Siri

Siri (ˈsɪəri, հայերեն՝ Սիրի, բեկր. անգլ.՝ Speech Interpretation and Recognition Interface), ամպային, անձնական օգնական և հարցա-պատասխանական համակարգ, ծրագրային օգնական, որն ընդգրկված է Apple ընկերության iOS-ի, wathOS-ի, macOS-ի և tvOS-ի մեջ։ Տվյալ հավելվածը օգտագործում է բնական ձայնի վերամշակում՝ հարցերին պատասխանելու և խորհուրդներ տալու համար։ Siri-ն ամեն օգտատիրոջը յուրահատուկ է հարմարվում, երկար ժամանակ ուսումնասիրելով իր նախասիրությունները^[4]։

Siri

Տեսակ	Ծրագրային "Խելացի օգնական"
Հեղինակ	Apple Inc. Siri Inc.
Նախագծումը՝	Էփլ և Siri ընկերություն[1]
Գրված է՝	Objective-C
ՕՀ	iOS, watchOS, tvOS, iPadOS, visionOS? և մաքՕՍ
Առկա է	անգլերեն, ռուսերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, ճապոներեն[2], կորեերեն, չինարեն, իտալերեն, իսպաներեն, հոլանդերեն, թաիլանդերեն, պորտուգալերեն, նորվեգերեն, դանիերեն, թուրքերեն, շվեդերեն, արաբերեն, ֆիններեն, մալայերեն, եբրայերեն
Լույս տեսավ՝	2011 թվականի օգոստոսի 9-ին
Պլատֆորմ	iPhone 4S iPhone 5 iPhone 5C iPhone 5S iPhone 6 iPhone 6s iPhone 6S Plus iPhone 7 iPhone 7 Plus iPhone SE iPad mini iPad mini with retina display iPad mini 3 iPad mini 4 iPad 3 iPad 4 iPad Air iPad Air 2 iPad Pro iPad Pro 9,7 Apple TV 4 iPod touch Apple Watch[3]
Վերջին կայուն տարբերակ	անհայտ
Արտոնագիր	ոչ ազատ ծրագրային ապահովման արտոնագիր
Կայք	Apple.com
Siri (assistant) Վիքիպահեստում

Ի սկզբանե Siri-ն հասանելի էր App Store-ում որպես Siri Inc. ընկերության կողմից iOS-ի համար ստեղծված հավելված։ 2010 թվականի ապրիլի 28-ին Apple Inc. ընկերություն գնեց Siri Inc.-ը^[5]։ Սակայն մինչև դեռ Apple-ը ձեռք չէր բերել Siri-ն, հայտարարված էր եղել, որ ծրագրային ապահովումը հասանելի կլինի Blackberry և Android օպերացիոն համակարգերի կառավարմամբ հեռախոսներում, սակայն հետագայում այդ պլաններեն ձախողվեցին վաճառքի պատճառով^[6]։

Հիմա Siri-ն iOS-ի անբաժանելի մասն է և հասանելի է ընկերությամբ արտադրվող սարքերի մեծամասնության համար՝ iPhone-ի (4s^[7] և ավելին), iPad-ի (երրորդ մակարդակի և ավելին, նաև iPad mini շարքի բոլոր մոդելների համար), iPod touch 5g-ի և Apple Watch-ի։ Չնայած դրան, հաքերները կարողացան աշխատացնել Siri-ն սարքերի հին մոդելներում^[8]։ 2011 թվականի նոյեմբերի 8-ին Apple-ը հրապարակորեն հայտարարեց, որ չի պլանավորում ինտեգրել Siri-ն դեպի հին մոդելներ՝ նրանց մեջ ֆոնային աղմկի ճանաչման չիպի բացակայության պատճառով^[9]։

Նկարագրություն

Siri-ի ձայնարկություն

Ձայնը, որով ամերիկյան օգտատերերի համար ձայնագրված է եղել առաջին Siri-ն, պատկանում է ձայնագրման դերասանուհի՝ Սյուզան Բենեթին։ CNN-ում ներկայացված հարցազրույցի ժամանակ Բենեթը պատմել է, որ 2005 թվականին նա պայմանագիր է կնքել ScanSoft ընկերության հետ, ըստ որի ամբողջ ամսվա ընթացքում նա օրը չորս ժամ անկապ արտահայտություններ էր ասում ձայնագրիչում։ iOS 7-ից սկսած՝ ամերիկյան օգտատերերի համար Siri-ն "խոսեց" այլ ձայնով^[10]։

