Մաքս Ժակոբ

Մաքս Ժակոբ (ֆր.՝ Max Jacob, հուլիսի 12, 1876(1876-07-12)^{[2][3][4][…]}, Կեմպեր^{[5][6][7][…]} - մարտի 5, 1944(1944-03-05)^{[2][8][9][…]}, Drancy concentration camp, Դրանսի), ֆրանսիացի բանաստեղծ և նկարիչ։ Պատվո լեգեոնի շքանշանակիր է (1932)։

Մաքս Ժակոբ ֆր.՝ Max Jacob
Ծննդյան անուն	ֆր.՝ Max Jacob Alexandre[1]
Ծնվել է	հուլիսի 12, 1876(1876-07-12)[2][3][4][…]
Ծննդավայր	Կեմպեր[5][6][7][…]
Վախճանվել է	մարտի 5, 1944(1944-03-05)[2][8][9][…] (67 տարեկան)
Վախճանի վայր	Drancy concentration camp, Դրանսի
Գերեզման	Saint-Benoît-sur-Loire
Գրական անուն	Morven le Gaëlique[10] և Léon David[10]
Մասնագիտություն	նկարիչ, բանաստեղծ, գրող, գրական քննադատ, արվեստի քննադատ, ակնարկագիր, արձակագիր, թարգմանիչ, գծանկարիչ, արվեստագետ, վիմագրող, նկարազարդող, պաստելիստ, ջրանկարիչ և վիզուալ արտիստ
Լեզու	ֆրանսերեն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Կրթություն	École coloniale? և Փարիզի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
Ժանրեր	վեպ
Գրական ուղղություններ	կուբիզմ
Պարգևներ	[11] Concours général և Mort pour la France
Max Jacob Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Գերմանական հրեաների ընտանիքից է, որոնք 1825 թվականին գաղթել են Սարբրյուկենայից (Բրետան)։ 1890-1891 թվականներին Փարիզում Շարկոյի մոտ բուժման կուրս է անցել։ 1894 թվականից ապրել է Փարիզում, սովորել է իրավունք, 1898 թվականի դեկտեմբերին հրատարակվել է որպես գեղարվեստական քննադատ՝ Լեոն Դավիթ կեղծանվամբ։ 1901 թվականին ծանոթացել է Պիկասոյի հետ (Ամբրուազ Վոլարի նկարների ցուցադրումից հետո, որին Ժակոբը գնահատել է շատ բարձր)։ Որոշ ժամանակ նրա հետ ապրել է Վոլտերի բուլվարի մոտ գտնվող տանը։ Հնարավոր է, որ հենց Ժակոբն է անվանակոչել Ռավինյան փողոցի համար 13 տունը՝ կոչելով Բատո-Լավուար, ուր 1904 թվականին տեղափոխվել է Պիկասոն։ 1904 թվականին Պիկասոյի շնորհիվ ծանոթացել է Ապոլիների, հետո Մոդիլյանիի, Բրակի, Դերենի, Ռուսսոյի և այլոց հետ։ Մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել ձեռնագուշակության և ատտղագիտության հանդեպ, տարվել է կաբալլայով։ Այդ շրջանում Ժակոբին հատուկ է եղել վարքի չափազանց տարօրինակ ոճ և օրիգինալ տեսքը, որով ցույց էր տալիս իմ կողմնորոշումը սեփական սեռի ներկայացուցիչների հանդեպ։

Վերափոխում

1909 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Մաքս Ժակոբի հետ միստիկ դեպք է պատահել, շատ տարիներ անց դա նկարագրել է «Պատմություն իմ վերաբերյալ»-ում (1939)^[12]։ Վերադառնալով Ազգային գրադարանից Ռավինյան փողոցի № 7 տանը գտնվող իր չքավոր կացարան՝ նա Հրեշտակի պատին կարմիր պաստառների ֆոնի վրա նկատել է դեղին մետաքսով պատված, բաց կապույտ զարդարանքով կերպարանք։ Ժակոբը ընկել է ծնկների վրա, նրա աչքերը լցվել են արցունքով, նա զգացել է առեղծվածային լուսավորում։ Սակայն Ժակոբը կնքվել է շատ ուշ՝ 1915 թվականի փոտրվարի 18-ին, նրա կնքահայրը դարձել է Պիկասսոն։

1920 թվականին Պիգալի հրապարակում ընկել է ավտոմեքենայի տակ։ Իր դժվար ապաքինման մասին պատմել է «Բեոտիայի թագավորը» գրքում (1921)։ 1921-1928 և 1936-1944 թվականներին ապրել է բենեդիկտյան Սեն-Բենուա-սյուր-Լուար վանքում։ 1925-1926 թվականներին ճանապարհորդել է Իտալիայում և Իսպանիայում։ Ժակոբի գուաշային առաջին ցուցադրումը եղել է Բերխնեյմի պատկերասրահում 1926 թվականի մարտին։

Վերջին տարիներ

Օկուպացիայի շրջանում վիճակված է եղել կրել դեղին աստղ և չափազանց հիվանդագին կերպով է վերապրել այդ հանգամանքը։ 1942-1943 թվականներին Ժակոբի քույրն ու եղբայրը մահացել են նացիստական համակենտրոնացման ճամբարներում։ 1944 թվականի փետրվարի 24-ին որպես հրեա և հոմոսեքսուալ ձերբակալվել է գեստապոյի կողմից, ուղարկվել է Օռլեանի բանտ, հետո Դրանսի ճամբար, որտեղ մի քանի օրից մահացել է բրոնխների և թոքերի բորբոքումից։ 1949 թվականին Ժակոբի մարմինը տարվել է Սեն-Բենուա-սյուր-Լուարի գերեզմանոց, 1960 թվականին պաշտոնապես ճանաչվել է Ֆրանսիայի համար մահացած բանաստեղծներից, նրա անունը գրված է 1939-1945 թվականներին զոհված գրողների Փարիզի պանթեոնի հուշատախտակի վրա։

