Bokin' ny olon-kendry

Ny bokin' ny olon-kendry na bokim-pahendrena, ao amin' ny Testamenta Taloha ao amin' ny Baiboly kristiana, izay mirakitra lahatsoratra miendrika tononkalo, tonon-kira, ohabolana ahitana fotokevitra misy fisainana lalina momba ny fiainan' ny zanak' olombelona, ny fifandraisany amin' Andriamanitra, dia ireto: ny Bokin' i Jôba, ny Bokin' ny Salamo, ny Bokin' ny Ohabolana, ny Bokin' ny Mpitoriteny (na Kôhelety), ary ny Tononkira Fanaperana (na Tononkiran' i Sôlômôna na Tononkira dia Tononkira). Ny Baiboly Katôlika sy ny Baiboly ôrtôdôksa dia ahitana boky fanampiny deoterôkanônika: ny Fahendrena sy ny Ekleziastika (na Siràka).

Ny boky ataon' ny Kristiana hoe bokim-pahedrena dia tafiditra ao amin' ny ataon' ny Jiosy hoe Ketuvim ("Soratra"), nefa tsy ny "Soratra" rehetra no ataon' ny Kristiana hoe "bokim-pahendrena", satria ny Ketuvim dia ahitana koa boky ara-tantara (Bokin' i Estera, Bokin' i Rota, Boky voalohan' ny Tantara ary Boky faharoan' ny Tantara) ary bokin' ny mpaminany (Bokin' i Ezra sy Bokin' i Nehemia ary ny Bokin' i Daniela) koa.

Bokim-pahendrena protokanonika

ireto boky ireto ihany no bokim-pahendrena hita ao amin' ny Baiboly prôtestanta.

Ny Bokin' i Jôba

Ny Bokin' i Jôba dia boky mahakasika ny fiainan' ny lehilahy iray atao hoe Jôba izay tsy niala tamin' ny finoana an' Andriamanitra na dia teo aza ny fahoriana lehibe nianjady aminy vokatry ny nataon' i Satana araka ny sitrapon' Andriamaitra.

Niampanga an' i Jôba teo anatrehan' Andriamanitra i Satana sady nilaza fa tsy hanompo an' Andriamanitra i Jôba raha miaina ao anaty fahoriana. Noporofoin' Andriamanitra amin' i Satana àry fa i Jôba mpanompony dia tsy hiala aminy, na dia ao anaty fahoriana aza. Navelan' Andriamanitra hampahory an' i Jôba ny devoly. Nanana sakaiza telolahy i Jôba izay niady hevitra taminy ny amin' ny antony niavian' izao fahoriana mahazo azy izao. Amin' ny farany ny boky dia mitatitra ny lahateny nataon' Andriamanitra ka tonga teo amin' ny alitaram-panaovam-panatitra dorana i Jôba sy ireo namany niaiky ny fahadisoan-keviny. Namerina amin' ny laoniny ny fiainan' i Jôba sy nanome azy ankohonana vaovao indray Andriamanitra.

Ny Bokin' ny Salamo

Ny Bokin' ny Salamo dia boky misy amboaran-kira sy tononkalo fiderana an' Andriamanitra miisa 150. Tsy hira fiderana ihany no hita ao fa misy koa ny hira miompana amin' ny lohahevitra hafa toy ny fiderana an' Andriamanitra (ohatra: faha-105), ny fitarainan' ny vahoaka amin' Andriamanitra, ny fanehoana ny finoana ny herin' Andriamanitra (ohatra: faha-47), ny fisaorana an' Andriamanitra, ny fankalazana andro firavoravoana (ohatra: faha-126).

Ny Bokin' ny Ohabolana

Ny Bokin' ny Ohabolana dia fanangonam-pitenenana izay nampiasaina teo amin' i Israely tany aloha mba hampianarana ny vahoakan' Andriamanitra ny fomba tokony hiainany ao amin' ny fahamarinana araka ny Fahendrena. Nosoratana hanana endrika tononkalo ny ohabolana, sahala amin' ny salamo. Isan' ireo lohahevitra hita ao amin' ny Bokin' ny Ohabolana ny maha fanomezana avy amin' Andriamanitra ny fahendrena, dia ny fahendrena izay tokony hananan' ny olona amin' ny fotoana sy toerana rehetra ary amin' ny sehatra rehetra. Ampianariny ny tokony hanaovana sy hitiavana ny rariny sy ny fanetren-tena ary ny fananana toetra mahatoky.

