Remove ads
Lingua Sanscrita[1] (Devanagari संस्कृतम् saṃskṛtam) est antiquissima lingua Indoeuropaea familiae Indoiranicae,[2] divisionis Indicae sive Indoaryanae. Hodierni sermones Indoiranici, inter quos Hindicus et Bengalicus, e Sanscrito oriuntur.
| Lingua Sanscrita | ||
|---|---|---|
| Taxinomia: | lingua Indoeuropaea e familia Indoiranica | |
| Status: | status fere antiquissimus linguarum Indicarum; parens proxima multarum recentiorum | |
| Sigla: | 1 sa, 2 san, 3 san | |
| Usus | ||
| Aevum: | saec. X a.C.n. (fortasse antea) – saec. IV p.C.n. | |
| Situs: | India septentrionalis hodie lingua culturalis; officialis Indiae; lingua sollemnis Hinduismi | |
| Litterae: | Litterae Sanscritae | |
| Scriptura: | Devanagari aliaeque scripturae fere omnes Asiae meridionalis | |
.png) | ||
Fuit lingua maximi momenti in historia subcontinentis Indicae antiquae, abhinc annorum 3500 coepti,[3][4] cum primariă Hinduismi lingua sacra et sermo plurimorum operum philosophiae Hinduicae(d) ac nonnullorum praecipuorum Buddhismi et Iainismi textuum esset.
Per multas variationes dialectosque, fuit lingua franca Indiae antiquae et mediaevalis.[5][6][7] Primo millennio ineunte, cum Buddhismus et Hinduismus ad Asiam Meridio-Orientalem,[8] Orientalem,[9] et Mediam[10] migravissent, lingua altae culturae(d) et regalis illorum locorum facta est.[11][12]
Haec lingua, etiamnunc a nonnullis adhibita, una est e duobus et viginti sermonibus Indiae schedulo enumeratis, atque una ex quattuor linguis classicis hucusque a gubernatione Indica laureatis. E scriptoribus litterarum Sanscritarum enumerari merent poëta Kālidāsa et grammaticus Pāṇini, sed opera maxima nominibus auctorum incertis et fortasse fictis traduntur, exempli gratia carmina epica Mahābhārata et Rāmāyaṇa, necnon collectanea lyrica antiquissima Ṛgveda, Sāmaveda, Yajurveda, et Atharvaveda.
Lingua Sanscrita hodie characteribus devanagari saepius scribitur et divulgatur, at in India et Asia Meridiorientali multi alii abecedarii e scriptura antiqua Brahminica(d) orti etiam adhibentur. Et abecedario Latino philologi Europaei Americanique, translitterationem "IAST" consecuti, utuntur.
Remove ads
Lingua Sanscrita (Vedica et classica) per longum spatium temporis numquam scribebatur, sed exstabat et solum memoriae tradebatur, et Vedae partim, antequam Arii Indiam ingressi sunt, compositi sunt. Fuit lingua culta a grege doctorum virorum, quibus nomen Sanscrite pandita, inde ab aetate antiqua usque ad dies nostros. Opera maximi momenti hac lingua composita sunt (sed serius exarata) aetate qua vulgus ea non iam loquebatur (fortasse periodo Vedica excepta).
Origo explicatioque
Lingua Sanscrita membrum generis linguarum Indo-Iranicarum ex familia linguarum Indo-Europearum est. Linguae cognatae quibus proxima est sunt illae Iranicae Avestan et Persica Vetus.
Multi scholastici proposuerunt hypotheses migrationis ad qualitates Sanscritae et multis aliis linguis Indo-Europaeis communes explicandas, locutores nativos linguae Sanscritae futurae in hodiernam Indiam et Pakistan ex septentrione occidentali aliqua tempestate recentis secundi millennii AD advenisse adfirmantes. Indicia ad talem theoriam defendendam sunt, inter alia, relatio propinqua inter linguas Indo-Iranicas et linguas Balticasque Slavicasque, commercium vocabulorum cum linguis Uralicis (quae non sunt Indo-Europeanae), et natura vocabulorum Indo-Europeorum quibus floraque animaliaque videntur olim denotari.
Textus recentissimi linguae Sanscritae videntur textus Brahmanici Rigvedae esse, qui creduntur permansisse ex medio secundi millennii. Nulla narratio scripta attamen habita ex ea tempestate antiqua est, etiamsi scriptura ad Sanscritam scribendam ea tempestate adfuisset. Scholastici nihilominus adcredunt transmissionem textuum supra dictorum oralem fidam esse. Hi texti erant litterae sollemnes, integritas quorum pronuntiatus ad pietatem exsequendam valde intererat.
Ex Rigveda usque ad Pāṇini tempestatem (quarti saeculi) explicatio recentis linguae Vedicae per alios textus Vedicos perspici potest: Samaveda, Yajurveda, Atharvaveda, Brahmana, Upanishadque. Etiamsi in hoc tempore, linguae fama, utilitas, pietasque, atque molimentum enunciationis rectae inhibuissent Sanscritam linguam facile mutari secundum processus normales mutationis linguisticae, explicatio linguae quinque graduum ex Rigveda ad Upanishadan et recentissimas Sutrah (e.g., Baudhayana) praestat.
