çûn
From Wiktionary, the free dictionary
Bilêvkirin
Lêker
çûn lêkera xwerû, negerguhêz
- Ji derekê dûr ketin, cihek bi cih hêlan / bi cih hiştin, dûrî derekê bûn.
- Hevmane: herîn, rewtin, bi rê ketin
- Çûn ji behrê me'rîfet ew hate der
Qetre jêr werya bi ilham ew qeder — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
- hinda bûn, neman, berze bûn, rabûn:
- Taziyê uryan im ez
Perde çû ez mame tazî
Dil sera mehbûb dixwazî — (Feqiyê Teyran, )
- Taziyê uryan im ez
Bi alfabeyên din
- kurdî-erebî: چوون
- kurdî-krîlî: ч'ӧн
Herwiha
Dijmane
Têkildar
Jê
- (lêker) çûn anîn
- (navdêr) çûnanîn
- çûyî
- derçûn
- jê çûn
- ji ber çûn
- ji bîrê çûn
- ji dest çûn
- jihev çûn
- pev çûn
Etîmolojî
Ji proto-hindûewropî *ḱey-. Guherîna *ḱ-ya proto-hindûewropî bi /ç/ di zimanên hindûîranî de diyardeyeke berbelav e, binêrin bo nimûne: çar, çav, çend, çi...
Hevreha soranî چوون (çûn), kurdiya başûrî çûn, şêxbizinî cigin, zazakî şiyayene, goranî/hewramî şiyay, osetî цӕуын (çæwyn), farisî شدن (berê /şuden/ bi wateya çûn, niha /şoden/ bi manaya bûn, bûn tiştek), tacikî шудан (şudan), farisiya navîn şuten, hexamenişî 𐎠𐏁𐎡𐎹𐎺𐎶 (š(i)yav-, /şiyev/), peştûyî شول (şwəl), avestayî ş(ii)aw- (/şyew-/), sanskrîtî च्य्अवते (cyavate) (cyávate: ketin), yûnaniya kevn σεύω (seúō) (seúō: dan pey, li pey çûn; lezîn) û κῐ́ω (kíō: çûn) û κῑνέω (kīnéō: livandin), latînî cieō (livandin), albanî qoj (bixwîne: /çoy/, hişyar kirin)... Bêjeka kurdî ketiye ermenî wek ermeniya kevn չուեմ (čʻuem, “çûn”) û ermenî չու (čʻu, “rêwîtî”), չվել (čʻvel, “bar kirin, koç kirin”).
Peyva yûnaniya kevn κῑνέω (kīnéō) (kīnéō: livandin) wek kîne- û sîne- ketiye gelek zimanan û kurdî jî, bo nimûne: kînetîk, sînema.
- Çavkanî:
- Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Werger
dûr ketin
- Almanî: gehen → de, fahren → de
- Azerî: getmək → az
- Başkîrî: барыу (barïw)
- Bretonî: mont → br, monet → br
- Bulgarî: отивам → bg n (otivam)
- Çekî: jít → cs
- Çînî: 去 → zh (qǜ)
- Danmarkî: gå → da
- Erebî: راحَ → ar (raḧe), ذهب → ar (ḏehebe)
- Esperantoyî: iri → eo
- Farisî: رفتن → fa (reften)
- Fînî: mennä → fi, lähteä → fi
- Flamiya rojava: goan
- Fransî: aller → fr, partir → fr
- Gagawzî: gitmää
- Galoyî: aler, alae
- Gotî: 𐌲𐌰𐌲𐌲𐌰𐌽 (gaggan)
- Îngilîzî: go → en
- Îrlendî: dul
- Îtalî: andare → it
- Japonî: 行く → ja (iku)
- Karaçay-balkarî: барыргъа
- Katalanî: anar → ca
- Kirgizî: баруу → ky (baruu)
- Kîkûyûyî: thie
- Koreyî: 가다 → ko (gada)
- Kotavayî: laní (à pied), lapí (en véhicule), lakí (au moyen d'animal)
- Kumikî: бармакъ (barmaq)
- Luksembûrgî: goen → lb
- Makedonî: оди (ódi)
- Maorî: haere
- Mecarî: megy → hu
- Normandî: marchi
- Oksîtanî: anar → oc
- Oyratayî: mara
- Portugalî: ir → pt
- Qazaxî: бару → kk (baru)
- Romanyayî: merge → ro, se duce → ro
- Samiya bakurî: mannat, johtit, fitnat
- Sirboxirwatî: ići → sh, ићи
- Slovakî: ísť → sk
- Spanî: ir → es
- Swêdî: gå → sv, åka → sv
- Şîngazîcayî: hwenɗa, henɗa
- Teterî: бару (baru)
- Tirkî: gitmek → tr
- Tirkmenî: gitmek
- Viyetnamî: đi → vi
- Xakasî: парарға (pararğa)
- Yakutî: бар (bar)
- Yûnanî: πάω → el (páo), πηγαίνω → el (pigaíno)
Formeke lêkerê
çûn
- (ji "çûn") Binêre: çûn.
Navdêr
çûn mê
- birêketin, dûrketin, dûrbûn, royîştin, rewtin, seferkirin:
- Çûna we bixêr be!
- Hûn bixêr biçin!
Werger
Hoker
çûn
Etîmolojî
Têkilî çawa.
Werger
Lêker
çûn
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
