Лебед во 1838 година.[55] Поради оваа причина, Алфа Кентаур понекогаш се смета за втора ѕвезда на која се мери растојанието бидејќи работата на Хендерсон на почетокот не била целосно признаена. (Растојанието на Алфа Кентаур од Земјата денес се смета на 4.396 светлосни години или 4.396 сг (4.159×1013 kм).
Подоцна, Џон Хершел ги направил првите микрометриски набљудувања во 1834 година.[57] Од почетокот на 20 век, мерките биле направени со фотографски плочи.[58]
До 1926 година, Вилијам Стивен Финсен ги пресметал приближните орбитални елементи блиски до оние што денес се прифатени за овој систем.[59] Сите идни позиции денес се доволно прецизни за визуелните набљудувачи да ги одредат релативните места на ѕвездите од бинарната ѕвезда ефемери. Други, како Д. Пурбе (2002), редовно ја рафинирале прецизноста на новите објавени орбитални елементи.
Роберт Т.А. Инес ја открил Проксима Кентаур во 1915 година со трепкање на фотографските плочи направени во различно време за време на соодветно истражување на движењето. Тие покажале големо правилно движење и паралакса слични по големина и насока на оние на α Кентаур AB, што сугерирало дека Проксима Кентаур е дел одсистемот α Кентаур и малку поблиску до Земјата од α Кентаур AB. Како таков, Инес заклучил дека Проксима Кентаур е најблиската ѕвезда до Земјата откриена досега.
Сите компоненти на α Кентаур покажуваат значително правилно движење наспроти заднинското небо. Со текот на вековите, ова предизвикува нивните очигледни позиции полека да се менуваат.[60] Правилното движење било непознато за древните астрономи. Повеќето претпоставувале дека ѕвездите се трајно фиксирани на небесната сфера, како што е наведено во делата на филозофот Аристотел.[61] Во 1718 година, Едмонд Халеј открил дека некои ѕвезди значително се поместиле од своите древни астрометриски позиции.[62]
Во 1830-тите, Томас Хендерсон го открил вистинското растојание до α Кентаур, анализирајќи ги неговите многубројни набљудувања на астрометриски мурални кругови.[63][64] Потоа сфатил дека овој систем, исто така, веројатно има високо правилно движење.[65][66] Во овој случај, привидното ѕвездено движење било пронајдено со помош на астрометриските набљудувања на Никола Луј де Лакај од 1751–1752 година,[67] со набљудуваните разлики помеѓу двете измерени позиции во различни епохи.
Пресметано правилно движење на центарот на маса за α Кентаур AB е околу 3620 мас/г (милиарсекунди годишно) кон запад и 694мас/г кон север, давајќи целокупно движење од 3686 мас/г во правец 11° северно од запад.[68] [б 4] Движењето на средината на масата е околу 6,1 лакмин секој век, или 1,02 ° секој милениум. Брзината во западен правец е 23 км/сек. и во северен правец 4.4 км/сек. Со помош на спектроскопија, просечната радијална брзина е утврдена дека е околу 22.4 км/сек. кон Сончевиот систем. Ова дава брзина во однос на Сонцето од 32.4 km/s (20.1 mi/s), многу блиску до врвот во распределбата на брзините на блиските ѕвезди.[69]
Бидејќи α Кентаур AB е речиси точно во рамнината на Млечниот Пат гледано од Земјата, зад него се појавуваат многу ѕвезди. Во почетокот на мај 2028 година, α Кентаур A ќе помине помеѓу Земјата и далечната црвена ѕвезда, кога постои 45% веројатност дека ќе биде забележан Ајнштајновиот прстен. Во следните децении ќе се појават и други сврзници, што ќе овозможат точно мерење на правилните движења и можеби давање информации за планетите.