Remove ads
_in_Sanskrit.svg)
Idem ac lingua Latina, lingua Sanscrita adhuc hodie longe lateque usurpatur velut lingua viva; non solum extant commentaria, emissiones radiophonicae, et universitates studiorum quae eam colant, sed Unio Indiana eam constitutione inter linguas nationum agnovit, quarum sunt viginti duae (vide Index linguarum sollemnium Indiae). Omnes chartae nummariae inscriptiones habent his viginti duabus linguis, Sanscrita addita.[13] Census anno 1991 habitus numeravit 49 736 hominum quibus patrius sermo est Sanscritus.[14]
Nam cum lingua Sanscrita sit sacra Hinduistis, quidam parentes eam usurpant loquendo cum liberis. Quod ad circulos vel institutiones linguae Sanscritae vivae attinet, unam saltem laudare sufficit, cui nomen est Samskrita Bharati[15] qui commentarium vulgat, cui index Sambhasanah sandeśah est. Quanto lingua Sanscrita simillima sit Graecae linguae, Latinaeque aliisque linguis Indoeuropaeis clarissime patet cum paucis verbis oculos intendamus:
| Familia | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| मातृ mātṛ |
पितृ pitṛ |
दुहितृ duhitṛ |
सूनु sūnu |
भ्रातृ bhrātṛ |
स्वासृ svāsṛ |
श्वशऊर śvaśura |
विधवा vidhavā |
| mater | pater | filia anglice: daughter graece: θυγάτηρ (thygátēr) theodisce: Tochter |
filius anglica: son theodisca: Sohn |
frater | soror | socer | vidua |
| Corpus | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| दन्त danta |
नासा nāsā |
पाद pāda |
कर kara |
केश keśa |
हृद्/हृदय hṛd/hṛdaya |
| dēns (dentis) | nasus | pēs (pedis) | manus, hir graece: χείρ (chīr) |
capillus, caesaries | cor (cordis) anglice: heart theodisce: Herz |
| Dei | ||
|---|---|---|
| देव deva |
द्यौष्पितृ Dyauṣpitṛ́ | |
| deus | Iuppiter | |
| Pronomina | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| अहम् aham |
त्वम् tvam |
आवाम् āvām |
युवाम् yuvām |
वयम् vayam |
यूयम् yūyam |
| ego | tū | nōs ambō | vōs ambō | nōs | vōs |
| Numeri | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| एक eka |
द्व dva |
त्रि tri |
चतुर् catur |
पञ्च pañca |
षष् ṣaṣ |
सप्त sapta |
अष्ट aṣṭa |
नव nava |
दश daśa |
शतम् śatam |
| ūnus | duo | trēs | quattuor | quīnque | sex | septem | octō | novem | decem | centum |
| Verbum sum | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| अस्मि asmi |
असि asi |
अस्ति asti |
स्वः svaḥ |
स्थः sthaḥ |
स्तः staḥ |
स्मः smaḥ |
स्थ stha |
सन्ति santi |
| sum | es | est | ambō sumus | ambō estis | ambō sunt | sumus | estis | sunt |
et alia.
Remove ads
Verbum
- Lingua Sanscrita multas declinationis ac coniugationis formas possidet. E. g., systema verbi Sanscritici ex his constat:
- personae tres (bharā-mi "fero" vs. bhara-si "fers" vs. bhara-ti "fert")
- numeri tres(bhara-ti "fert" vs. bharā-mas "ambo ferimus" vs. bhara-tha "fertis")
- verbi genera duo (activum, sanscrite: Parasmaipada vs. mediopassivum, sanscrite: Ātmanepada; bharā-mas "ferimus" vs. bharā-mahe "ferimur")
- modi tres (vel, exnumerando altero, quattuor)(Indicativus, Optativus, e. g., bhavem "feram", Imperativus, e. g. bhara-tu "ferto" et Precativus)
- tempora (praesens et imperfectum, perfectum, aoristum, condicionale, futurum)
Remove ads
Commentatione prima Universae Iurum Humanorum Declaratio (a Consociatione Nationum) cum translitteratione Latina:
- सर्वे मानवाः स्वतन्त्राः समुत्प्न्नाः वर्तन्ते अपि च, गौरवदृशा अधिकारदृशा च समानाः एव वर्तन्ते । एते सर्वे चेतना-तर्क-शक्तिभ्यां सुसम्पन्नाः सन्ति । अपि च, सर्वेऽपि बन्धुत्व-भावनया परस्परं व्यवहरन्तु ।
- Sarvē mānavāḥ svatantrāḥ samutpannāḥ vartantē api ca, gauravadr̥śā adhikāradr̥śā ca samānāḥ ēva vartantē. Ētē sarvē cētanā-tarka-śaktibhyāṁ susampannāḥ santi. Api ca, sarvē’pi bandhutva-bhāvanayā parasparaṁvyavaharantu.
- Translatus Sanscrite ab Arvind Iyengar. E situ Omniglot.
- Omnes homines dignitate et iure liberi et pares nascuntur, rationis et conscientiae participes sunt, quibus inter se concordiae studio est agendum.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads