Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին

Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին (անգլ.՝ John Ronald Reuel Tolkien, հունվարի 3, 1892(1892-01-03)^{[1][2][3][…]}, Բլումֆոնտեյն, Նարնջագույն Ազատ Պետություն^{[4][5][2][…]} - սեպտեմբերի 2, 1973(1973-09-02)^{[1][6][3][…]}, Բորնմութ, Bournemouth, Christchurch and Poole, Դորսետ, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն^[7][8][9]), անգլիացի հանրահռչակ գրող և բանասեր, Օքսֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր, որտեղ դասավանդել է անգլոսաքսոնական լեզու (1925-1945), այնուհետև՝ անգլերեն և գրականություն (1945-1959)։ Դավանանքով՝ կաթոլիկ։ 1972 թ մարտի 28-ին Թոլքինին շնորհվել է Բրիտանական կայսրության կոմանդորի կոչում։ Գրել է հիմնականում ֆենթեզի ժանրում։ Նրա ամենահայտնի ստեղծագործությունները «Հոբիթ, կամ գնալն ու գալը» վեպն է և «Մատանիների տիրակալը» եռագրությունն են։

Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին բրիտանական անգլերեն՝ John Ronald Reuel Tolkien
Ծնվել է	հունվարի 3, 1892(1892-01-03)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Բլումֆոնտեյն, Նարնջագույն Ազատ Պետություն[4][5][2][…]
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 2, 1973(1973-09-02)[1][6][3][…] (81 տարեկան)
Վախճանի վայր	Բորնմութ, Bournemouth, Christchurch and Poole, Դորսետ, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն[7][8][9]
Գերեզման	Wolvercote Cemetery
Գրական անուն	Oxymore[10]
Մասնագիտություն	լեզվաբան, բանաստեղծ, համալսարանի դասախոս, մանկագիր, թարգմանիչ, գրական քննադատ, ակնարկագիր, սպա, հեղինակ, գրող, պատմաբան, նկարազարդող, ուսուցիչ, արձակագիր, բանասեր և վիպասան
Լեզու	անգլերեն
Ազգություն	անգլիացիներ
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Կրթություն	Օքսֆորդի համալսարան (1915), Էքսետեր քոլեջ (1915), Թագավոր Էդուարդի դպրոց[11] և St. Philip's School?
Ժանրեր	ֆենթեզի, մանկական գրականություն, պոեզիա և արձակ
Գրական ուղղություններ	Inklings?
Ուշագրավ աշխատանքներ	Հոբիթը, Մատանիների տիրակալը, Սիլմարիլիոն, Tree and Leaf?, Ռովերանդոմ, Թոմ Բոմբադիլի արկածները և Beowulf: The Monsters and the Critics?
Անդամակցություն	Թագավորական գրական ընկերություն և Tea Club and Barrovian Society?
Աշխատավայր	Օքսֆորդի համալսարան, Լիդսի համալսարան և Օքսֆորդի անգլերեն բառարան
Պարգևներ	[12] Պրոմեթևս մրցանակ «Նեբուլա» մրցանակ՝ լավագույն սցենարի համար [13] «Նեբուլա» մրցանակ՝ լավագույն սցենարի համար [13] «Լոկուս» մրցանակ լավագույն ֆանտաստիկ վեպի համար [14] «Նեբուլա» մրցանակ՝ լավագույն սցենարի համար [13] Հյուգո մրցանակ լավագույն բեմադրության համար [15] «Հյուգո» մրցանակ լավագույն դրամատիկական ներկայացման համար [16] Թագավորական գրական միության անդամ [17][18] Գիտական ֆանտաստիկայի և ֆենտեզիի փառքի սրահ [19] «Հյուգո» մրցանակ լավագույն դրամատիկական ներկայացման համար [20] International Fantasy Award? [21] Ditmar Award? [22] և Mythopoeic Awards?
Ամուսին	Էդիթ Թոլքին
Զավակներ	John Tolkien?, Michael Tolkien?[23], Քրիսթոֆեր Թոլքին[23] և Priscilla Tolkien?[23]
Ներշնչվել է Ջորդ ՄաքԴոնալդ[24], Edward Wyke Smith?[25], Ժյուլ Վեռն[24], Հենրի Ռայդեր Հագարդ[24], Էդվարդ Փլանքեթ, Դանսեյնիի 18-րդ բարոն[24], Էդվարդ Բյորն-Ջոնս[24], Ուիլյամ Մոռիս[24], Գիլբերտ Կիտ Չեսթերտոն[26], Էլիաս Լյոնրոտ[27] և Բեովուլֆ[24]
Կայք	tolkienestate.com
J. R. R. Tolkien Վիքիպահեստում