Ny Bokin'ny Mpitoriteny

Ny Bokin' ny Mpitoriteny na Bokin' ny Kôhelety na Bokin' ny Eklesiasta dia boky miresaka momba ny maha zava-poana ny fiainan' ny olombelona mbamin' ny asa izay ataony raha tsy miaraka amin' ny fatahorana an' Andriamanitra. Io boky io dia fikarohana ny antom-pisian' ny olombelona sy izay rehetra misy eto an-tany, sy ny fomba hahazoan' ny olombelona fahafaham-po sy fiadanana, ary ny tena lanjan' ny fiainana. Tsy afaka hahalala ny dikan' ny fiainany ny olombelona, dia ity fiainana fohy sady tsy azo antoka ity. Asehon' ny boky fa misy zavatra maro tsara azo raisina sy arahina eo amin' ny fiainana nefa tsy vitsy koa ny zava-dratsy toy ny hadalana. Mamporisika ny olona ny "Mpitoriteny" mba hankamamy ny fiainana nomen' Andriamanitra azy amin' ny alalan' ny fanatanterahana zavatra toy ny asa, ny fisakafoanana, ny fisotroana, ny fisakaizana, ny fanambadiana sy ny hafa koa. Ny lehibe indrindra amin' ireo anefa dia ny fanoavana an' Andriamanitra.

Ny Tononkira Fanaperana

Ny Tononkira Fanaperana na Tononkiran' i Sôlômôna na Tononkira dia Tononkira dia mitantara ny resaka ifanaovan' ny mpifankatia mifampitaona sy mifaneho fitiavana sy faniriana. Fanangonana tonon-kira sy tonon-kalo ny Bokin' ny Tononkira Fanaperana izay mampiresaka lehilahy iray sy vehivavy iray ny amin' ny fifankatiavan' izy ireo. Indraindray izy roa dia mifamaly resaka fa indraindray koa dia miresaka amin' ny namany avy ka mahatsiahy ny fifandraisany sy ny fisakaizany.

Bokim-pahendrena deoterôkanônika

Ireto boky ireto dia tsy hita ao amin' ny Baiboly prôtestanta nefa hita ao amin' ny Baiboly katôlika sy ny Baiboly ôrtôdôksa.

Ny Bokin' ny Fahendrena

Ny Fahendren' i Salômôna na Bokin' ny Fahendrena dia boky mamaly ny fahendrena ivelan' ny fivavahana jiosy, indrindra fa ny filôzôfia grika. Miresaka ny amin' ny fitsanganan' ny tena amin' ny maty sy ny famoronana vaovao ny mpanoratra sady manambara fa tsy ho mety maty sady tsy ho mety lo ny fanahin' olombelona. Milaza ny valisoa ho azon' ny olo-marina sy ny sazy ho an' ny olon-dratsy koa ny boky ary asehony fa famirapiratan' ny fahasambarana mandrakizay ny Fahendrena izay maneho ny hatsaram-pon' Andriamanitra.

Ny Ekleziastika

Ny Bokin' ny Ekleziastika na Fahendren' i Bena Siràka dia boky mamelabelatra ny amin' ny Fahendrena izay anaovan' ny mpanoratra fitanisana ohabolana sy famelabelarana voalamina. Ny fatahorana an' Andriamanitra no fisehoan' izany Fahendrena izany. Izany dia nataon' ny mpanoratra mba hanoherany ny fihanaky ny kolontsaina grika (indrindra ny filôzôfia) izay mila hanototra ny kolontsaina sy ny fivavahana jiosy nolovana tamin' ny razana. Ny Fahendrena dia sady reny no vady no anabavy, ka fikatsahana an' Andriamanitra ny fikatsahana azy ary fiainana miaraka amin' Andriamanitra ny fiainana miaraka aminy.

Jereo koa

Fanasokajiana ny boky ao amin' ny Testamenta Taloha:

• Pentateoka
• Boky ara-tantara
• Bokin' ny mpaminany
• Bokin' ny olon-kendry
• Literatioram-pahendrena

Fanasokajiana ny boky ao amin' ny Tanakh (Baiboly hebreo):

• Torah ("Lalàna")
• Nevi'im ("Mpaminany")
• Ketuvim ("Soratra")