![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Socrates_Louvre.jpg/640px-Socrates_Louvre.jpg&w=640&q=50)
Sókrates
forngrískur heimspekingur (469– 399 f.Kr.) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Sókrates (forngríska Σωκράτης) (4. júní, 469 f.Kr.? – 7. maí 399 f.Kr.) var grískur heimspekingur frá Aþenu. Hann fæddist á meðan gullöld Aþenu stóð. Allt sem er vitað um hann kemur aðallega úr ritum Platons (aðrar heimildir eru Aristófanes og Xenófon). Við hann er kennd „sókratísk kaldhæðni“.
Vestræn heimspeki Fornaldarheimspeki | |
---|---|
![]() | |
Nafn: | Sókrates |
Fæddur: | 469 f.Kr. |
Látinn: | 399 f.Kr. |
Skóli/hefð: | klassísk heimspeki |
Helstu ritverk: | engin |
Helstu viðfangsefni: | siðfræði, þekkingarfræði |
Markverðar hugmyndir: | dygð sem þekking, enginn er vísvitandi illur, ljósmóðuraðferðin |
Áhrifavaldar: | Anaxagóras, sófistar, Pródíkos, Hómer |
Hafði áhrif á: | Platon, Xenófon, Æskínes, Krítías, akademíska efahyggju, Arkesilás, Karneades, stóuspeki, Zenon frá Kítíon, Cicero, John Stuart Mill |
Andstætt forverum sínum, náttúruspekingunum, fór hann að íhuga frekar náttúru samfélags og siða þess (þessir heimspekingar eru stundum kallaðir forverar Sókratesar). Þrátt fyrir að vera skynsemdarhyggjumaður eins og flestir samtímamenn hans (sófistarnir) þá var hann mjög andsnúinn geðþóttastefnu sem einkenndi suma þeirra og var sjálfur heittrúaður, en sófistar höfðu á tímum Pelópsskagaófriðarins gagnrýnt trúarbrögð, siði og reglur ríkisins. Með ítarlegri skoðun á þessum málum segja margir að Sókrates hafi verið upphafsmaður siðfræðinnar. Spurningar eins og; „Hverskonar líf er þess virði að því sé lifað?“, „Hvað er vinátta?“, „Hvað er réttlæti?“ drógu athygli spekinganna að nýjum málefnum og margir helstu hugsuða Aþenu urðu lærisveinar hans (þó svo að hann hafi sjálfur sagt að hann hefði enga lærisveina). Meðal þeirra voru Platon og Xenofon.