«Մատանիների տիրակալը» երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո անգլերենով գրված ամենահանրաճանաչ գրքերից մեկն է։ 1968 թվականին անգլախոս աշխարհում եռագրությունը կարդացել էր 50 միլիոնից ավելի մարդ։ Ներկայումս վեպը թարգմանվել է 40-ից ավելի լեզուներով։ 2003 թվականին բրիտանական BBC ինտերնետային և հեռուստառադիոընկերության հարցումների համաձայն 200 լավագույն գրքերի ցուցակում առաջին տեղը գրավեց «Մատանիների տիրակալը»։

Թոլքինը ունի բազմաթիվ հետևորդներ։ Նրա ընկերն ու բարեկամն էր Քլայվ Սթեյփլս Լյուիսը՝ «Նարնիայի ժամանակագրությունների» հեղինակը, «ֆենթեզի» ժանրի հիմնադիրներից մեկը։ Նրա և Թոլքինի ստեղծագործությունները փոխադարձ ազդեցություն են ունեցել միմյանց վրա։ Ամբողջ աշխարհում բազմաթիվ հեղինակներ խոստովանում են Թոլքինի ազդեցությունը իրենց ստեղծագործության վրա։ Նրանցից կարելի է նշել Ջոան Ռոուլինգին՝ «Հարրի Փոթերի» հեղինակին և սանկտ-պետերբուրգցի գրող, Նիկ Պերումովին (Փիրումյան), որի վեպերում իրադարձությունները կատարվում են «Մատանիների տիրակալից» 300 տարի անց։

Թոլքինի ստեղծագործությունները ստացել են բազմաթիվ միջազգային մրցանակներ, դրանց հիման վրա նկարահանվել են ֆիլմեր, մուլտֆիլմեր, ստեղծվել են համակարգչային խաղեր, գրվել են պիեսներ, սիմֆոնիկ ստեղծագործություններ։ Թոլքինի անունով անվանվել է աստերոիդ, Միջերկրի աշխարհագրական անունների և հերոսների անուններով են կոչվել իրական աշխարհագրական օբյեկտներ և կենդանիներ։ Լույս են տեսնում ամսագրեր։ Գոյություն ունեն բազմաթիվ ինտերնետային կայքեր, որոնք ստեղծել են նրա երկրպագուները։ Գրականագիտության մեջ ստեղծվել է թոլքինագիտության ճյուղը։

Հայերեն լույս են տեսել «Հոբիթ»֊ը և «Մատանիների տիրակալի» առաջին մասը՝ «Պահապանները» անունով։ Ուկրաինայում 1998 թվականին «Մատանիների տիրակալի» մոտիվներով նկարահանվել է հեռուստասերիալ, որտեղ Գորլումի դերում խաղացել է հայտնի դերասան Ռաֆայել Քոթանջյանը, իսկ Ջեքսոնի ֆիլմերում նույն դերի համակարգչային կերպարի համար օգտագործվել է անգլիահայ դերասան Էնդի Սերքիսի շարժումներն ու ձայնը։