Մոդիլյանի. Մաքս Ժակոբի դիմանկարը, 1916—1917

Արվեստ

Սկսել է երեխաների համար գրքերից («Քաբուլի թագավորի պատմությունը», 1903), բազմիցս անդրադարձել է բրետոնական բանահյուսությանը։ Ժակոբի բանաստեղծությունները լի են գրոտեսկով և բառախաղերով, մոտ են կուբիզմին և սյուրռեալիզմին։

Ճանաչում

Ժակոբի բանստեղծությունների հիման վրա երգեր են գրել Էրիկ Սատին, Ֆրանսիս Պուլենկը, Անրի Սոգեն։ Բանաստեղծի հայտնի դիմանկարներն ստեղծել են Մոդիլյանին, Պիկասսոն, Կոկտոն։

Ստեղծագործությունները

• Saint-Matorel (1911, Պիկասոյի նկարազարդմամբ)
• La Côte (1911)
• Œuvres burlesques et mystiques de Frère Matorel (1912, Դերենայի նկարազարդմամբ)
• Le Siège de Jérusalem‚ grande tentation céleste de Frère Matorel (1914, Պիկասոյի նկարազարդմամբ)
• Le Cornet à dés (1917)
• Le phanérogame (1918, վեպ)
• La Défense de Tartufe (1919)
• Cinématoma (1920)
• Le laboratoire central (1921)
• Le Roi de Béotie (1921)
• Le Cabinet noir (1922)
• Art Poétique (1922)
• Filibuth ou la Montre en or (1923, վեպ)
• Le Terrain Bouchaballe (1923, վեպ)
• Visions infernales (1924,արձակ բանաստեղծություն)
• L’Homme de chair et l’Homme reflet (1924, վեպ)
• Les Pénitents en maillots roses (1925)
• Le fond de l’eau (1927)
• Le tableau de la Bourgeoisie (1929)
• Rivage (1931)
• Bourgeois de France et d’ailleurs (1932)
• Morceaux choisis (1936)
• Ballades (1938)
• Derniers poèmes (1945, հետմահու)

Ֆիլմերը

• Պարոն Մաքս / Monsieur Max՝ գեղարվեստական հեռուստաֆիլմ, Ֆրանսիա, 2006, ռեժիսոր Գաբրիել Ագիոն, իսպաներեն, գլխավոր դերում՝ Ժան-Կլոդ Բրիալի։
• Ամերիկյան վավերագրական «Հանճար» հեռուստասերիալ-անթոլոգիայի երկրորդ եթերաշրջանում (2018) պատմում է Պաբլո Պիկասոյի կյանքի և գործունեության մասին, Մաքս Ժակոբի դերը խաղում է Թեոդոր Նայթը։

Հիշատակ

• 1989 թվականին Ժակոբի հայրենի Կեմպեր քաղաքի տեղական թատրոնը, որը հիշատակված է «Le Terrain Bouchaballe» պիեսում (1922), ստացել է «Մաքս Ժակոբի թատրոն» անունը։ Քաղաքային քոլեջը ևս կրում է բանաստեղծի անունը^[13]։
• Մաքս Ժակոբի կամուրջը, որը բացվել է 1994 թվականի դեկտեմբերին, բանաստեղծի մահից 50 տարի անց, համարվում է Օդ գետի տասը հետիոտնային կամուրջներից մեկը։ Պարսպապատումը կատարվել է Դրանսի ճամբարի փշոտ մետաղալարերով, որտեղ եղել է Ժակոբը։
• Ժակոբ Մաքսի կեմպերյան տանը, որտեղ բանաստեղծը ծնվել է ու մեծացել, 2013 թվականի փետրվարից անցկացվել են «Les Rendez-vous de Max» ամենամսյա ընթերցանություն և բանաստեղծական հավաքներ։

Ծանոթագրություններ

1. https://archives.quimper.bzh/ark:/naan/a011309336190IdyA6W/dd0920ff69
2. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
3. Max Jacob (ֆր.) — ministère de la Culture.
4. Encyclopædia Britannica
5. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
6. MusicBrainz artist ID
7. Union List of Artist Names
8. Cyprien Max Jacob (նիդերլ.)
9. Cyprien Max Jacob — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
10. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
11. Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
12. Christine van Rogger-Andréucci. Max Jacob: acrobate absolu. — Seyssel, 1993. — P. 71.
13. ««Grands projets, Pôle Max Jacob»». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 30-ին.

Գրականություն

• Kamber G. Max Jacob and the poetics of cubism. — Baltimore: Johns Hopkins Press, 1971.
• Peyre A. Max Jacob quotidien. — Paris: J. Millas-Martin, 1976.
• Schneider J.M. Clown at the altar: the religious poetry of Max Jacob. — Chapel Hill: U.N.C. Dept. of Romance Languages, 1978.
• Mousli B. Max Jacob. — Paris: Flammarion, 2005.
• Аполлинер Г. Макс Жакоб // Аполлинер Г. Эстетическая хирургия. — СПб: Симпозиум, 1999. С. 486.
• Маревна (Воробьева-Стебельская М.). Моя жизнь с художниками «Улья». — М.: Искусство — XXI век, 2004.
• Креспель Ж.-П. Повседневная жизнь Монмартра во времена Пикассо (1900—1910). — М.: Молодая гвардия, 2000. ISBN 5-235-02401-X.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մաքս Ժակոբ» հոդվածին։