Врз основа на заедничкото правилно движење и радијалните брзини на системот, α Кентаур ќе продолжи значително да ја менува својата позиција на небото и постепено ќе осветлува. На пример, во околу 6.200 година н.е., вистинското движење на α Кентаур ќе предизвика исклучително ретка ѕвездена спојка со прва величина со Бета Кентаур, формирајќи брилијантна оптичка двоѕвезда на јужното небо.[70] Потоа ќе помине северно од Јужен Крст, пред да се движи северозападно и нагоре кон сегашниот небесен екватор и подалеку од галактичката рамнина. За околу 26.700 н.е., во денешното соѕвездие Водна Змија, α Кентаур ќе достигне перихел на 0.90 пс (2.9 сг) далеку,[71] иако подоцнежните пресметки сугерираат дека тоа ќе се случи во 27.000 н.е.[72] При најблискиот пристап, α Кентаур ќе достигне максимална привидна величина од -0,86, споредлива со денешната светлинска величина на Канопус, но сепак нема да ја надмине онаа на Сириус, која постепено ќе осветли во текот на следните 60.000 години и ќе продолжи да биде најсветлата ѕвезда гледана од Земјата (освен Сонцето) во следните 210.000 години.
Алфа Кентаур е троен ѕвезден систем, со неговите две главни ѕвезди, А и Б, заедно сочинуваат бинарна компонента. Ознаката AB, или постаро A×B, го означува центарот на главниот бинарен систем во однос на придружните ѕвезди во систем со повеќе ѕвезди.[73] AB-C се однесува на компонентата на Проксима Кентаур во однос на централната бинарна ѕвезда, што е растојанието помеѓу центарот на масата и оддалечениот придружник. Бидејќи растојанието помеѓу Проксима (C) и кој било од Алфа Кентаур А или Б е слично, бинарниот систем AB понекогаш се третира како единствен гравитациски објект.[74]
Компонентите А и Б на Алфа Кентаур имаат орбитален период од 79,762 години. Нивната орбита е умерено ексцентрична, бидејќи има ексцентричност од речиси 0,52; нивниот најблизок пристап или периастрон е 11.2 ае (1.68×109 kм), или околу растојанието помеѓу Сонцето и Сатурн; а нивното најоддалечено раздвојување или апастрон е 35.6 ае (5.33×109 kм), околу растојанието помеѓу Сонцето и Плутон. Најновиот периастрон бил во август 1955 година, а следниот ќе се случи во мај 2035 година; најновиот апастрон бил во мај 1995 година, а следниот ќе се појави во 2075 година.
Гледано од Земјата, привидната орбита на А и Б значи дека нивното одвојување и положбениот агол (ПА) се во континуирана промена во текот на нивната проектирана орбита. Набљудуваните ѕвездени позиции во 2019 година се одвоени со 4,92 лачни секови низ ПА од 337,1°, зголемувајќи се на 5,49 лачни секови до 345,3° во 2020 година. Најблискиот неодамнешен пристап бил во февруари 2016 година, на 4,0 arcsec преку PA од 300°.[76] Набљудуваното максимално одвојување на овие ѕвезди е околу 22 лачни секунди, додека минималното растојание е 1,7арксек. Најшироката разделба се случила во текот на февруари 1976 година, а следното ќе биде во јануари 2056 година.
Алфа Кентаур C е околу 13,000 ае (0.21 сг; 1.9×1012 kм) од Алфа Кентаур АB, што е еквивалентно на околу 5% од растојанието помеѓу Алфа Кентаур АB и Сонцето.[77] До 2017 година, мерењата на неговата мала брзина и неговата траекторија биле со премала прецизност и времетраење во години за да се утврди дали е поврзан со Алфа Кентаур AB или нема врска.
Мерењата на радијалната брзина направени во 2017 година биле доволно прецизни за да покажат дека Проксима Кентаур и Алфа Кентаур AB се гравитациско поврзани.[77] Орбиталниот период на Проксима Кентаур е приближно 511.000+41.000
30.000години, со ексцентричност од 0,5, многу поексцентрично од Меркур. Проксима Кентаури доаѓа во рамките 4.100+700
600на AB кај периастрон, а неговиот апастрон се јавува на 12.300+200
100.
