Օսկար Ուայլդ

Օսկար Ֆինգալ Օ'Ֆլայերտի Ուիլս Ուայլդ (անգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, հոկտեմբերի 16, 1854(1854-10-16)^{[1][2][3][…]}, Դուբլին, Դուբլին, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[4] - նոյեմբերի 30, 1900(1900-11-30)^{[5][1][2][…]}, Փարիզ, Ֆրանսիա^[6][4]), ծագումով իռլանդացի բրիտանական հանրաճանաչ բանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ, էսսեիստ, գրաքննադատ, մոդեռնիզմի և դեկադենտական (անկումային) արվեստի նշանավոր ներկայացուցիչներից մեկը եվրոպական գրականության մեջ։

Օսկար Ուայլդ անգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde
Ծննդյան անուն	անգլ.՝ Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde
Ծնվել է	հոկտեմբերի 16, 1854(1854-10-16)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Դուբլին, Դուբլին, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4]
Վախճանվել է	նոյեմբերի 30, 1900(1900-11-30)[5][1][2][…] (46 տարեկան)
Վախճանի վայր	Փարիզ, Ֆրանսիա[6][4]
Գերեզման	Oscar Wilde's tomb
Գրական անուն	С.3.3. և Sebastian Melmoth
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, դրամատուրգ, վիպասան, լրագրող, մանկագիր, վիպասան, գրող, հեղինակ, արձակագիր, հրապարակախոս, ակնարկագիր, առակագիր և լիբրետիստ
Լեզու	ֆրանսերեն և անգլերեն
Քաղաքացիություն	Իռլանդիա,  Միացյալ Թագավորություն և  Ֆրանսիա
Կրթություն	Մագդալեն քոլիջ և Թրինիթի քոլեջ
Ստեղծագործական շրջան	1881—1898
Ժանրեր	կատակերգություն, գոթական գրականություն, պոեզիա, դրամա, ողբերգություն, հեքիաթ, քնարապատմողական, պատմվածք և էսսե
Գրական ուղղություններ	էսթետիզմ և անկումային արվեստ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Որքան կարևոր է լինել լուրջ, Դորիան Գրեյի դիմանկարը, Քենթերվիլյան ուրվականը, The Soul of Man under Socialism? և Ռեդինգյան բանտի բալլադը
Պարգևներ	Newdigate Prize? [2]
Ամուսին	Կոնստանս Լլոյդ[7][8][4]
Համատեղ ապրող	Ալֆրեդ Դուգլաս[7]
Զավակներ	Վիվիան Հոլանդ[8][4] և Սիրիլ Հոլանդ
Ներշնչվել է Պլատոն  · Արիստոտել  · Հունական գրականություն  · Վիլյամ Շեքսպիր  · Ֆրանսիական գրականություն Վիկտոր Հյուգո  · Ջոն Ռեսկին  ·
Ներշնչել է Խորխե Լուիս Բորխես  · Ջեյմս Ջոյս  · Սեմյուել Բեքեթ  · Ստիվեն Ֆրայ  · Թոմ Սթոփփարդ  · Մորրիսսի  · Փիթ Դոերտի  · Բենժամին Տակեր
Կայք	cmgww.com/historic/wilde/
Օսկար Ուայլդ Վիքիքաղվածքում
Oscar Wilde Վիքիպահեստում

Հայտնի ստեղծագործություններից են «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» վեպը (1891), «Սալոմե» ողբերգությունը (1891), «Կինը՝ անարժան ուշադրության» (1893), «Իդեալական ամուսինը» (1895), «Լրջախոհ լինելու կարևորությունը» (շուրջ 1895) կատակերգությունները, «Երջանիկ արքայազնը» հեքիաթների ժողովածուն և այլն։ Ուայլդի ստեղծագործություններին բնորոշ են նուրբ հումորը և յուրօրինակ գեղագիտությունը։ Կենդանության օրոք Լոնդոնի ամենահայտնի թատերագիրներից մեկն էր։ Դեկանդենտության առավել հայտնի ներկայացուցիչներից է։