Ստեղծագործություններ

• 1937 - Հոբիթը
• 1945 - «Նիգգլի թերթը» / Leaf by Niggle
• 1945 - «Բալլադ Աոթրուի և Իթրունի մասին» / The Lay of Aotrou and Itroun
• 1949 - «Ջայլս ֆերմերը Հեմից» / Farmer Giles of Ham
• 1953 - «Բեորթհելմի որդի Բեորթնոթի վերադարձը» / The Homecoming of Beorhtnoth Beorhthelm’s Son (պիես)
• 1954-1955 - «Մատանիների տիրակալը» / The Lord of the Rings
• 1954 - «Մատանու եղբայրությունը» / The Fellowship of the Ring
• 1954 - «Երկու ամրոց» / The Two Towers
• 1955 - «Արքայի վերադարձը» / The Return of the King
• 1962 - «Թոմ Բոմբադիլի արկածները» / The Adventures of Tom Bombadil and Other Verses from the Red Book (բանաստեղծությունների ժողովածու)
• 1967 - «Ճանապարհը գնում ու գնում է» / The Road Goes Ever On (Դոնալդ Սուոնի հետ)
• 1967 - «Դարբինը Մեծ Վութթոնից» / Smith of Wootton Major
• 1977 - «Սիլմարիլիոն» / The Silmarillion (լույս է տեսել հետմահու, որդու՝ Քրիսթոֆեր Թոլքինի խմբագրությամբ)
• 1997 - «Ռովերանդոմ» / The Roverandom (լույս է տեսել հետմահու, որդու՝ Քրիսթոֆեր Թոլքինի խմբագրությամբ).
• 2007 - «Հուրինի զավակները» / The Children of Húrin (լույս է տեսել հետմահու, որդու՝ Քրիսթոֆեր Թոլքինի խմբագրությամբ)

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Tolkiens Reise nach Mittelerde (գերմ.): Ein neuer Blick in die Welten J.R.R. Tolkiens — 1 — Kow: Heel Verlag, 2013. — S. 2. — 338 p. — ISBN 978-3-86852-826-8
3. J.R.R. Tolkien (նիդերլ.)
4. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/598643/JRR-Tolkien
5. http://news.bbc.co.uk/cbbcnews/hi/find_out/guides/uk/jrr_tolkien/newsid_2388000/2388813.stm
6. Tolkiens Reise nach Mittelerde (գերմ.): Ein neuer Blick in die Welten J.R.R. Tolkiens — 1 — Kow: Heel Verlag, 2013. — S. 33. — 338 p. — ISBN 978-3-86852-826-8
7. http://www.history.com/this-day-in-history/third-and-final-lord-of-the-rings-movie-opens
8. http://amsaw.org/amsaw-ithappenedinhistory-010305-tolkien.html
9. http://www.irishexaminer.com/ireland/michael-schumacher-racing-driver-is-44-today-218391.html
10. Doughan D. J.R.R. Tolkien: A Biographical Sketch — The Tolkien Society.
11. (unspecified title) — P. 7. — ISBN 0-345-21550-8
12. The London Gazette 45554 (բրիտ․ անգլ.) — Iss. 45554. — P. 9.
13. https://nebulas.sfwa.org/award/best-script/
14. https://web.archive.org/web/20081201034720/http://www.locusmag.com/SFAwards/Db/LocusWinsByCategory.html#nvlf#nvlf
15. https://www.thehugoawards.org/hugo-history/2002-hugo-awards/
16. https://www.thehugoawards.org/hugo-history/2003-hugo-awards/
17. The Author: Timeline — The Tolkien Society.
18. J.R.R. Tolkien Chronology — Dallas Baptist University.
19. https://locusmag.com/2013/06/2013-science-fiction-hall-of-fame-inductees/
20. https://www.thehugoawards.org/hugo-history/2004-hugo-awards/
21. http://www.gostak.org.uk/ifa/ifaindex.htm
22. https://www.sfadb.com/Ditmar_Awards_1978
23. Lundy D. R. The Peerage
24. White M. The Life and Work of J.R.R. Tolkien — 2002. — ISBN 0-02-864285-6
25. https://www.goodreads.com/book/show/331029.The_Marvellous_Land_of_Snergs
26. https://www.reddit.com/r/tolkienfans/comments/ji47vt/did_tolkien_ever_write_to_or_about_gk_chesterton/?rdt=46664
27. Petty A. C. Identifying England's Lonnrot — 2004. — Vol. 1, Iss. 1. — P. 69—84. — doi:10.1353/TKS.2004.0014

Գրականություն

1. Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին «Հոբիթ» - Երևան, «Սովետական գրող», 1984
2. Ջ.Ռ.Ռ. Թոլքին «Պահապանները» - Երևան, «Արևիկ», 1989

Աղբյուրներ

• Ջ.Ռ.Ռ. Թոլքին «Պահապանները» - Երևան, «Արևիկ», 1989

Արտաքին հղումներ

• Թոլքինը գրապահարանում Արխիվացված 2020-07-18 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքին» հոդվածին։