Астеросеизмичките проучувања, хромосферската активност и ѕвездената ротација (гирохронологија) се во согласност со тоа што системот Алфа Кентаур е сличен по старост или малку постар од Сонцето.[78] Астеросеизмичките анализи кои вклучуваат строги опсервациски ограничувања на ѕвездените параметри за ѕвездите Алфа Кентаур, дале проценки за староста од 4,85 ± 0,5 Gyr,[79] 5,0 ± 0,5 5.2 ± 1.9 Gyr, [80][81][82] и 6,52 ± 0,3 Gyr.[83] Возрасните проценки за ѕвездите врз основа на хромосферската активност (емисија на калциум H & K) даваат 4.4 ± 2.1 Gyr, додека гирохронологијата дава 5,0 ± 0,3 Gyr. Теоријата на ѕвездениот развој имплицира дека и двете ѕвезди се малку постари од Сонцето на 5 до 6 милијарди години, како што произлегува од нивната маса и спектрални карактеристики.[84]
Од орбиталните елементи, вкупната маса на Алфа Кентаур АБ е околу 2.0 M☉ [б 5] - или двапати повеќе од Сонцето. Просечните поединечни ѕвездени маси се околу 1.08 M☉ и 0.91 M☉, соодветно, иако во последниве години се цитирани и малку различни маси, како што е 1.14 M☉ и 0.92 M☉,[85] вкупно 2.06 M☉. Алфа Кентаур А и B z имаат апсолутни величини од +4,38 и +5,71, соодветно.
.png)
Алфа Кентаур А, исто така позната како Ригил Кентау, е главниот член, или примарен, на бинарниот систем. Таа е ѕвезда од главната низа слична на Сонцето со слична жолтеникава боја,[86] чија ѕвездена класификација е спектрален тип G2-V; таа е околу 10% помасивна од Сонцето, со полупречник околу 22% поголем.[87] Кога се смета за поединечни најсјајни ѕвезди на ноќното небо, таа е четврта најсветла со привидна светлинска величина од +0,01, што е малку послаба од Арктур со привидна светлинска величина од -0,05.
Типот на магнетна активност на Алфа Кентаур А е споредлив со оној на Сонцето, покажувајќи коронална варијабилност поради ѕвездени дамки, модулирани од ротацијата на ѕвездата. Сепак, од 2005 година нивото на активност паднало на длабок минимум кој може да биде сличен на историскиот Маундеров минимум на Сонцето. Алтернативно, може да има многу долг циклус на ѕвездена активност и полека се опоравува од минималната фаза.[88]
Алфа Кентаур B, позната и како Толиман, е секундарна ѕвезда на двојниот систем. Таа е ѕвезда од главната низа од спектрален тип K1-V, што ја прави повеќе портокалова од Алфа Кентаур А; има околу 90% од масата на Сонцето и 14% помал пречник. Иако има помала осветленост од А, Алфа Кентаур B емитира повеќе енергија во опсегот на Х-зраци.[89] Нејзината светлинска крива варира на краток временски размер, и имало барем еден забележан одблесок. Таа е магнетски поактивна од Алфа Кентаур А, покажувајќи циклус од 8,2 ± 0,2 во споредба со 11 години за Сонцето и има околу половина од варијациите од минимално до врв во короналната сјајност на Сонцето. Алфа Кентаур B има привидна величина од +1,35, малку помрачна од Мимоза.
Алфа Кентаур C, попозната како Проксима Кентаур, е мало црвено џуџе од главната низа од спектралната класа M6-Ve. Има апсолутна величина од +15,60, над 20.000 пати послаба од Сонцето. Нејзината маса се пресметува на 0,1221 M☉.[90] Таа е најблиската ѕвезда до Сонцето, но е премногу слаба за да биде видлива со голо око.[91]
Системот Алфа Кентаур во целина има две потврдени планети, и двете околу Проксима Кентаур. Додека се тврди дека постојат други планети околу сите ѕвезди, ниту едно од откритијата не е потврдено.
