Aristóteles
forngrískur heimspekingur og vísindamaður (384 – 322 f.Kr.) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Aristóteles (gríska: Αριστοτέλης Aristotelēs; 384 – 7. mars 322 f.Kr.) var forngrískur heimspekingur frá borginni Stagíru. Hann var nemandi Platons og kennari Alexanders mikla. Aristóteles er, ásamt Platoni, af mörgum talinn áhrifamesti hugsuður í vestrænni heimspeki.[1] Hann var einnig mikilvirkur vísindamaður og fékkst við flestar greinar vísinda síns tíma. Hann skrifaði fjölmargar bækur m.a. um rökfræði (fræðigrein sem hann fann upp), verufræði, frumspeki, eðlisfræði, sálfræði, líffræði, líffærafræði, lífeðlisfræði, dýrafræði, grasafræði, mælskufræði, skáldskaparfræði, siðfræði, stjórnmálafræði og sögu heimspekinnar fram að hans tíma. Bróðurhluti þess efnis sem Aristóteles skrifaði hefur týnst, enduruppgötvast og týnst á ný í gegnum aldirnar. Talið er að aðeins um fimmtungur af verkum hans hafi varðveist.
Vestræn heimspeki Fornaldarheimspeki | |
---|---|
Nafn: | Aristóteles |
Fæddur: | 384 f.Kr. |
Látinn: | 322 f.Kr. |
Skóli/hefð: | platonismi (umdeilt), aristótelismi |
Helstu ritverk: | Umsagnir; Fyrri rökgreiningar; Síðari rökgreiningar; Almæli; Um sálina; Eðlisfræðin; Frumspekin; Siðfræði Níkómakkosar; Stjórnspekin; Mælskufræðin; Um skáldskaparlistina; Rannsóknir á dýrum; Um tilurð dýra |
Helstu viðfangsefni: | rökfræði, háttarökfræði, vísindaheimspeki, þekkingarfræði, verufræði, frumspeki, náttúruspeki, hugspeki, sálfræði, siðfræði, stjórnspeki, mælskufræði, bókmenntarýni, veðurfræði, líffræði, líffærafræði, lífeðlisfræði, dýrafræði, grasafræði |
Markverðar hugmyndir: | verundir, frumverundir, frumhreyfillinn, rökhendur, dygðafræði, gullni meðalvegurinn, náttúrulegt þrælahald |
Áhrifavaldar: | Platon, Sókrates, Parmenídes, Empedókles |
Hafði áhrif á: | Þeófrastos, Demetríos frá Faleron, Alexander mikla, Alexander frá Afródísías, Plótínos, Averróes, Tómas frá Aquino, kristni, nær alla vestræna heimspeki og vísindi |