Remove ads
Антибиотиците се фармаколошки агенси кои можат целосно да ги уништат патогените микроорганизми или да го спречат нивниот раст или размножување, без притоа да предизвикаат позначајни штети на домаќинскиот организам (принцип на селективна токсичност, каде агенсот е токсичен кон патогенот но не е токсичен или помалку токсичен кон организмот домаќин). Современата медицина во голема мерка се потпира на употребата на овие хемиски супстанци во борбата против големиот број на заразни болести.
.jpg)
Remove ads
Хемиската супстанца која има улога на антибиотик мора да поседува селективна токсичност, односно способност за уништување на патогенот со мало или никакво штетно влијание врз домаќинот. Селективната токсичност може да биде изразена во вид на:
- тераписки дози, односно количина на хемискиот агенс кој е потребен за лечење на дадена инфекција
- токсични дози, односно количина на агенсот во крвта која не е штетна за домаќинот.
Антибиотиците дејствуваат исклучиво само врз бактерии (грампозитивни и грамнегативни). Тие немаат никакво влијание врз вирусите. Антибиотиците се природни производи,добиени од некои фунги.На пример,беталактамите,макролидите,тетрациклините и аминогликозидите се природни производи.
Во последно време за сите природни, полусинтетскии синтетски производи, вклучувајќи ги и антивирусните средства унгостатиците и лековите против протозои и хелминти кои имаат клиничка делотворност се користи терминот антимикробни средства.
Remove ads
Молекуларни таргети на антибиотиците на бактериската клетка
Антибиотикот може да го уништи патогенот на неколку начини.
Спречување на синтезата на клеточниот ѕид
Оваа група на антибиотици го спречува (инхибира) создавањето на пептидогликанот во клеточниот ѕид на патогенот. Инхибицијата се манифестира со активирање на ензими кои ги раскинуваат врските на пептидогликанот, што доведува до деградација на ѕидот, без кој бактеријата не е во состојба да опстане. Во оваа група се наоѓаат:
- пеницилин
- ампицилин
- карбенцилин
- цефалоспорин
- ванкомицин
Спречување на синтезата на белковините
Одредени антибиотици се врзуваат и за рибозомите на патогенот. Рибозомите се органели каде се врши синтеза на белковините од кои е изградено телото на сите организми, па и на бактериите. Со врзувањето на антибиотикот за рибозомот се спречува синтезата на белковините на даден патоген, со што доаѓа до погрешно отчитување на редоследот на аминокиселините. Во оваа група припаѓаат:
- стрептомицин
- гентамицин
- хлорамфеникол
- тетрациклин
- еритромицин
Спречување на синтезата на нуклеинските киселини
Оваа група дејствува така што ги деградира молекулите на ДНК и РНК, или се врзува за ензимите кои ја управуваат репликацијата на ДНК, како што е на пример ДНК-полимеразата. Во оваа група се наоѓа рифампицинот.
Забавување на метаболизмот
Овие антибиотици ги уништуваат ензимите со помош на кои се одвива метаболизмот. Со ова патогената клетка станува неспособна за нормално функционирање.
Remove ads
| Класа | Генерично име | Трговско име | Општа употреба | Споредни ефекти |
|---|---|---|---|---|
| Аминогликозиди | ||||
| Амикацин (Amikacin) | Инфекции, предизвикани од грамнегативни бактерии, како Escherichia coli и Klebsiella | Загуба на слухот Vertigo-вртоглавица Бубрежни нарушувања | ||
| Гентамицин (Gentamicin) | ||||
| Канамицин (Kanamycin) | ||||
| Неомицин (Neomycin) | ||||
| Стрептомицин (Streptomycin) | ||||
| Тобрамицин (Tobramycin) | ||||
| Цефалоспорини | ||||
| Цефлаклор (Cefaclor) | Широк круг од инфекции | Гастроинтестинални пореметувања и дијареа Гадење Алергични реакции | ||
| Цефладроксил (Cefadroxil) | ||||
| Цефазолин (Cefazolin) | ||||
| Цефиксим (Cefixime) | ||||
| Цефоперазон (Cefoperazone) | ||||
| Цефотаксим (Cefotaxime) | ||||
| Цефотетан (Cefotetan) | ||||
| Цефокситин (Cefoxitin) | ||||
| Цефтазидим (Ceftazidime) | ||||
| Цефтриаксон (Ceftriaxone) | ||||
| Цефуроксим (Cefuroxime) | ||||
| Цефалексин (Cephalexin) | ||||
| Цефалотин (Cephalothin) | ||||
| Лоракарбеф (Loracarbef) | ||||
| Макролиди | ||||
| Азитромицин (Azithromycin) | Стрептококни инфекции, сифилис, респираторни инфекции, микоплазмични инфекции, Лајмска болест | Гадење, повраќање и дијареа Жолтица | ||
