Գրական անուն

Գրական անուն (հուն.՝ ψευδώνυμος, լատ.՝ pseudónymos - «սխալ անուն», ψεύδος «փսեուդոս» - «այլ» և ὄνομα «օնոմա» - «անուն»), կեղծանուն, որն օգտագործվում է մարդու կողմից նրա հասարակական գործունեության (հատկապես արվեստի բնագավառում) մեջ իրական անվան փոխարեն։ Իրական անվան տակ հասկանում են այն անունը, որը մարդը ստացել է իր ծննդյան ժամանակ և պաշտոնապես գրանցված է։ Գրական անվան մեջ իրական անվան առկայության դեպքում կեծանունը կոչվում է ավտոնիմ (հունարենից)։ Այն գրական անունը, որում չկա ոչ մի համապատասխանություն ծննդյան անվան հետ, կոչվում է կրեպտոնիմ և այն օգտագործվում է իրական անվան գաղտնիության նպատակով, երբեմն էլ՝ այլ գործունեության հետ կապված անունից տարբերակելու համար^[1]։

Արևելյան մշակույթում

Արևելյան մշակույթում (օրինակ՝ ճապոնականում և չինականում) գրական անվան ընդունումը սոցիալական կարգավիճակի փոփոխման հետ միաժամանակ ինչ-որ ժամանակաշրջան պարտադիր է եղել։

Գրական անվան նպատակներին կարելի է դասել շատ երկար անունը ավելի կարճով փոխարինելու ձգտումը, ավելի հնչեղ անուն ստանալու նպատակը, մարդու ազգությունը գաղտնի պահելու ցանկությունը և այլն։

Հայտնի մարդկանց կեղծանուններ

Շատ գրողներ հայտնի են իրենց կեղծանունով՝ Պերճ Պռոշյան (Հովհաննես Առաքելյան), Րաֆֆի (Հակոբ Մելիք-Հակոբյան), Մուրացան (Գրիգոր Տեր-Գրիգորյան)։ Մի շարք հեղինակներ օգտագործել են բազմաթիվ կեղծանուններ (Վոլտերը՝ 160-ից, Վ. Ի. Լենինը՝ 150-ից ավելի)։ Շատ կեղծանուններ դարձել են իսկական անուն (Մոլիեր, Ստենդալ, Գորկի, Շիրվանզադե և այլն)։

Հայտնի մարդկանց իրական և կեղծ անունները՝

Գրական կեղծանուններ

• Ալեքսանդր Գրին - Ալեքսանդր Սերգեյի Գրինևսկի
• Ալեքսանդր Սերգեյի - Ալեքսանդր Սերգեյի Պոպով
• Ալեքսանդրա Մարինինա - Մարինա Արկադիի Ալեքսեևնա
• Անատոլ Ֆրանս - Ժակ Անատոլ Ֆրանսուա Թիբո
• Աննա Ախմատովա - Ախմատովա Գորենկո
• Արկադի Գայդար - Արկադի Պետրովիչ Գոլիկովի
• Վենիամին Կավերին - Բենջամին Ա. Զիլբեր
• Վոլտեր - Ֆրանսուա-Մարի Արուե
• Մաքսիմ Գորկի - Ալեքսեյ Պեշկով
• Ջեկ Լոնդոն - Ջոն Գրիֆիտ Չեյնին

Գեղարվեստական կեղծանուններ

• Գրետա Գարբո - Գրետա Գուստաֆսոն
• Մարլեն Դիտրիխ - Մարիա Մագդալենա Դիտրիխ
• Մերիլին Մոնրո - Նորմա Բեյքեր
• Ռինգո Սթար - Ռիչարդ Ստարկի
• Շեր - Շերիլին Սարգսյան

Քաղաքական կեղծանուններ

• Լենին - Վլադիմիր Իլյիչ Ուլյանով
• Վիլի Բրանդտ - Կարլ Հերբերտ Ֆրահմ
• Ռուդոլֆ Աբել - Վիլյամ Հ. Ֆիշեր
• Էրին Հանթերը - Վիկտորիա Հոլմս, Քեյթ Քերի,

Կոլեկտիվ կեղծանուններ

• Վասիլև Եղբայրներ - կինոռեժիսոր և գրող
• Եղբայրներ Տուր - դրամատուրգ և սցենարիստ
• Էրին Հանթերը - Վիկտորիա Հոլմս, Քեյթ Քերի

Տես նաև

• Մականուն
• Անուն
• Ազգանուն

Ծանոթագրություններ

1. «A Brief History of Pen Names by Haylen Beck». www.powells.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 4-ին.

Գրականություն

• Дмитриев В. Г. Скрывшие своё имя: (Из истории анонимов и псевдонимов) / Отв. ред. д-р филол. наук И. Г. Клабуновский; Академия наук СССР. — Изд. 2-е, доп. — М.: Наука, 1977. — 313 с. — (Литературоведение и языкознание). — 148 000 экз. (обл.) (1-е изд. — 1970).
• Дмитриев В. Г. Придуманные имена. — М.: Современник, 1986. — 258 с. — 30 000 экз.

Արտաքին հղումներ

• Настоящие и полные имена известных людей Արխիվացված 2006-10-14 Wayback Machine
• Великие псевдонимы
• Иван Карамазов. Энциклопедия псевдонимов русских поэтов Արխիվացված 2014-06-28 Wayback Machine (2000).
• Василий Ласточка (18 июня 1997). «Когда маски сняты». «Музыкальная правда» № 22. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 7-ին.
• Что такое псевдоним?
• Псевдонимы и люди. Сайт о псевдонимах.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 359)։