Կրթություն

Օսկար Ուայլդը 1864-1871 թվականներին սովորել է Պորտորի թագավորական դպրոցում, 1871-1874 թվականներին՝ Դուբլինի Տրինիտի քոլեջում։ 1874 թվականին տեղափոխվել է Լոնդոն։ 1879 թվականին ավարտել է Օքսֆորդի Մագդալեն քոլեջը։

Գրական գործունեություն

1881 թվականին հրատարակել է առաջին՝ «Բանաստեղծություններ» ժողովածուն, որը հաջողություն է ունեցել։

1882 թվականին շրջել է ԱՄՆ-ի քաղաքներում, հանդես է եկել գեղագիտության վերաբերյալ դասախոսություններով, հրատարակել է (ԱՄՆ-ում) երիտասարդ գրողի խռովարարական տրամադրություններն արտահայտող «Հավատ կամ Բիհիլիստներ» (1882) հեղափոխական մելոդրաման և «Պադուայի դքսուհին» (1883) չափածո ողբերգությունը։ Վերադարձել է Լոնդոն, աշխատակցել է թերթերին ու հանդեսներին։ Անբարոյականության մեղադրանքով դատապարտվել է երկու տարվա բանտարկության (1895-1897)։ Ուայլդի հուզական ընկճվածությունն արտացոլված է «Ռեդինգյան բանտի բալլադը» (1898) պոեմում և հետմահու լույս տեսած «De profundis» (1905) խոստովանանքում։ Ուայլդը հարել է իր ժամանակի գրականության մեջ ու թատրոնում գոյություն ունեցած հակաբուրժուական ուղղությանը։

Ուայլդի հեքիաթները («Երջանիկ արքայազնը», «Աստղամանուկը») և «Արձակ բանաստեղծություններ»-ը քնարական են, ոճով ու բովանդակությամբ՝ վեհ։ «Քենթերվիլյան ուրվականը» և «Լորդ Արթուր Սևիլի հանցագործությունը» հեգնանքով ներթափանցված բազմասյուժե նովելներ են։ 19-րդ դարավերջի ինտելեկտուալ վեպի նմուշ է «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» (1891)։ Ուայլդի «Պադուայի դքսուհին», «Սալոմե» (1893), «Ֆլորենցիական ողբերգություն» (1895) ողբերգությունները մեծ կրքերը բանաստեղծական դրամայի վերածելու փորձեր են։ Այլ բնույթ ունեն աշխարհիկ կատակերգությունները, որոնք լի են սրամիտ պարադոքսներով և տիրող դասակարգերի բարքերի դեմ ուղղված էպիգրամներով («Լեդի Ուինդերմիրի հովհարը» (1892), «Կինը՝ անարժան ուշադրության» (1893), «Լրջախոհ լինելու կարևորությունը» (1899)։ Սոցիալ-քննադատական մոտիվներն ուժեղ են «Իդեալական ամուսինը» (1895) կատակերգությունում։

1880-ական թվականներին քննադատական հոդվածներում («Մտահղացումներ» ժողովածու, 1891) Ուայլդը լուսաբանել է ժամանակակից անգլիական գրականության իրեն առավել հոգեհարազատ ու քաջածանոթ երևույթները։

Օսկար Ուայլդի ստեղծագործությունները թարգմանվել են հայերեն^[9][10][11]։

Օսկար Ուայլդը հայերեն

• Սալոմէ (ողբերգութիւն մէկ արարով), տպ. Օ. Արզուման, 1922, 64 էջ։ Թարգմ.՝ Մաննիկ Պերպերյան։

Ծանոթագրություններ

1. Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde — 2000.
2. Beckson K. Encyclopædia Britannica
3. RKDartists (նիդերլ.)
4. Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
5. Le Temps, الطان (ֆր.) — Paris: 1900. — P. 3. — ed. size: 29592 — ISSN 1150-1073
6. Archivio Storico Ricordi — 1808.
7. Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
8. Kindred Britain
9. «Սալոմե»։ Դրամա 1 արարվածով։/Օ. Ուայլդ; Թարգմ. ռուս.՝ Ն. Պահլավունի. - Երևան։ Մուղնի, 2003. - 48 էջ։
10. «Դորիան Գրեյի դիմանկարը»։ «Իդեալական ամուսինը»։ [Վեպ։ Պիես] / Օ. Ուայլդ ; Թարգմ.՝ Ռ.Առաքելյան; Պ. Մուրճիկյան; Խմբ.՝ Գ.Վ. Վիրապյան, Հ.Հ. Սևան. - «Իդեալական ամուսինը» - Երևան։ Հայաստան, 1972. - 389 էջ։
11. Երկեր։ [Հեքիաթներ; Պիեսներ] / Օ. Ուայլդ; Անգլ. թարգմ.՝ Գ. Հախվերդյան; Խմբ.՝ Ա.Ս. Հովսեփյան; Վերջաբ.՝ Լ. Հախվերդյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1980. - 440 էջ։

Գրականություն

• Gide A. Oscar Wilde In Memoriam. — Paris, 1948.
• Gide A. Prétextes, 1929.
• Gide A. Si le grain ne meurt. — Gallimard, 1951.
• Bendz E. O. Wilde a retrospect. — Göteborg, 1921.
• Braybrooke P. O. Wilde, 2 nd ed. — L., 1932.
• Choisy L. F. O. Wilde, — P., 1927.
• Davies R. H. The Letters of Oscar Wilde. — London, 1962.
• Davies R. H. More Letters of Oscar Wilde. — London, 1985.
• Davray H. O. Wilde. — P., 1928.
• Douglas A. O. Wilde et moi. — Paris, 1917.
• Douglas A. The Autobiography of Lord A. Douglas. — London, 1931.
• Ellman R. Oscar Wilde. Biography. — London, 1987.
• Hagemann C. O. Wilde. — Stuttgart, 1925.
• Harris F. The Life & Confessions of O. Wilde. — N. Y., 1917.
• Hirsch Ch. H. Teleny Ganymede club. — Paris, 1934.
• Holland V. Son of Oscar Wilde. — London, 1954.
• Hopkins R. T. O. Wilde։ a study of the man and his work. — L., 1913.
• Hyde M. O. Wilde. — London, 1976.
• Langlade, Jacques de. Oscar Wilde, ou La Vérité des masques. — Paris, 1987.
• Lemonnier L. La vie d’Oscar Wilde. — P., 1931.
• Mason S. Bibliography of O. Wilde. — L., 1914.
• Mason S. O. Wilde and the Aesthetic գրական շարժումներ. — L., 1920.
• Millard C. S. O. Wilde and the aesthetic գրական շարժումներ. — Dublin, 1920.
• Pater, Walter A Novel by Mr. Oscar Wilde. — N. Y., 1919.
• Ransome A. O. Wilde. — L., 1912.
• Renier G., O. Wilde. — P., 1933.
• Richter H. O. Wildes Dichterische Persö nlichkeit // Englische Studien. 1912. — Bd. 45.
• Sawers, G., Hay, P. A Ladder for Mr. Oscar Wilde // Puddle Books. — Reading, 2002.
• Symons A. Studies in prose and verse. — L., 1904.
• Symons A. A Study of Oscar Wilde. — L., 1930.
• Sherard R. H. The Life of O. Wilde. — L., 1906 [վերահրատարակություն].
• Sherard R. H. The Real Oscar Wilde. — L., 1915.
• Sherard R. H. Twenty Years in Paris. — L., 1920.

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են

Օսկար Ուայլդ հոդվածին

• Օսկար Ուայլդը bookmark.am֊ում
• Օսկար Ուայլդ. Նա ապրում էր իր սեփական ժամանակի ու տարածության մեջ
• Օսկար Ուայլդը standardebooks.org֊ում

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օսկար Ուայլդ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օսկար Ուայլդ» հոդվածին։