| Кларитромицин (Clarithromycin) | ||||
| Еритромицин (Erythromycin) | ||||
| Тролендомицин (Troleandomycin) | ||||
| Олеандромицин (Oleandromycin) | ||||
| Тилозин (Tylosin) | ||||
| Спирамицин (Spiramycin) | ||||
| Пеницилини | ||||
| Амоксицилин (Amoxicillin) | Широк круг од инфекции; пеницилин се користи за третирање на стрептококни инфекции, сифилис,Лајмска болест | Гастроинтестинални пореметувања и дијареа Алергии со сериозни анафилактични шокови Мозочни и бубрежни нарушувања (ретко и во зависност од дозите) | ||
| дуамокс | ||||
| Ампицилин (Ampicillin) | ||||
| Азлоцилин (Azlocillin) | ||||
| Аугментин (Augmentin) | ||||
| Карбеницилин (Carbenicillin) | ||||
| Клоксацин (Cloxacillin) | ||||
| Мезлоцилин (Mezlocillin) | ||||
| Нафцилин (Nafcillin) | ||||
| Пеницилин (Penicillin) | ||||
| Пиперацилин (Piperacillin) | ||||
| Тикарцилин (Ticarcillin) | ||||
| Полипептидни антибиотици | ||||
| Бацитрацин (Bacitracin) | Очни, ушни и урогенитални инфекции; обавезно директна употреба, ретко инјекционо | Бубрежни и неврални нарушувања, кога се даваат инјекционо | ||
| Колистин (Colistin) | ||||
| Полимиксин Б (Polymyxin B) | ||||
| Кинолони | ||||
| Ципрофлоксацин (Ciprofloxacin) | тешки и животозагрозувачки инфекции во случај кога останатите антибиотици кои вообичаено се препорачани за одредената инфекција се несоодветни | од април 2019: ограничување на примената поради ризик од настанување на онеспособувачки, долготрајни и потенцијално иреверзибилни несакани дејства | ||
| Еноксацин (Enoxacin) | ||||
| Норфлоксацин (Norfloxacin) | ||||
| Офлоксацин (Ofloxacin) | ||||
| Сулфонамиди | ||||
| Мафенид (Mafenide) | Инфекции на уринарниот тракт (со исклучок на сулфацетамидот и мафенидот); мафенидот се користи локално | Гадење, повраќање и дијареа Алергија (вклучително и сончева) Кристали во урината Бубрежно нарушување Намалување на бројот на белите крвни клетки Чувствителност кон сончева светлина | ||
| Сулфацетамид (Sulfacetamide) | ||||
| Сулфаметизол (Sulfamethizole) | ||||
| Сулфаметоксазон (Sulfamethoxazole) | ||||
| Сулфасалазин (Sulfasalazine) | ||||
| Сулфисоксазин (Sulfisoxazole) | ||||
| Триметоприм-Сулфаметоксазол (Trimethoprim-Sulfamethoxazole) | ||||
| Тетрациклини | ||||
| Доксициклин (Doxycycline) | сифилис, хламидни инфекции, Лајмска болест, микоплазмични инфекции, рикецијални инфекции | Геастроинтестинални нарушувања Чувствителност кон сончева светлина Обојување на забите Потенцијално токсични за мајката и фетусот за време на бременоста | ||
| Миноциклин (Minocycline) | ||||
| Тетрациклин (Tetracycline) | ||||
| Други | ||||
Антибиотиците се испитуваат дали имаат какви било несакани ефекти пред нивното одобрување за клиничка употреба, и обично се сметаат за безбедни и добро толерирани. Сепак, некои антибиотици се поврзани со широк степен на негативни несакани ефекти кои можат да бидат благи до многу тешки во зависност од типот на антибиотикот, целната бактерија и од самиот пациент.[1][2] Несаканите ефекти може да се должат на фармаколошките или токсиколошките особини на антибиотикот или пак може да вклучуваат хиперсензитивност или алергиски реакции.[3] Несаканите ефекти може да се движат од треска и гадење до сериозни алергиски реакции, вклучувајќи фотодерматитис и анафилакса.[4]
Вообичаени несакани ефекти на оралните антибиотици се дијареа, што произлегува од нарушувањето на цревната флора, што резултира со прекумерен раст на патогени бактерии, како што е на пр. Clostridium difficile.[5] Земањето на пробиотик за време на третманот со антибиотик може да помогне да се превенира антибиотик-асоцираната дијареа.[6] Антибиотиците исто така може да ја нарушат вагиналната флора, и може да доведат до прекумерен раст на габи од родот Candida во вулво-вагиналното подрачје.[7] Дополнителни несакани ефекти може да се јават како резултат од интеракцијата со други лекови, како што е можноста за оштетување на тетивите при администрација на кинолонски антибиотик и системски кортикостероид.[8]
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads