ნიდერლანდები
From Wikipedia, the free encyclopedia
ნიდერლანდები (ნიდერლ. Nederland), არაფორმალურად ჰოლანდია (ნიდერლ. Holland) — სახელმწიფო, რომელიც ძირითადად მდებარეობს ჩრდილო-დასავლეთ ევროპაში და გააჩნია ტერიტორიები კარიბის რამდენიმე კუნძულზე. ევროპის ნიდერლანდებს ჩრდილოეთიდან და დასავლეთიდან ესაზღვრება ჩრდილოეთის ზღვა, სამხრეთით ბელგია, აღმოსავლეთიდან გერმანია. ნიდერლანდებს საზღვაო საზღვრები აქვს[8] ბელგიასთან, გერმანიასთან და გაერთიანებულ სამეფოსთან. ის წარმოადგენს საპარლამენტო დემოკრატიის უნიტარულ სახელმწიფოს. ქვეყნის დედაქალაქია ამსტერდამი, ხოლო მთავრობა განთავსებულია ჰააგაში.[9] ნიდერლანდებს ხშირად შეცდომით მოიხსენიებენ მისი ისტორიული რეგიონის — ჰოლანდიის სახელით, თუმცა დღეისათვის მისი თორმეტი პროვინციიდან ამ სახელწოდებით მხოლოდ ორია ცნობილი — (ჩრდილოეთ და სამხრეთ ჰოლანდია).
Nederland ნიდერლანდები |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
დევიზი: ფრანგ. „Je maintiendrai“ ნიდერლ. „Ik zal handhaven“ „შევინარჩუნებ სიმტკიცეს“ [ა] |
||||||
ნიდერლანდების მდებარეობა ევროპაში
|
||||||
ნიდერლანდების სპეციალური ადმინისტრაციული ერთეულების
მდებარეობა კარიბის ზღვის აუზში |
||||||
დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი | ამსტერდამი [ბ] 52°22′ ჩ. გ. 4°53′ ა. გ. | |||||
ოფიციალური ენა | ნიდერლანდური ფრიზული (ფრისლანდია) |
|||||
აღიარებული რეგიონული ენები |
|
|||||
ეთნიკური ჯგუფები (2008) |
|
|||||
ეთნოქორონიმი | ნიდერლანდელი | |||||
დამოუკიდებელი სახელმწიფო | ნიდერლანდების სამეფო | |||||
მთავრობა | უნიტარული საპარლამენტო დემოკრატია კონსტიტუციური მონარქიის ქვეშ | |||||
- | მონარქი | ვილემ-ალექსანდერი | ||||
- | პრემიერ-მინისტრი | მარკ რიუტე | ||||
საკანონმდებლო ორგანო | გენერალური შტატები | |||||
- | ზედა პალატა | სენატი | ||||
- | ქვედა პალატა | წარმომადგენელთა პალატა | ||||
ფორმირება | ||||||
- | ბურგუნდიის ნიდერლანდები | 1384 | ||||
- | ჰაბსბურგის ნიდერლანდები | 1482 | ||||
- | ესპანეთის ნიდერლანდები | 1556 | ||||
- | გაერთიანებული ნიდერლანდები (დამოუკიდებელი რესპუბლიკა) |
26 ივლისი, 1581 (გამოცხადება) 30 იანვარი, 1648 (აღიარება) |
||||
- | ბატავიის რესპუბლიკა (ვასალი სახელმწიფო) |
19 იანვარი, 1795 | ||||
- | ნიდერლანდები (მონარქია) |
16 მარტი, 1815 | ||||
- | სამეფოს ქარტია (დამფუძნებელი ქვეყანა) |
15 დეკემბერი, 1954 | ||||
- | დაარსდა ევროპული თანამეგობრობა (ამჟამად ევროკავშირი) |
1 იანვარი, 1958 | ||||
ფართობი | ||||||
- | სულ | 41 543 კმ2 (134-ე) | ||||
- | წყალი (%) | 18,41 | ||||
მოსახლეობა | ||||||
- | 2014 შეფასება | 16 856 620[1] (63-ე) | ||||
- | სიმჭიდროვე | 406,1 კაცი/კმ2 (24-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2014 შეფასება | |||||