Проксима Кентаур b е копнена планета откриена во 2016 година од астрономите на Европската јужна опсерваторија (ЕЈО). Има проценета минимална маса од 1,17 ME (Земјина маса) и орбитира приближно 0,049 АЕ од Проксима Кентаур, ставајќи ја во животопогодниот појас на ѕвездата.[92][93]
Откритието на Проксима Кентаур c било официјално објавено во 2020 година и таа би можела да биде супер-Земја или мини-Нептун.[94][95] Има маса од приближно 7 M🜨 и орбитира околу 1.49 AU од Проксима Кентаури со период од 1.928 денови.[96] Во јуни 2020 година, можното директно откривање на планетата со слики навестило присуство на голем прстенест систем.[97] Сепак, едно иследување од 2022 година го оспорило постоењето на оваа планета.
Масата на Проксима Кентаур b од 2020 година го исклучува присуството на дополнителни придружници со маси над 0.6 M🜨 во периоди пократки од 50 дена, но авторите откриле крива на радијална брзина со периодичност од 5,15 дена, што укажува на присуство на планета со маса од околу 0.29 M🜨. Оваа планета, Проксима Кентаур d, била потврдена во 2022 година.
| Придружници | Маса | Голема полуоска (ае) |
Орбитален период (ден) |
Занесеност | Наклон | Полупречник |
|---|---|---|---|---|---|---|
| b (непотврдено) | 9~35[б 6] M⊕ | 1.1 | ~360 | — | ~65 ± 25° | 3.3~7 R⊕ |
Во 2021 година, планетата кандидат по име Кандидат 1 (скратено како C1) била откриена околу Алфа Кентаур А, за која се сметало дека орбитира на приближно 1.1 AU со период од околу една година и дека има маса помеѓу масата на Нептун и половина од на Сатурн, иако тоа може да биде остаточен диск или артефакт. Можноста C1 да биде ѕвезда во заднина е исклучена.[98] Доколку овој кандидат биде потврден, привременото име C1 најверојатно ќе биде заменето со научната ознака Алфа Кентаур Ab во согласност со сегашните конвенции за именување.[99]
Набљудувањата од GO Cycle 1 се планирани за вселенскиот телескоп Џејмс Веб за пребарување на планети околу Алфа Кентаур А, како и набљудувања на Ипсилон Мува.[100] Коронографските набљудувања, кои се случиле на 26 и 27 јули 2023 година, биле неуспешни, иако имало последователни набљудувања во март 2024 година.[101] Проценките пред лансирањето предвидувале дека вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ ќе може да пронајде планети со полупречник од 5 R 🜨 на 1–3 AU. Повеќекратните набљудувања на секои 3-6 месеци би можеле да ја спуштат границата до 3 R🜨 .[102] Техниките за пост-обработка би можеле да ја спуштат границата до 0.5–0.7 R🜨. Проценките по лансирањето врз основа на набљудувањата на HIP 65426 b откриваат дека вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ ќе може да пронајде планети уште поблиску до Алфа Кентаур А и може да најде планета 5 R🜨 на 0.5–2.5 AU.[103] Кандидат 1 има проценет полупречник помеѓу 3.3–11 R🜨 и орбитира на 1.1 AU. Затоа е веројатно на дофат на набљудувањата на вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“.
Првото тврдење за планета околу Алфа Кентаур B било она на Алфа Кентаур Bb во 2012 година, кое илое предложено да биде планета со маса на Земјата во орбита од 3,2 дена.[104] Ова илое побиено во 2015 година кога се покажлоа дека привидната планета е артефакт на начинот на кој се обработуваат податоците за радијалната брзин .[105][106]
Потрагата по премини на планетата Bb била спроведена со вселенскиот телескоп „Хабл“ од 2013 до 2014 година. Ова пребарување открило еден потенцијален настан сличен на премин, кој може да се поврзе со друга планета со полупречник околу 0.92 R🜨. Оваа планета најверојатно би орбитирала околу Алфа Кентаур B со орбитален период од 20,4 дена или помалку, со само 5% шанси да има подолга орбита. Медијаната на веројатните орбити е 12,4 денови. Нејзината орбита веројатно би имала ексцентричност од 0,24 или помалку.[107] Може да има езера од стопена лава и би била премногу блиску до Алфа Кентаур B за да има живот.[108] Доколку се потврди, оваа планета би можела да се вика Алфа Кентаур Bc Сепак, името не е користено во литературата, бидејќи не е потврдено откритието.
Може да постојат дополнителни планети во системот Алфа Кентаур, или да орбитираат поединечно околу Алфа Кентаур А или Алфа Кентаур B, или во големи орбити околу Алфа Кентаур АB. Бидејќи и двете ѕвезди се прилично слични на Сонцето (на пример, по старост и металичност), астрономите биле особено заинтересирани да направат детални пребарувања за планети во системот Алфа Кентаур. Неколку воспоставени тимови за лов на планети користеле различни методи на радијална брзина или премин на ѕвезди во нивните пребарувања околу овие две светли ѕвезди.[109] Сите набљудувачки проучувања досега не успеале да најдат докази за кафеави џуџиња или гасовити џинови.[110]
Во 2009 година, компјутерските симулации покажале дека планета може да се формира во близина на внатрешниот раб на појасот погоден за живеење на Алфа Кентаур B, која се протега од 0.5–0.9 AU од ѕвездата. Одредени посебни претпоставки, како што е земањето во предвид дека парот Алфа Кентаури можеби првично се формирал со пошироко раздвојување, а подоцна се доближил еден до друг (како што е можно ако се формирале во густо ѕвездено јато), би овозможиле подалечна средина погодна за акреција. од ѕвездата.[111] Телата околу Алфа Кентаур А би можеле да орбитираат на малку подалечни растојанија поради нејзината посилна гравитација. Дополнително, недостатокот на какви било кафеави џуџиња или гасни џинови во блиските орбити околу Алфа Кентаур ја прават веројатноста за појава на копнени планети поголема отколку поинаку.[112] Теоретското проучување покажува дека анализата на радијална брзина може да открие хипотетичка планета од 1.8 M🜨 во појасот погоден за живеење на Алфа Кентаур В.[113]
Мерењата на радијалната брзина на Алфа Кентаур Алфа Кентаур направени со спектрографот за пребарување на планети со радијална брзина со висока прецизност биле доволно чувствителни за да се открие 4 M🜨 планета во појасот погоден за живеење на ѕвездата (т.е. со орбитален период P = 200 дена), но не биле откриени планети.
Тековните проценки ја ставаат веројатноста за наоѓање планета слична на Земјата околу Алфа Кентаури на приближно 75%. Праговите на набљудување за откривање планети во појасот погоден за живеење за методот на радијална брзина во моментов (2017) се проценуваат на околу 50 M🜨 за Алфа Кентаур А, 8 M🜨 за Алфа Кентаур В и 0.5 M🜨 за Проксима Кентаур.[114]
Раните компјутерски генерирани модели на планетарно формирање предвидувале постоење на земјовидни планети околу Алфа Кентаур А и В,[115] но најновите нумерички истражувања покажале дека гравитациското влечење на придружната ѕвезда ја отежнува акрецијата на планетите.[116] И покрај овие тешкотии, со оглед на сличностите со Сонцето во спектралните типови, типот на ѕвезда, староста и веројатната стабилност на орбитите, се сугерира дека овој ѕвезден систем може да има една од најдобрите можности за вонземски живот на потенцијална планета.[6][117]
Во Сончевиот Систем, некогаш се сметало дека Јупитер и Сатурн веројатно се клучни во вознемирувањето на комети во внатрешниот Сончев систем, обезбедувајќи им на внатрешните планети извор на вода и разни други мразови.[118] Меѓутоа, бидејќи мерењата на изотопи на односот на деутериум и водород (D/H) во Халеевата Комета, Хјакутаке, Хејл-Боповата комета, 2002Т7 и Татловата, даваат вредности приближно двојно поголеми од оние во океанската вода на Земјата, поновите модели и истражувања предвидуваат дека помалку од 10 % од водата на Земјата се снабдувала од комети. Во α Кентаур систем, Проксима Кентаур можеби влијаела на планетарниот диск додека се формирал системот α Кентаур, збогатувајќи ја областа околу Алфа Кентаур со испарливи материјали.[119] Ова ќе биде намалено доколку, на пример, α Кентаур B се случи да има гасовити џинови кои орбитираат околу α Кентаур A (или обратно), или ако самите α Кентаур A и В можеле да ги нарушат кометите во внатрешните системи на едни со други, како Јупитер и Сатурн веројатно направиле во Сончевиот систем.[118] Ваквите ледени тела веројатно живеат и во Ортовите облаци на други планетарни системи. Кога тие се под влијание на гравитацијата или од гасните џинови или од нарушувањата од минување на блиските ѕвезди, многу од овие ледени тела потоа патуваат кон ѕвездите.[118] Ваквите идеи се однесуваат и на приближувањето на Алфа Кентаур или други ѕвезди до Сончевиот систем, кога во далечна иднина, Ортовиот облак може да биде доволно нарушен за да го зголеми бројот на активни комети.
За да биде во појасот погоден за живеење, планетата околу Алфа Кентаур А би имала орбитален полупречник помеѓу околу 1,2 и 2,1 за да има слични планетарни температури и услови за постоење на течна вода.[120] За малку помалку светлиот и постуден α Кентаур B, појасот погоден за живеење е помеѓу околу 0,7 и 1,2 АЕ.[120]
Со цел да се пронајдат докази за такви планети, и Проксима Кентаури α Кентаур AB биле меѓу наведените целни ѕвезди „Ниво-1“ за мисијата за вселенска интерферометрија на НАСА (SIM). Откривањето на планети со помала маса од три земји или помали во рамките на две AU од целта „Ниво-1“ би било можно со овој нов инструмент. Мисијата на SIM, сепак, била откажана поради финансиски проблеми во 2010 година.[121]
Врз основа на набљудувањата помеѓу 2007 и 2012 година, едно проучување покажало благ вишок на емисии во 24 μm (средно/далеку-инфрацрвен) појас што го опкружува α Кентаур AB, што може да се толкува како доказ за редок околукружен диск или густа меѓупланетарна прашина.[122] Вкупната маса се проценува дека е помеѓу 10−7 и 10−6 од масата на Месечината, или 10-100 пати од масата на хороскопскиот облак на Сончевиот систем. Доколку таков диск постоел околу двете ѕвезди, дискот на α Кентаур A веројатно би бил стабилен до 2.8 AU, а оној на α Кентаур B би бил стабилен до 2.5 AU. Ова би го ставило дискот на Кентаур А целосно во линијата на мраз, а мал дел на надворешниот диск на В надвор.
Небото од α Кентаур AB би изгледало слично како и од Земјата, освен што најсветлата ѕвезда на Кентаур, што е самиот α Кентаур AB, би била отсутна од соѕвездието. Сонцето би изгледало како бела ѕвезда со привидна величина +0,5,[123] приближно иста како просечната осветленост на Бетелгез од Земјата. Тоа би било во антиподната точка на моменталната ректасцензија и деклинација на α Кентаур AB, на 02ч 39м 36с +60° 50′ 02,308″ (2000), во источна Касиопеја, лесно ги надминува сите останати ѕвезди во соѕвездието. Со поставувањето на Сонцето источно од ѕвездата со светлинска величина Ипсилон Касиопеја, речиси пред маглината Срце, линијата „W“ на ѕвездите на Касиопеја би имала форма „/W“.[124]
Зимскиот триаголник не би изгледал рамностран, туку многу тенок и долг, при што Прокион го надминува Полукс во средината на Близнаци, а Сириус лежи помалку од еден степен од Бетелгез во Орион. Со величина од −1,2, Сириус би бил малку послаб отколку од Земјата, но сепак најсветла ѕвезда на ноќното небо. И Вега и Алтаир ќе бидат поместени северозападно во однос на Денеб, давајќи му на летниот триаголник порамностран изглед.