Աջակցվող լեզուներ

Լեզու[11]	Պետություն	iOS-ի տարբերակ
Անգլերեն	ԱՄՆ	5.0
	Միացյալ Թագավորություն	5.0
	Ավստրալիա	5.0
	Կանադա	6.0
	Սինգապուր	6.0
	Հնդկաստան	8.3
	Նոր Զելանդիա	8.3
	Իռլանդիա	10.0
	Հարավային Աֆրիկա	10.0
Արաբերեն	ԱՄԷ	9.2
	Սաուդյան Արաբիա	9.2
Հոլանդերեն	Նիդերլանդներ	8.3
	Բելգիա	9.0
Դանիերեն	Դանիա	8.3
Եբրայերեն	Իսրայել	9.3
Իսպաներեն	Իսպանիա	6.0
	Մեքսիկա	6.0
	ԱՄՆ	6.0
	Չիլի	10.0
Իտալերեն	Իտալիա	6.0
	Շվեյցարիա	6.0
Կանտոներեն	Հոնկոնգ	6.0
Չինարեն	Թայվան	6.0
	Չինաստան	6.0
Կորեերեն	Հյուսիսային Կորեա	6.0
	Հարավային Կորեա	6.0
Մալայերեն	Մալայզիա	9.3
Գերմաներեն	Գերմանիա	5.0
	Շվեյցարիա	6.0
	Ավստրիա	9.0
Նորվեգերեն	Նորվեգիա	9.0
Պորտուգալերեն	Բրազիլիա	8.3
Ռուսերեն	Ռուսաստան	8.3
Թաիլանդերեն	Թաիլանդ	8.3
Թուրքերեն	Թուրքիա	8.3
Ֆիններեն	Ֆինլանդիա	9.3
Ֆրանսերեն	Ֆրանսիա	5.0
	Կանադա	6.0
	Շվեյցարիա	6.0
	Բելգիա	9.0
Շվեդերեն	Շվեյցարիա	8.3
Ճապոներեն	Ճապոնիա	5.1

Ռուսաց լեզու

iOS 5-ում ձայնային օգնականի հայտնվելուց սկսած, ռուսալեզու օգտատերերի մեծամասնությունը սպասում էին ռուսաց լեզվի աջակցմանը։ Դրա առաջին նախանշանները առաջացել են iOS 7-ի փորձնական տարբերակի հրապարակման հետ։ Այսպիսով, Siri-ն սկսեց ռուսական տառերով գրված անունները ձայնարկել, սակայն բավականին անընթեռնելի։ Սակայն շատերը ճանաչեցին տվյալ փաստը որպես մեծ նորամուծություն, քանի որ մինչ այդ Siri-ն ընդհանրապես չէր ձայնարկում ռուսաց լեզվով անունները^[12]։ Դրանից հետո տվյալներ առաջացան, որ Siri-ն սկսեց առարկությունները ձայնարկել բնորոշ ռուսական ակցենտով, սակայն, ինքնուրույն ռուսերեն դեռ չէր խոսում^[13]։ Տեսահոլովակից երևում է, որ նա պատասխանում է հարցումներին, սակայն սխալների մասին հաղորդագրությունները ձայնարկված էին ոչ ստանդարտ ձայնով։ Ինչպես նկատված էր եղել` տվյալ ձայներանգը նման է եղել Nuance ընկերության խոսքային օգնականի ձայնաերանգին, որտեղ խոստովանել են, որ Apple-ը օգտագործում է նրանց ձայնի ճանաչման տեխնոլոգիան^[13][14]։ Տվյալ կերպով, շատ հրապարակություններ միակցվեցին այն ժամանակ երբ Apple-ը սկսեց փորձարկել իր ծառայությունը ռուսաց լեզվով։ 2014 թվականի հունիսի 11-ին Apple-ի պաշտոնական կայքում առաջացավ Siri-ի ռուսաց լեզվով տարբերակի մշակողի թափուրը^[15]։

iOS 8-ում ավելացված էր եղել ռուսական թելադրանք^[16], հիմա iOS 8-ի կառավարմամբ աշխատող սարքերը կարող են կոռեկտորեն ճանաչել, գրառել և վերարտադրել ռուսերենով ասված ամեն բան։ Սակայն «Թելադրանք» ֆունկցիան թույլ է տալիս միայն տեքստը ստեղնաշարով գրելու տեղ, ներմուծել ձայնով։

iOS 8.3-ում Siri-ն կարողանում է խոսել ռուսաց լեզվով։

Մշակում

Siri-ն SRI համաշխարհային արհեստական ինտելեկտի կենտրոնի մշակումն է, ֆինանսավորվող հեռանկարային և հետազոտական ծրագրերի կառավարման ճյուղավորում է (DARPA), ասվում է, որ հնարավոր է դա տվյալ ժամանակաշրջանի արհեստական ինտելեկտին վերաբերվող ամենամեծ նախագիծն է^[17]։ Siri-ի համար Apple-ը օգտագործել է DARPA-ով ֆինանսավորվող «Արհեստակա Ինտելեկտի Կենտրոնի» (SRI International բաժնի) 40-ամյա հետազոտությունների արդյունքները։ Կարելի է ասել, որ Siri-ն դա՝ կատարելագործված CALO-ն է՝ Cognitive Agent that Learns and Organizes Program։ Siri-ն սկսել է մշակվել Դագ Կիտլաուսի (CEO), Ադամ Չեյերի և Թոմ Գրյուբերի կողմից, SRI International-ից Նորման Վինարսկու համագործակցությամբ՝ 2007 թվականի դեկտեմբերին։

2008 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Siri-ն Menlo Ventures-ի և Morgenthaler Ventures-ի կողմից ստացավ $8,5 միլիոն դոլարի չափ ֆինանսավորում^[18]։ 2009 թվականի նոյեմբերին մշակողների խումբը նույն ներդրողներից, բայց այդ անգամ Հոնգ Կոնգյան միլիոնատեր Լի Ցզյաչենի (Լի Քհասինոմի) գլխավորությամբ ստացավ $15,5 դոլարի չափ ֆինանսավորում^[19]։ Դագ Կիտլաուսը լքեց CEO-ն, երբ Apple-ը սկսեց բաց թողնել iPhone 4s-ը^[20]

Siri-ն հետազոտություն է, որն ներառում է Կարնեգի—Մելլոն համալսարանի հետազոտական խմբերի, Մասսաչուսեթսկյան Համալսարանի, Ռոչեստերյան Համալսարանի, Ֆլորիդյան Մարդու և Մեքենայի ճանաչման համալսարանի, Օրեգոն նահանգի Համալսարանի, Հարավային Կալիֆոռնիայի Համալսարանի և Սթենֆորդյան Համալսարանի կոմբինացված աշխատանք։ Այս տեխնոլոգիան մեծ ճանա,պարհ է անց կացրել՝ սկսած երկխոսությունից և բնական լեզվի հասկացումից, մեքենայական ուսուցումից, ակնհայտ և հավանական կշռադատողությունից, գոյաբանությունից և գիտելիքների ներկայացումներից, պլանավորումից^[21]։

Գիտական հետազոտումներ

Siri-ի հիմնական տեխնիկական ոլորտները սևեռում են երկխոսական ինտերֆեյսի, կոնտեկստի ճանաչման և սերվիսային դելեգացիայի մեջ^[22]։

Siri-ի ձայնի ճանաչումը հիմնված է Nuance Communications ընկերության ձայնային տեխնոլոգիաների մշակման վրա^[23]։

Siri-ի գործողությունները և պատասխաննները հիմնված են այնպիսի գործընկերների^[24] համագործակթությամբ, ինչպիսիք են՝

• OpenTable-ը, André Gayot-ը, Citysearch-ը, BooRah-ը, Yelp Inc-ը, Yahoo Local-ը, Yandex-ը, ReserveTravel-ը և Localeze-ը ռեստորանների, գործնական հարցերի և գործողությունների համար,
• Eventful-ը, StubHub-ը և LiveKick-ը տարբեր իրադարձությունների և համերգային տեղեկատվության համար
• MovieTickets.com-ը, Rotten Tomatoes-ը և The New York Times-ը ֆիլմերի մասին տեղեկատվության և նրանց վրա գրախոսության համար,
• True Knowledge-ը^[25], Bing-ը և WolframAlpha-ն հարցին՝ իրական պատասխանի համար^[26],
• Yahoo Weather-ը եղանակի մասին տեղեկատվության համար,
• Bing-ը, Yahoo-ն և Google-ը վեբ-որոնման համար։

iPhone հավելված

Siri-ն առաջին անգամ օգտագործված էո եղել որպես հավելված՝ հասանելի App Store-ում, ԱՄՆ-ում։ Հավելվածը փոխազդել է այնպիսի ծառայությունների հետ, որպիսիք են՝ OpenTable-ը^[27], Google Maps-ը^[28], MovieTickets-ը և TaxiMagic-ը^[29]։ Nuance Communications-ի և իր գործընկերների ձայնային ճանաչման տեխնոլոգիան օգտագործելով՝ օգտատերերը բնական լեզվով կարողանում էին ռեստորաններում սեղաններ վերապահել, կինոթատրոնի տոմսեր գնել կամ տաքսի կանչել։ Siri-ն գնված է եղել Apple-ի կողմից 2010 թվականի ապրիլի 28-ին^[5] և տվյալ հավելվածը դուրս հանված է եղել App Store-ից և 2011 թվականի հոկտեմբերի 15-ին դադարեցրեց իր գոյությունը^[30]։

Ինտեգրում դեպի iOS

iPhone 4s

2011 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Siri-ն ավելացված է եղել iPhone 4s-ի ծրագրային ապահովման մեջ^[31]։ Siri-ն տրամադրում է երկխոսական փոխազդեցություն հավելվածների մեծամասնության հետ՝ հիշեցումները, եղանակը, զեղչերը, հաղորդագրությունների փոխանակումը, էլեկտրոնային փոստը, օրացույցը, ծանոթագրությունները, երաժշտությունը, ժամացույցը, վեբ-զննիչը և քարտեզները ներառյալ^[4]։ Աջակցվում են անգլերեն (ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա, Կանադա և Ավստրալիա), գերմաներեն, ճապոներեն և ֆրանսերեն լեզուները^[32]։

iPhone 5

Նորամուծությունների ցանկը iOS 6-ի հրապարակման հետ^[33]՝

• Կկարողանա խորհուրդ տալ ռեստորաններ,ֆիլմեր և նաև ամրագրել տոմսեր և սեղաններ,
• Տեղեկատվություն ներկայացնել սպորտային խաղերի մասին (հաշիվ, կենսագրություն, հավաքական, խաղեր և այլն),
• Բացել հավելվածներ,
• Գրել Twitter-ում և Facebook-ում,
• Ըստ քարտեզների երթուղիներ տալ,
• Օգտագործել Apple Store հավելվածը (օրինակ՝ «Buy iPhone 5» հրամանը)։

iPhone 5s

Նորամուծությունների ցանկը iOS 7-ի հրապարակման հետ՝

• Լիովին նոր թափանցիկ ինտերֆեյս,
• Կանացի և տղամարդու ձայների միջև ընտրության հնարավորություն,
• Սարքի կարգավորումներով ղեկավարում («Միացնել Bluetooth-ը», «Ավելացնել պայծառությունը»),
• Twitter-ի և Վիքիպեդիայի ինտեգրում։

Աշխարհագրական սահմանափակումներ

Ի սկզբանե Siri-ի ֆունկցիոնալությունը շատ պետություններում սահմանափակված է եղել, այդպես՝ քարտեզները և Yelp որոնման համակարգը հասանելի էին միայն ԱՄՆ-ում։ Օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիայում թվարկել տեղական ընկերությունները, տալ երթուղին կամ երթևեկության մասին տեղեկատվություն տալ հրահանգներին, Siri-ն պատասխանում էր հետևյալ կերպ՝ «Ես կարողանում եմ փնտրել ընկերությունները, քարտեզները և ցույց տալ երթևեկությունը միայն ԱՄՆ-ում և ամերիկյան անգլերենի օգտագործման դեպքում։ Ափսոսում եմ դրա համար»^[34]։ iOS 6-ի հրապարակման հետ ֆունկցիոնալությունը զգալիորեն լայնացվել էր։

Կողմնակի հավելվածների հետ ինտեգրում

Կողմնակի հավելվածները կարողանում Siri-ում ֆունկցիոնալություն ավելացնել հատուկ API SiriKit ինտերֆեյսի օգնությամբ (հասանելի է 2016 թվականի ամառվանից)^[35]։

2016 թվականից Մայքրոսոֆթ անդրազգային ընկերության Skype հավելվածը լայնացրեց Siri-ի ինտեգրման հնարավորությունները, և հիմա Siri-ն կարող է հաղորդագրություններ ուղարկել Skype-ի կոնտակտներին (ավելի վաղ հասանելի էր միայն զանգի ընդունումը)^[36]։

Քննադատություն

Արգելափակված հեռախոսի դեպքում Siri-ն նույնպես հարցումներ է ընդունում։ Տվյալ կարգավորման դեպքում կողմնակի անձիք կարող են օգտագործել հեռախոսը վատ նպատակներով, օրինակ՝ ուղարկել SMS-հաղորդագրություններ ուղարկման համար, զբաղվել SMS-բանկինգով^[37], ինչպես նաև գողանալ մանր գումար^[38]։

