Adolf Hitler
nasistaleiðtogi og einræðisherra Þýskalands (1889-1945) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Adolf Hitler (20. apríl 1889 – 30. apríl 1945) var kanslari Þýskalands á árunum 1933-1945 og á árunum 1934-1945 „foringi og kanslari“ (þýska: Führer und Reichskanzler) Þýskalands.
Adolf Hitler | |
---|---|
Kanslari Þýskalands | |
Í embætti 30. janúar 1933 – 30. apríl 1945 | |
Forseti | Paul von Hindenburg (1933–1934) |
Forveri | Kurt von Schleicher |
Eftirmaður | Joseph Goebbels |
Führer Þýskalands | |
Í embætti 2. ágúst 1934 – 30. apríl 1945 | |
Forveri | Paul von Hindenburg (forseti) |
Eftirmaður | Karl Dönitz (forseti) |
Führer Nasistaflokksins | |
Í embætti 29. júlí 1921 – 30. apríl 1945 | |
Staðgengill | Rudolf Hess (1933–1941) |
Forveri | Anton Drexler (formaður) |
Eftirmaður | Martin Bormann (flokksráðherra) |
Persónulegar upplýsingar | |
Fæddur | 20. apríl 1889 Braunau am Inn, Austurríki-Ungverjalandi |
Látinn | 30. apríl 1945 (56 ára)[1] Berlín, Þýskalandi |
Dánarorsök | Sjálfsmorð |
Stjórnmálaflokkur | Nasistaflokkurinn |
Hæð | 1,73 |
Maki | Eva Braun (g. 1945[2]) |
Trúarbrögð | Kaþólskur |
Foreldrar | Alois Hitler og Klara Hitler |
Starf | Hermaður, stjórnmálamaður |
Undirskrift |
Hitler fæddist í Braunau am Inn í Austurríki-Ungverjalandi, nálægt þýsku landamærunum. Hann var fjórði í röð sex barna Alois Hitler og konu hans, Klöru. Sem ungur maður reyndi Hitler að komast inn í listaháskólann í Vín, en var hafnað. Þegar fyrri heimsstyrjöldin braust út gerðist hann sjálfboðaliði í bæverska hernum og barðist á vesturvígstöðvunum fyrir Þjóðverja nær allt stríðið, þar til hann særðist þann 15. október 1918 eftir gasárás og var fluttur á herspítala. Eftir ósigur Þjóðverja settist Hitler að í München í Bæjaralandi og gekk 1919 í stjórnmálaflokk sem seinna var kallaður Nasistaflokkurinn. Hitler varð formaður þess flokks 1921 og leiddi flokkinn til æviloka. Árið 1923 tók hann þátt í misheppnaðri valdaránstilraun í München sem nefnd hefur verið bjórkjallarauppreisnin. Hann var fangelsaður í kjölfarið og skrifaði bókina Mein Kampf á meðan á fangelsisvistinni stóð, en hann var látinn laus úr haldi eftir níu mánuði. Hitler komst til valda árið 1933 en þá var hann útnefndur kanslari Þýskalands af Paul von Hindenburg, forseta Þýskalands. Eftir fráfall Hindenburgs árið eftir tók Hitler sér titil kanslara og foringja og var í reynd orðinn einræðisherra í Þýskalandi.
Á valdatíma sínum leiddi Hitler Þýskaland í stríð við flestar nágrannaþjóðir sínar. Með innrás Þjóðverja í Pólland 1939 hófst seinni heimsstyrjöldin sem lauk með algerum ósigri Þjóðverja sex árum síðar. Á meðan stríðinu stóð frömdu þýski herinn og SS-sveitir Nasistaflokksins gríðarlega stríðsglæpi og glæpi gegn mannúð, en Helförin og gjöreyðingarstríðið gegn Sovétríkjunum voru á meðal þessara voðaverka. Á lokadögum stríðsins, þegar Rauði herinn hafði nánast alla Berlín á sínu valdi, framdi Hitler sjálfsmorð í neðanjarðarbyrgi í Berlín sem hann hafði hafst við í frá upphafi árs 1945, ásamt eiginkonu sinni, Evu Braun, en þau höfðu gift sig tveimur dögum fyrr.
Sagnfræðingurinn Ian Kershaw hefur lýst Hitler sem „holdgervingu illskunnar í nútímastjórnmálum“.[3] Undir stjórn Hitlers og áhrifum frá hugmyndafræði kynþáttahyggju bar stjórn nasista ábyrgð á þjóðarmorði um sex milljóna Gyðinga og milljóna annarra fórnarlamba sem hann og fylgismenn hans álitu „undirmálsfólk“ (Untermenschen) eða félagslega óæskilegt. Hitler og stjórn nasista báru líka ábyrgð á morðum á um 19,3 milljónum almennra borgara og stríðsfanga. Að auk dóu 28,7 milljón hermenn og almennir borgarar vegna stríðsátakanna í Evrópu. Aldrei í sögunni hafa jafnmargir látið lífið í stríði og í síðari heimsstyrjöld.