- | სულ | $717.146 მილიარდი[2] (23-ე) | ||||
- | ერთ სულ მოსახლეზე | $42 586 (მე-12) | ||||
მშპ (ნომინალი) | 2014 შეფასება | |||||
- | სულ | $838.036 მილიარდი[2] (მე-17) | ||||
- | ერთ სულ მოსახლეზე | $49 765 (მე-13) | ||||
ჯინი (2011) | 25.8[3] დაბალი · 111-ე |
|||||
აგი (2013) | 0.915[4] ძალიან მაღალი · მე-4 |
|||||
ვალუტა |
|
|||||
სასაათო სარტყელი | UTC+01:00 [ე] AST (UTC-4) |
|||||
- | ზაფხული (DST) | UTC+02:00 AST (UTC-4) |
||||
თარიღის ფორმატი | დდ-თთ-წწწწ | |||||
მოძრაობა | მარჯვენა | |||||
სატელეფონო კოდი |
|
|||||
ISO 3166 კოდი | NL | |||||
ინტერნეტ-დომენი | .nl [ზ] | |||||
ა. | ^ ქვეყნის ოფიციალური დევიზი არის ფრანგულ ენაზე. მისი ქართული ტრანსლიტერაციაა, „შევინარჩუნებ სიმტკიცეს“ | |||||
ბ. | ^ ამსტერდამი არის საკონსტიტუციო დედაქალაქი, ჰააგა არის მთავრობის ყოფნის ადგილი. | |||||
გ. | ^ ფრიზიულს (ფრისლანდია),[5] პაპიამენტოსა (ბონეირი)[6] და ინგლისურს (სინტ-ესტატიუსი და საბა)[6] ქვეყნის ზოგიერთ ნაწილში ოფიციალური სტატუსი გააჩნიათ. ნიდერლანდების ქვემოსაქსონური და ლიმბურგული ოფიციალურად აღიარებულია რეგიონული ენებისა და უმცირესობათა ენების ევროპული ქარტიის მიერ. | |||||
დ. | ^ ევროპის ნიდერლანდებში გამოიყენება ევრო, რომელმაც 2002 წელს ნიდერლანდური გულდენი შეცვალა. ამერიკული დოლარი გამოიყენება კარიბის ნიდერლანდებში, რომელმაც 2011 წელს შეცვალა ნიდერლანდების ანტილების გულდენი.[7] | |||||
ე. | ^ CET და CEST გამოიყენება ევროპულ ნიდერლანდებში, ხოლო AST გამოიყენება კარიბის ნიდერლანდებში. | |||||
ვ. | ^ +599 იყო ამჟამად დაშლილი ნიდერლანდების ანტილების ქვეყნის კოდი. კარიბის ნიდერლანდები ჯერ კიდევ იყენებენ 599-7 (ბონეირი), 599-3 (სინტ-ესტატიუსი) და 599-4 (საბა). | |||||
ზ. | ^ ევროკავშირის სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი .eu. |
ნიდერლანდების ტერიტორიის 20 % (სადაც ქვეყნის მოსახლეობის 21 % ცხოვრობს) ზღვის დონიდან დაბლა მდებარეობს,[10] ხოლო მთლიანი ტერიტორიის 50%-ის აბსოლუტური სიმაღლე მხოლოდ ერთ მეტრს აღწევს.[11] სწორედ ამ ფიზიკურ-გეოგრაფიული მახასიათებლიდან მოხდა ქვეყნის სახელწოდების დამკვიდრება როგორც მშობლიურ — Nederland, ასევე სხვა ევროპულ ენებზეც (გერმანულად: Niederlande, პორტუგალიურად: Países Baixos, ხორვატიულად: Nizozemska, ესპანურად: Países Bajos, ფრანგულად: Les Pays-Bas, შვედურად: Nederländerna, ნორვეგიულად: Nederland, იტალიურად: Paesi Bassi, ბერძნულად: Κάτω Χώρες, ფინურად: Alankomaat), რაც ითარგმნება როგორც დაბალი ქვეყანა. ზღვის დონიდან დაბლა მდებარე ტერიტორიების უმეტესობა საუკუნეების მანძილზე ხელითაა შექმნილი. ნიდერლანდების ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი წარმოადგენს ევროპის სამი მნიშვნელოვანი მდინარის ესტუარს — რაინი-მაასი-შელდის დელტას.