Տեսնաև

• iPhone 4
• Apple
• iOS 10
• iPhone 6
• iPhone 7

Ծանոթագրություններ

1. https://www.sri.com/engage/ventures/siri
2. «Apple - Siri - Frequently Asked Questions». Apple Inc. 2011 թ․ հոկտեմբերի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
3. Ferra.ru - iOS 6 принесет Siri на iPad, официально Արխիվացված 2014-07-27 Wayback Machine, Ferra.ru, 2012-06-11
4. «iPhone 4S - Ask Siri to help you get things done». Apple. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
5. April 28, 2010 (2010 թ․ ապրիլի 28). «BREAKING NEWS: Siri bought by Apple». Scobleizer.com. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
6. Timothy Hay (2010 թ․ փետրվարի 5). «Siri Inc. Launches 'Do Engine' Application For iPhone». Dow Jones Newswire. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
7. Darren Murph (2011 թ․ հոկտեմբերի 4). «"iPhone 4S hands-on!». Engadget. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
8. Iphonestuffs4u.com
9. Jake Smith (2011 թ․ նոյեմբերի 8). «Apple confirms Siri isn't coming to any other devices as of now | 9to5Mac | Apple Intelligence». 9to5Mac. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
10. Раскрыто имя озвучившей Siri актрисы
11. Language Support, (անգլերեն)
12. «Siri начинает учить русский язык | Новости iOS на Appleinsider.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 26-ին.
13. Русский акцент Siri в iOS 7
14. «Nuance: Голосовой помощник Siri использует нашу технологию | MacDigger — Новости из мира Apple». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 26-ին.
15. Siri Language Engineer (Cloud Services Localization) — Russian
16. «Самые важные изменения в iOS 8». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 26-ին.
17. 02-05 «link rot». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 5-ին.
18. Lardinois, Frederic (2008 թ․ հոկտեմբերի 13). «Semantic Stealth Startup Siri Raises $8.5 Million». Readwriteweb.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
19. A Personal Assistant on Your iPhone
20. «Siri co-founder leaves Apple following iPhone 4S launch». AppleInsider. 2011 թ․ հոկտեմբերի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
21. «Why is Siri important». Brian Roemmele. 2011 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
22. «What is Siri? Apple's iPhone 4S assistant explained» (անգլերեն). 2011 թ․ հոկտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
23. posted on October 5th, 2011 (2011 թ․ հոկտեմբերի 5). «Siri, Do You Use Nuance Technology? Siri: I'm Sorry, I Can't Answer That». TechCrunch. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
24. «Siri Partners page». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 26-ին.
25. «True Knowledge partners with Siri». Blog.trueknowledge.com. 2009 թ․ օգոստոսի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
26. «Apple Siri». Apple.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
27. «Siri Personal Assistant: A Voice App That Lets You Speak to OpenTable». OpenTable date=2010-02-19. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. {{cite web}}: Missing pipe in: |publisher= (օգնություն)
28. «Siri for iPhone is like the proverbial Genie in a bottle». TUAW. 2010 թ․ փետրվարի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
29. «Siri iPhone App Uses Speech-Recognition Technology To Organize Your Social Life». Gizmodo. 2010 թ․ փետրվարի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
30. «The Original Siri App Gets Pulled From The App Store, Servers To Be Killed». TechCrunch. 2011 թ․ հոկտեմբերի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
31. Apple (2011 թ․ մայիսի 31). «Apple iPhone 4S event: as it happened». Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
32. Viticci, Federico (2011 թ․ սեպտեմբերի 27). «Apple Officially Unveils Siri Voice Assistant – Supports English, French and German». Macstories.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
33. «iOS 6: что нового в операционной системе iPhone и iPad». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 26-ին.
34. Siri functionality limited outside US, but Apple promises updates in 2012
35. «Apple is finally opening a Siri API to developers» (անգլերեն). venturebeat. 2016 թ․ հունիսի 13. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
36. «Siri теперь может отправлять сообщения контактам Skype». 3DNews - Daily Digital Digest. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
37. «Siri now checks your bank balance» (անգլերեն). electricpig.co.uk. 2011 թ․ հոկտեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
38. «Банки признали возможность кражи денег с помощью Siri». РБК. 2016 թ․ հոկտեմբերի 19. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.

Արտաքին հղումներ

• «Պաշտոնական կայք» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 9-ին.
• «Հարցեր և պատասխաններ» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 9-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Siri» հոդվածին։