From Wikipedia, the free encyclopedia
Размножувањето (или репродукција) претставува основен белег на живите организми. Со овој процес организмите создаваат потомство слично или идентично на себе. На овој начин се одржува континуитетот на живот на Земјата. Размножувањето е карактеристично за сите видови организми (од вируси до човек). Преку процесот на размножување, родителите ги пренесуваат наследните фактори на своето потомство. Во основата на репродукцијата лежи делбата на клетките. Генерално,има два типа на размножување:бесполово и полово.
За овој вид размножување потребен е само еден родител. Се среќава и кај растенијата и кај животните, вклучувајќи ги и микроорганизмите, и тоа попростите видови. Потомците добиени со бесполово размножување се нарекуваат клонови, бидејќи имаат иста генетска структура со нивните родители.
Едноклеточните растеновидни организми, како бактериите, алгите и др., најчесто се размножуваат бесполово од типот на делба на матичната клетка, при што се добиваат две нови клетки. Родителската клетка со делбата ја губи својата поединечност, бидејќи од неа се образуваат две нови клетки кои се слични меѓу себе и со родителската.
Квасните габи, пак, се размножуваат бесполово од типот на пупење. При овој вид бесполово размножување, родителската клетка одделува пупка од која се развива нова габа.
Бесполовото размножување со спори, претставува посебен вид размножување, бидејќи се формираат спори што претставуваат посебни специјализирани клетки од кои се формира (на бесполов начин) нов организам. Овој начин е карактеристичен за нижите растенија (алги) и вишите растенија (мовови и папрати):
За многу растенија, карактеристично е бесполовото вегетативно размножување. Тоа се врши со помош на видоизменети (метаморфозирани) корења и стебла, потоа со адвентивни пупки и столони.
Вештачкото бесполово размножување на растенијата го врши човекот. Тука спаѓаат:
Кај животните, овој тип размножување се јавува главно кај праживотните и нижите без‘рбетници. Се манифестира во различни форми:
Најчест начин во живиот свет е половото размножување, кое претставува посовршен вид од бесполовото. Новиот организам настанува со соединувањето на половите клетки што се формираат во половите органи на родителите (во прашниците и плодниците кај растенијата и во семениците и јајчниците кај животните). Според тоа, половото размножување е образување и спојување на два различни вида полови клетки, наречени гамети (изогамети, анизогамети, сперматозоиди и јајце- клетки), што настануваат со процесот редукциона делба и имаат хаплоиден број хромозоми. Преку гаметите, во новосоздадениот организам се внесуваат во различни комбинации наследните фактори од родителските организми. Оплодената јајце- клетка се дели, т.е. започнува процесот на развиток (или онтогенеза).
Паралелно со еволутивниот развиток на растенијата, се одвивала и еволуцијата на половите клетки. Се разликуваат неколку типови на полово размножување кај растенијата:
Тоа важи како правило во развојот на животните. Се јавува и кај оние животни кои се размножуваат бесполово (на пример, хидрата, кога се влошени животните услови, а плазмодиумот во крвта на човекот се размножува бесполово, додека во вториот домаќин- комарецот- полово). Се среќаваат неколку видови полово размножување кај животните:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
