Обршани - Wikiwand

Обршани — село во Општина Кривогаштани, во околината на градот Прилеп.

Кратки факти


Обршани
Улица низ селото
Обршани Местоположба на Обршани во Македонија Обршани на карта
Координати 41°16′56″N 21°21′46″E
Регион	Пелагониски
Општина	Кривогаштани
Област	Прилепско Поле
Население	672 жит. (поп. 2021)^[1]
Пошт. бр.	7525
Повик. бр.	048
Шифра на КО	20075
Надм. вис.	589 м

Обршани на општинската карта Атарот на Обршани во рамките на општината
Обршани на Ризницата

Затвори

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во западниот дел на Прилепското Поле, а на југозападната страна на територијата на Општина Кривогаштани.^[2] Селото е рамничарско, на надморска височина од 589 метри. Од градот Прилеп е оддалечено 27 километри,^[2] додека од општинското средиште Кривогаштани е оддалечено 7 километри. Претставува природен крстопат кон Прилеп-Крушево-Демир Хисар.

Низ селото поминува регионалниот пат 2339, кој ја поврзува Пелагонија со Железник.

Селото е големо низинско село помеѓу селата Пашино Рувци, Бела Црква и Боротино. Во минатото, водата за пиење се добивала од бунари длабоки 3 до 6 метри. Нема извори во околината.^[3]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Чатојца, Камење, Ливадски Пат, Средни Пат, Друм, Боротински Пат и Камберица.^[3]

Селото има збиен тип, поделено на четири маала: Сугароско, Паскоско, Ѓореско и Баир Маало.^[3]

Историја

Обршани е старо македонско село. Во него се наоѓаат родови, кои најверојатно се староседелски. Прв пишан помен за селото се среќава од 1337 година кога кралот Стефан Душан го прилoжил на манастирот Трескавец.^[3] Селото се споменува и во турските пописни дефтери од 1467/68 година, како дел од Прилепскиот Вилает (Vilayet-I Prilepe) под името Абршани и имало 35 семејства, 2 неженети и 4 вдовици, сите христијани.^[4]

Околу 500 метри североисточно од селото се наоѓа месноста Црквиште, каде денес има ливади и нема остатоци од старини. Денес, таму се наоѓа Обршанскиот манастир. Покрај патот за соседното село Боротино во нивите и во ливадите биле ископувани стари гробови.^[3]

Стопанство

Атарот зафаќа простор од 6,6 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 588 хектари, додека на пасиштата и на шумите отпаѓаат мали површини.^[2]

Селото, во основа, има полјоделска функција. Во селото постојат продавници и услужни објекти.^[2]

За време на турското ропство во селото постоеле чифлици и тоа: Велиов, Бајрамоски, Аџи Здравев и Ицкоичин. Сопствениците на првите два живееле во Битола, а другите во Прилеп. По ослободување од османлиската власт, жителите ја купиле чифчиската земја, а некои ја добиле и со аграрната реформа.^[3]

Население

Повеќе информации Година, Нас. ...

Население во минатото

Година	Нас.	±%
1948	1.005	—
1953	1.169	+16.3%
1961	1.229	+5.1%
1971	1.247	+1.5%
1981	1.138	−8.7%

Година	Нас.	±%
1991	863	−24.2%
1994	825	−4.4%
2002	793	−3.9%
2021	672	−15.3%

Затвори

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Обршани живееле 540 жители, сите Македонци.^[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Обршани имало 448 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Обршани се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 65 куќи.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 700 Македонци.^[8]

Обршани е големо село, но со намалување на бројот на жителите. Така, во 1961 година селото броело 1.229 жители, главно македонско население, а во 1994 година бројот се намалил на 825 жители, од кои 823 биле Македонци и двајца жители Срби.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Обршани живееле 793 жители, сите Македонци.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 672 жители, од кои 667 Македонци, 2 Албанци, 1 останат и 2 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Повеќе информации Година ...

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	540	448	1.005	1.169	1.229	1.247	1.138	863	825	793	672

Затвори

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Родови

Обршани е старо македонско село, во него живеат родови кои не знаат дали се староседелски или доселенички.^[3]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1955 година родови во селото се:

Староседелци и доселеници со непознато потекло: Смургевци (13 к.), Истинџиовци (11 к.), Аџиовци (10 к.), Дамчевци (9 к.), Момировци (4 к.), Глушевци (4 к.), Станчевци (2 к.), Шестаковци (4 к.), Бардинковци (2 к.), Размовци (1 к.), Ѓоревци (9 к.) и Дрлевци (4 к.).
Доселеници со познато потекло: Шарковци (13 к.), „доселени се некогаш од Шар Планина” Полог; Китановци (5 к.), доселени се од Кривогаштани; Мисковци (11 к.), доселени се од Воѓани; Рулевци (2 к.), доселени се од селото Рулја во Леринско; Козаровци (2 к.), доселени се од Воѓани, таму им се род Банковци; Киселовци (2 к.), доселени се во 1936 година од Кривогаштани, таму имаат роднини; Пасковци (14 к.), доселени од селото Воѓани, каде имаат роднини, во Воѓани се доселени од Растојца во Железник. а во Растојца од некое место кое е сега во Албанија.

Иселеништво

Се знае за следните постари иселени родови и семејства од ова село: Стојчевци (6 к.) иселени се во Оптичари, Стомнаровци (2 к.), Лисковци (2 к.), Дрлевци (1 к.), Пасковци (1 к.), Кромидовци (1 к.) и Рувчевци (1 к.), иселени се во Пашино Рувци, Плитаровци (2 к.), Глуши (1 к.) и Шарковци (1 к.), иселени се во Бучин, Бишиновци (1 к.) и Естенџиовци (1 к.), иселени се во Новоселани, Обршанци (2 к.), иселени се во Поешево, Ќајовци (2 к.), Обршанци (2 к.) и Размовци (1 к.), иселени се во Боротино, Пасковци (3 к.), иселени се во Крушеани, Колчаковци (4 к.), иселени се во Врбјани и Прдлевци (2 к.), иселени се во Свето Тодори.^[3]

Општествени установи

Основно училиште „Јонче Смугрески“, централно деветгодишно основно училиште
Дом на културата

Дом на културата
Основното училиште
Старото училиште
Детско игралиште

Самоуправа и политика

Во XIX век, Обршани било село во Битолската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Кривогаштани, која била една од ретките општини во Македонија која не била изменета при територијалната поделба во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на тогашната Општина Кривогаштани.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Прилеп. Во периодот 1955-1965, селото било дел од тогашната Општина Кривогаштани.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Бела Црква, во која покрај селото Обршани, се наоѓале и селата Бела Црква, Бучин, Воѓани, Пашино Рувци, Пресил и Света. Во периодот 1950-1952 година, селото било седиште на некогашната Општина Обршани, во која влегувале селата Боротино, Обршани и Пашино Рувци.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1515 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.^[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 584 гласачи.^[16] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 596 гласачи.^[17]

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[3]^[18]

Селска Црква — осамени наоди од римско време; и
Крај Патот — некропола од непознат период.

Цркви^[19]

Црква „Св. Никола“ — главната селска црква, подигната во првата половина на XIX век; и
Црква „Успение на Пресвета Богородица“ — манастирска црква во месноста Црквиште.