Планетата околу α Кентаур A или В би ја гледала другата ѕвезда како многу светла секундарна ѕвезда. На пример, планета слична на Земјата на 1.25 AU од α Cen A (со период на револуција од 1,34 години) би добила осветлување слично на Сонцето од нејзината основна ѕвезда, а α Cen B би изгледала 5,7-8,6 величини затемнети (-21,0 до -18,2), 190-2700 пати позатемнето од α Cen A, но сепак 150–2.100 пати посветла од полната месечина. Спротивно на тоа, планета слична на Земјата на 0.71 AU од α Cen B (со период на револуција од 0,63 години) би добила речиси сончево осветлување од неговото основно, а α Cen A би изгледала 4,6-7,3 величини затемнета (-22,1 до -19,4), 70 до 840 пати помрачна од α Cen B, но сепак 470–5.700 пати посветла од полната Месечина.
Проксима Кентаур ќе изгледа слаба како една од многуте ѕвезди.[125]
Во современата литература, разговорните алтернативни имиња на Алфа Кентаури ги вклучуваат имињата како: Ригил Кент [126] [б 7] [130] и Толиман [131] (од кои второто станало вистинското име на Алфа Кентаур В на 10 август 2018 година со одобрение на Меѓународниот астрономски сојуз).
Ригил Кент е кратенка за Ригил Кентаурус,[132] што понекогаш дополнително се скратува на Ригил или Ригел, иако тоа е двосмислено со β Орион, која исто така се нарекува Ригел.
Името Толиман потекнува од изданието на Џејкобус Голиј на Компендиумот на ел-Фаргани од 1669 година. Толиман е латинизација на Голиј на арапското име الظلمان „ноеви“, име на астеризам од кој Алфа Кентаур ја формирал главната ѕвезда.[133][134][135]
Во текот на 19 век, северниот аматерски популарист Е.Х. Бурит го користел сега нејасното име Бунгула,[136] веројатно измислено од „ β “ и латинскиот унгула („копито“).
Заедно, Алфа и Бета Кентаур ги формираат „Јужните Покажувачи“ или „Покажувачите“, бидејќи тие покажуваат кон Јужен Крст, астеризмот на соѕвездието Крст.
Во кинеската астрономија, 南門, што значи Јужна порта, се однесува на астеризам кој се состои од Алфа Кентаури и Ипсилон Кентаури. Следствено, кинеското име за самиот Алфа Кентаур е 南門二, втората ѕвезда на јужната порта.[137]
За домородниот народ Буронг од северозападна Викторија во Австралија, Алфа Кентаури и Бета Кентаури се познати како Бермбермгле,[138] двајца браќа познати по нивната храброст и деструктивност, кои го убиле Цингал „Ему“ (Маглината Колсак).[139] Формата во Вотјобалук е Брам-брам-булт.[138]
Алфа Кентаур е прва цел за меѓуѕвездено истражување со екипаж или роботизирано. Користејќи ги тековните технологии на вселенски летала, преминувањето на растојанието помеѓу Сонцето и Алфа Кентаури ќе потрае неколку милениуми, иако можноста за нуклеарен импулсен погон или технологија за ласерско светло едро, како што се разгледува во програмата Breakthrough Starshot, може да го направи патувањето до Алфа Кентаури за 20 години.[140][141][142] Целта на таквата мисија би била да се направи прелет, а можеби и фотографирање на планети кои би можеле да постојат во системот.[143][144] Постоењето на Проксима Кентаур b, објавено од Европската јужна опсерваторија (ЕЈО) во август 2016 година, ќе биде цел на програмата Старшот.[145]
