Suður-Múlasýsla

Suður-Múlasýsla var ein af sýslum Íslands. Sýslur eru ekki lengur stjórnsýslueining á Íslandi, en nafnið er enn notað til að vísa til svæðisins. Íbúar eru kallaðir Sunnmýlingar.

Suður-Múlasýsla merkt með grænum lit

Suður-Múlasýsla er á Austurlandi; milli Norður-Múlasýslu og Austur-Skaftafellssýslu. Sýslan nær frá Dalatanga að Hlaupgeira í Hvalnesskriðum. Um fjöll liggja mörkin með annars um Hofsjökul eystri, Lagarfljót og um kræklótt jarðamörk um Vestdals- og Fjarðarheiði að Dalatanga. Alls er sýslan 3980 km². Hún var fyrst nefnd í skjali árið 1603.

Náttúrufar

Margir staðir í sýslunni eru farnir í eyði og á það sérstaklega við inndali og annnes. Þá er mestallur Mjóifjörður í eyði, suðurbyggð Norðfjarðar, Kálkur í Eskifirði og suðurdalir Berufjarðar. Á Héraði er enn mikil byggð. Þar er einna mesta undirlendið í sýslunni sem og í Breiðdal.

Ströndin er vogskorin og firðirnir margir. Þeir eru (taldir að sunnan):

• Álftafjörður
• Hamarsfjörður
• Berufjörður
• Breiðdalsvík
• Stöðvarfjörður
• Fáskrúðsfjörður
• Reyðarfjörður og Eskifjörður í honum
• Vaðlavík
• Sandvík
• Viðfjörður
• Hellisfjörður
• Norðfjörður
• Mjóifjörður

Út af ströndinni eru eyjarnar Seley fyrir mynni Reyðarfjarðar, Andey og Skrúður fyrir utan Fáskrúðsfjörð og Papey fyrir Hamarsfirði.

Í sýslunni eru að minnsta kosti 35 tindar yfir 1.100 metra hæð þó nær hún hvergi inn að miðhálendinu. Þessi tindar eru að mestu úr basaltlagastafla sem myndaðist fyrir 4-13 milljón árum síðan. Þá eru elstu berglögin austast, þ.e. í sjávarmáli við Gerpi, en þau yngstu á Hraununum við Vatnajökul. Margar þekktar megieldstöðvar eru innan sýslunnar og er ein þeirra út af Norðfjarðarflóa, ein í Reyðarfirði, ein í Skriðdal, sú næsta í Breiðdal, tvær í Álftafirði og fleiri þar í suðurfjörðunum. Þá hafa roföfl jökla smám saman sorfið af þessum fjöllum og mynduðu meðal annars dældina þar sem Lagarfljót er í dag. Á nokkrum stöðum er að finna surtarbrand í jarðlagastaflanum sem og geislasteina (zeolíta) í Berufirði. Þá var silfurberg um langan aldur unnið úr Helgustaðanámu í Reyðarfirði.

Fjöll í sýslunni eru gróðurlítil en dalirnir gróskumiklir. Stærsta samfellda gróðursvæðið er Hérað en þar er líka stærstu skógar landsins s.s. Hallormsstaðaskógur.

Stjórnsýsla

Í sýslunni eru þrír kaupstaðir; Egilsstaðir, Neskaupstaður og Eskifjörður. Þá eru þéttbýlismyndanir á Djúpavogi, Breiðdalsvík, Stöðvarfirði, Búðakaupstaður í Fáskrúðsfirði, Búðareyri eða Reyðarfjörður í Reyðarfirði, Brekka í Mjóafirði og í Berufirði. Núverandi Sýslumaður á Eskifirði heitir Inger Linda Jónsdóttir.

Sýslumaður situr á Eskifirði en sýslan öll er lögsagnarumdæmi. Þá er hún öll eitt prófastsdæmi, Austfjarðaprófastsdæmi, utan tveggja prestakalla á Héraði sem tilheyra Múlaprófastsdæmi. Prestaköllin eru:

• Norðfjarðarprestakall; með kirkjum að Norðfirði og Brekku
• Eskifjarðarprestakall; með kirkjustöðunum Eskifirði og Reyðarfirði
• Kolfreyjustaðarprestakall með kirkjum á Kolfreyjustöðum og Búðum
• Heydalaprestakall; með kirkjum að Heydölum og Stöðvarfirði
• Djúpavogsprestakall; með kirkjustöðunum Djúpavogi, Berunesi, Berufirði og Hofi í Álftafirði

Þá eru í Múlaprófastsdæmi Vallanesprestakall, með kirkjum að Vallanesi, Þingmúla og Egilsstaðabæ, og Eiðaprestakall, með kirkjum á Eiðum, Hjaltastað, Kirkjubæ og Sleðbrjót í Norður-Múlasýslu.

Sveitarfélög

Í Suður-Múlasýslu eru eftirtalin sveitarfélög (fyrrverandi innan sviga):

• Fljótsdalshérað
  • (Skriðdalshreppur)
  • (Vallahreppur)
  • (Eiðahreppur)
• Fjarðabyggð
  • (Mjóafjarðarhreppur)
  • (Norðfjarðarhreppur)
  • (Reyðarfjarðarhreppur)
  • (Fáskrúðsfjarðarhreppur)
  • (Búðahreppur)
  • (Stöðvarhreppur)
• Breiðdalshreppur
• Djúpavogshreppur
  • (Beruneshreppur)
  • (Búlandshreppur)
  • (Geithellnahreppur)