Балқаш ауданы

Балқаш ауданы — Алматы облысының солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлініс. 1932 жылы құрылған. Аудан орталығы – Бақанас ауылы.

Қазақстан ауданы
Балқаш ауданы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы	Алматы облысы
Аудан орталығы	Бақанас
Ауылдық округтер саны	15
Ауыл саны	28
Әкімі	Азат Үкітайұлы Құтпанбетов
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Бақанас ауылы, Қонаев көшесі, №64
Тарихы мен географиясы
Координаттары	44°49′19″N 76°16′04″E
Құрылған уақыты	1932
Жер аумағы	37,4 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	28 816[1] адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (93,16%), орыстар (5,03%), корейлер (0,58%), ұйғырлар (0,43%), немістер (0,23%), қырғыздар (0,13%), басқалары (0,44%)[2]
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	040300-040318[3]
Автомобиль коды	05
Балқаш ауданының әкімдігі

Географиялық орны, жер бедері

Солтүстігінде Балқаш көлі арқылы Қарағанды облысының Ақтоғай ауданымен, батысында Жамбыл облысының Мойынқұм ауданымен, шығысында Жетісу облысының Қаратал, Көксу, Кербұлақ аудандарымен, оңтүстігінде Жамбыл, Іле, Талғар аудандарымен шектеседі.

Аудан жері Жетісу (Жоңғар) Алатауының Малайсары жотасынан Іле бойымен Балқаш көлінің оңтүстік жағалауына дейін созылып жатыр. Солтүстігінде Сарыесікатырау шөлін, батысы мен оңтүстігінде Тауқұм құмды алқабын қамтиды. Жер бедері негізінен жазық. Аудан жеріндегі ең ірі өзен – Іле. Оның тармақтары ескі арналар мен көлшіктер құрай отырып Балқаш көліне құяды.

Климаты, топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Климаты континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі қуаң. Қаңтардың орташа температурасы (–13 – 15°С), шілдеде 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 150 мм. Шөлді қуаң белдемде орналасқан Балқаш ауданының негізгі топырақ жамылғысы – құмдақ және тақырлық топырақтар, өзен арналары мен жайылымдарында шалғынды-сазды топырақ қалыптасқан. Құмды өңірде сексеуіл, тобылғы, жиде, жусан, ши, сораң, т.б. шөптесін өсімдіктер өседі. Аңдардан қасқыр, түлкі, борсық, қоян, ақ бөкен, елік, қабан, ондатр тіршілік етеді. Өзен аңғарлары мен жайылымдарда қырғауыл, құр, тырна, қоқиқаз, бірқазан, т.б. құстар мекендейді. Өзендерде сазан, алабұға, мөңке, шармай бар. Іле өзенінің Балқаш көліне құяр сағасында көмір, марганец, уран кендері барланған. Жалпақтас кен орнынан мәрмәр, гранит өндіріледі.

Ауыл шаруашылығы

Аудан экономикасының негізгі саласы – ауыл шаруашылығы. Өсімдік шаруашылығында тәлімі және суғармалы егін шаруашылығы қалыптасқан. Аудандағы ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жердің аумағы 1,8 млн. га. Жыртылған жердің (25 мың га) 17 мың га жері игерілген. Оған бидай (7,8 мың га), күріш (8,1 мың га), көкөніс (335 га) және картоп (411 га) егіледі.^[4]

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989[5]	1999	2009[6]	2021
14637	▲23235	▲28739	▼25230	▲28660	▲30967	▼30037	▼29209

Тұрғындар саны – 30747 (2019).

• ұлттық құрамы – қазақтар (93,03%), орыстар (5,09%), украиндар (0,09%), немістер (0,29%), қырғыздар (0,10%), корейлер (0,64%), өзбектер (0,07%), ұйғырлар (0,41%), басқалары (0,29%).

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 28 елді мекен 15 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)^[7]

Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақдала ауылдық округі	1761	▲1911	108,5	892	▲968	108,5	869	▲943	108,5
Ақжар ауылдық округі	1024	▲1051	102,6	523	▲536	102,5	501	▲515	102,8
Ақкөл ауылдық округі	1261	▼1088	86,3	658	▼565	85,9	603	▼523	86,7
Бақанас ауылдық округі	5461	▲6689	122,5	2679	▲3325	124,1	2782	▲3364	120,9
Бақбақты ауылдық округі	4048	▼3961	97,9	2002	▲2033	101,5	2046	▼1928	94,2
Балатопар ауылдық округі	1957	▼1609	82,2	977	▼827	84,6	980	▼782	79,8
Береке ауылдық округі	1802	▼1643	91,2	923	▼857	92,8	879	▼786	89,4
Бірлік ауылдық округі	2206	▼1893	85,8	1098	▼943	85,9	1108	▼950	85,7
Желтораңғы ауылдық округі	1761	▼1519	86,3	900	▼778	86,4	861	▼741	86,1
Жиделі ауылдық округі	1530	▼1348	88,1	784	▼719	91,7	746	▼629	84,3
Көктал ауылдық округі	1372	▼1084	79	710	▼575	81	662	▼509	76,9
Қараой ауылдық округі	1998	▲2025	101,4	1035	▲1048	101,3	963	▲977	101,5
Құйған ауылдық округі	1423	▼1135	79,8	721	▼579	80,3	702	▼556	79,2
Миялы ауылдық округі	1128	▼1089	96,5	581	▼563	96,9	547	▼526	96,2
Топар ауылдық округі	1305	▼1164	89,2	680	▼613	90,1	625	▼551	88,2
ЖАЛПЫ САНЫ	30037	▼29209	97,2	15163	▼14929	98,5	14874	▼14280	96

Дереккөздер

1. Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
2. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
3. Қазақстан почталық индекстері
4. "Қазақ Энциклопедиясы"
5. Ресей империясы, КСРО халық санақтары
6. ҚР халық санақтары
7. 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары