From Wikipedia, the free encyclopedia
Lüneburg (lágþýska: Lümborg) er gömul Hansaborg í þýska sambandslandinu Neðra-Saxlandi og er með 72 þúsund íbúa (31. desember 2013).
Lüneburg | |
|---|---|
 Skjaldarmerki | |
 | |
| Sambandsland | Neðra-Saxland |
| Flatarmál | |
| • Samtals | 70,38 km2 |
| Hæð yfir sjávarmáli | 17 m |
| Mannfjöldi | |
| • Samtals | 71.668 (31 desember 2.013) |
| • Þéttleiki | 1.018/km2 |
| Vefsíða | www.lueneburg.de |
Lüneburg liggur við ána Ilmenau í norðausturhluta Neðra-Saxlands, rétt við suðausturjaðar Hamborgar. Borgin er einnig við norðurjaðar náttúruperlunnar Lüneburger Heide. Næstu borgir eru Hamborg til norðvesturs (20 km), Bremen til vesturs (50 km) og Lübeck til norðurs (50 km).
Skjaldarmerki Lüneburg sýnir hvítt borgarvirki á rauðum grunni. Inni í hliðinu er skjöldur með bláu ljóni. Virkið er Lüneburg sjálft og ljónið vísar til Hinriks ljóns sem var hertogi héraðsins áður fyrr.
Borgin hét Luneburg 965 og Luniburc 956. Orðið er dregið af germanska orðinu Hliuni, sem merkir var eða skjól (sbr. hlé á íslensku). Þar með er sennilega meint hæðin sem borgin stendur við.[1] Síðan 2007 er opinbert heiti borgarinnar Hansestadt Lüneburg.
Á svæðinu bjuggu áður fyrr langbarðar. Bærinn sjálfur myndaðist ekki fyrr en á 8. öld og kemur heitið fyrst fyrir 956 í skjali Ottos I konungs þýska ríkisins. Bærinn stóð við mikilvægar saltnámur. Þrátt fyrir það stóð hann lengi vel í skugga nágrannabæjarins Bardowick. En 1189 fór Hinrik ljón í herferð gegn Bardowick og eyddi bænum. Samtímis veitti hann Lüneburg borgarréttindi. Strax á 13. öld gekk Lüneburg í Hansasambandið og verslaði með salt. Saltið var notað til að salta síld frá Noregi og Eystrasalti. Sökum mikilvægi saltsins varð borgin brátt auðug. Saltið var geymt í Saltgeymslunum í Lübeck og kallaðist leiðin þangað Gamla saltleiðin (Alte Salzstrasse). 1398 var Strecknitz-skipaskurðurinn opnaður og var saltið þá sett í pramma og því siglt til Lübeck. Síðla á 13. öld varð Lüneburg að eigið furstadæmi. En 1371 gerðu borgararnir uppreisn og vísuðu furstanum úr borginni. Þeir eyddu auk þess virkinu Kalkberg og sömuleiðis nálægu klaustri. Lüneburg varð þar með að fríborg og hélst sá status allt til 1637.
Um miðja 16. öld lagði Hansasambandið upp laupana. Á svipuðum tíma varð aflabrestur í Eystrasaltssíldinni. Við það missti Lüneburg saltviðskiptin. Almenn fátækt varð afleiðingin og borgin féll í andvaraleysi næstu aldir. 1810 innlimuðu Frakkar borgina. En eftir hrakfarir Napoleons í Rússlandi veturinn 1812-13 gerðu borgarbúar uppreisn gegn erlendu valdstjórninni og hröktu Frakka úr borginni. 1. apríl 1813 hertók franskur her borgina, enda var þar engin her til varnar. En strax daginn eftir náðu sameinaðir prússar og Rússar að sigra Frakka og frelsa borgina. Þetta var fyrsti ósigur Frakka á þýskri grundu eftir hrakfarirnar í Rússlandi. Eftir þetta komst aftur ró á borgina, sem varla kom við sögu í styrjöldum sögunnar. Hún slapp einnig við allar loftárásir heimstyrjaldarinnar síðari. Bretar hertóku borgina átakalaust við stríðslok og fluttu þangað Heinrich Himmler sem fanga. 23. maí 1945 framdi hann þó sjálfsmorð í borginni með því að gleypa blásýruhylki. Í september sama ár fóru Bergen-Belsen-réttarhöldin fram í borginni en þar voru 45 manns ákærðir fyrir stríðsglæpi. Margir þeirra voru dæmdir til dauða, aðrir í fangelsisvist. Þetta voru fyrstu stríðsréttarhöldin eftir stríð í Þýskalandi, enda fóru þau fram áður en hin þekktu Nürnberg-réttarhöldin hófust. 1970 var byrjað að gera upp gömlu húsin í borginni, eftir að tekist hafði að hindra að yfirvöld rifu gamla miðbæinn. Eftir það er Lüneburg vinsæl ferðamannaborg. 1989 var háskólinn Universität Lüneburg stofnaður.
Salt var helsta verslunarvara Lüneburg. Sagan segir að námurnar hafi uppgötvast af veiðimanni nokkrum sem var að veiðum á þessum slóðum fyrir rúmum 1000 árum. Hann náði að leggja hvítt (eða ljóst) villisvín að velli og tók þá eftir því að í feldi þess voru saltkristallar. Hann hafi því grunað að í námunda væri salt að finna. Í kjölfarið var farið að grennslast fyrir um það uns saltæðarnar fundust.
Lunatic Festival er heiti á tónlistarhátíð í Lüneburg sem stúdentar við háskólann hleyptu af stokkunum 2003. Hátíðin er haldin í júní og eru þá haldnir útitónleikar í mismunandi tónlistarstefnum. Samfara þessu hafa stúdentar skipulagt alls konar hliðarstarfsemi í hátíðinni, sem þykir vera öll til fyrirmyndar. 2008 hlaut hátíð þessi fyrstu verðlaun fyrir vel heppnaða framtakssemi og fyrirmyndarskipulagningu. Í dag er skipulagning hátíðarinnar orðin hluti af námi háskólans á ýmsum sviðum (svo sem listum, almannakynningu, tækni, fjármálum og fleira).
Dresden viðheldur vinabæjatengslum við eftirfarandi borgir:
Í Lüneburg eru fjölmörg gömul íbúarhús í þýskum stíl. Þar sem borgin varð ekki fyrir loftárásum og hefur ekki brunnið að öðru leyti, hefur miðborgarmyndin haldist nær óbreytt í nokkur hunduð ár. Auk þess má nefna:
.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