НАСА објавила концепт на мисија во 2017 година што ќе испрати вселенско летало до Алфа Кентаур во 2069 година, планирано да се совпадне со 100-годишнината од првото слетување на Месечината со екипаж во 1969 година, Аполо 11. Дури и со брзина од 10% од брзината на светлината (околу 108 милиони км/час), за што експертите на НАСА велат дека можеби е возможно, на вселенско летало ќе му бидат потребни 44 години за да стигне до соѕвездието, до 2113 година, и ќе бидат потребни уште 4 години за сигнал, кое значи до до 2117 година да стигне сигналот до Земјата. Концептот не добил дополнително финансирање или развој.[146]
| Извор | Година | Тело | Паралакса (мас) | Растојание | Навод | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Парсек | Светлосна година | петаметар | |||||
| Х. Хендерсон | 1839 | AB | 1.160 ± 110 | 0,86+0,09 0,07 | 2.81 ± 0.53 | 26,6+2,8 2,3 | [63] |
| T. Хендерсон | 1842 | AB | 912,8 ± 64 | 1.10 ± 0.15 | 3.57 ± 0.5 | 33,8+2,5 2,2 |
[147] |
| Маклер | 1851 | AB | 918,7 ± 34 | 1,09 ± 0,04 | 3,55+0,14 0,13 |
32.4 ± 2.5 | [148] |
| Места | 1868 | AB | 880 ± 68 | 1,14+0,10 0,08 |
3,71+0,31 0,27 |
35,1+2,9 2,5 |
[149] |
| Гил & Елкин | 1885 | AB | 750 ± 10 | 1,333 ± 0,018 | 4,35 ± 0,06 | 41,1+0,6 0,5 |
[150] |
| Робертс | 1895 | AB | 710 ± 50 | 1.32 ± 0.2 | 4.29 ± 0.65 | 43,5+3,3 2,9 |
[151] |
| Вулеј и сор. | 1970 | AB | 743 ± 7 | 1,346 ± 0,013 | 4,39 ± 0,04 | 41,5 ± 0,4 | [152] |
| Глис | 1991 | AB | 749,0 ± 4,7 | 1,335 ± 0,008 | 4,355 ± 0,027 | 41,20 ± 0,26 | [153] |
| ван Алтена и сор. | 1995 | AB | 749,9 ± 5,4 | 1,334 ± 0,010 | 4,349+0,032 0,031 |
41,15+0,30 0,29 |
[154] |
| Перимен и сор. | 1997 | AB | 742,12 ± 1,40 | 1,3475 ± 0,0025 | 4,395 ± 0,008 | 41,58 ± 0,08[155][156] | |
| Содерхелм | 1999 | AB | 747,1 ± 1,2 | 1,3385+0,0022 0,0021 |
4,366 ± 0,007 | 41,30 ± 0,07 | [157] |
| ван Ливен | 2007 | A | 754,81 ± 4,11 | 1,325 ± 0,007 | 4,321+0,024 0,023 |
40,88 ± 0,22 | [158] |
| B | 796,92 ± 25,90 | 1,25 ± 0,04 | 4,09+0,14 0,13 |
37.5 ± 2.5 | [159] | ||
| RECONS TOP100 | 2012 | AB | 747,23 ± 1,17[б 8] | 1,3383 ± 0,0021 | 4,365 ± 0,007 | 41,29 ± 0,06 | [85] |
Алфа Кентаури е идентификувана и поврзана низ историјата, особено на Јужната Полутопка. Полинезијците ја користеле Алфа Кентаури за нивната навигација со ѕвезди и ја нарекле Камаилехопе. Во културата на Абориџините, Алфа Кентаур претставува ајкула која брка убод, Јужен Крст, а во културата на Инките со Бета Кентаури, очите на соѕвездието темна маглина во облик на Лама, вградено во лентата ѕвезди што го формира видливиот Млечен Пат во небото. Повеќе северни антички култури, како во древниот Египет, исто така била почитувана, а во Кина е позната како дел од соѕвездието Јужна Порта.[160]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
