![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/%25D0%259A%25D1%2580%25D0%25B5%25D0%25BF%25D0%25BE%25D1%2581%25D1%2582%25D1%258C_Bourtange_%2528%25D0%2591%25D1%2583%25D1%2580%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B6%252C_%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%25B6%25D0%25B5_%25D0%2591%25D0%25B0%25D1%2583%25D1%2580%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B3%25D0%25B5%252C_%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%25B6%25D0%25B5_%25C2%25AB%25D0%2597%25D0%25B2%25D0%25B5%25D0%25B7%25D0%25B4%25D0%25BD%25D0%25B0%25D1%258F_%25D0%25BA%25D1%2580%25D0%25B5%25D0%25BF%25D0%25BE%25D1%2581%25D1%2582%25D1%258C%25C2%25BB%2529_%25E2%2580%2594_%25D1%2584%25D0%25BE%25D1%2580%25D1%2582_%25D0%25B2_%25D0%259D%25D0%25B8%25D0%25B4%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2585_%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%25B3%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%2586%25D0%25B5_%25D1%2581_%25D0%2593%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25BC%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B5%25D0%25B9.jpg/640px-thumbnail.jpg&w=640&q=50)
Ֆորտիֆիկացիա
բնակավայրը, քաղաքը պաշտպանելու համար ռազմական դիրքերի ամրապնդում ամրաշինական շինություններով, պատերով, խրամատներով և այլ միջոցներով / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ֆորտիֆիկացիա, պարսպապատում կամ բերդապատում (Fortification), ամրաշինական, ռազմական կառուցապատում, որը նախատեսված է պատերազմի ժամանակ տարածքների պաշտպանության համար և օգտագործվում է խաղաղ ժամանակ տարածքի անձեռնմխելիությունը պահպանելու համար։ Տերմինն առաջացել է լատիներեն fortis («ուժեղ») և facere («անել») բառերից[1]:
![]() Նկարագրություն | |
Կազմված է մասերից | սպառազինության տարածք, պատ, քաղաքային դարպաս, աշտարակ, խրամատ, բաստիոնային ամրությունների համակարգ, պաշտպանական պատ և ամրաշինական կառույց |
![]() |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Panorama_Castillo_San_Felipe_de_Barajas_CTG_11_2019_2864.jpg/640px-Panorama_Castillo_San_Felipe_de_Barajas_CTG_11_2019_2864.jpg)
![Կոլումբիա](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Colombia.svg/22px-Flag_of_Colombia.svg.png)
Կարթագենայի (Կոլումբիա) գաղութային պարսպապատ քաղաք և ամրոց
Կոլումբիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ
Վաղնջական ժամանակներից մինչև նոր ժամանակներ, պաշտպանական պատերը հաճախ անհրաժեշտ են եղել քաղաքներին գոյատևելու ներխուժման և նվաճումների անընդհատ փոփոխվող աշխարհում։ Ինդոսի հովտի քաղաքակրթության որոշ բնակավայրեր առաջին պաշտպանական պատերով ամրացված փոքր քաղաքներն են եղել։ Հին Հունաստանում միկենյան քաղաքակրթության ժամանակ կառուցվել են մեծ քարե պատեր, ինչպիսին է Միկենայի հնավայրը, որը հայտնի է իր «կիկլոպյան» պատերի հսկայական քարե բլոկներով։ Հունական ֆուրիոնը շենքերի ամրացված հավաքածու է, որն օգտագործվել է որպես ռազմական կայազոր և համարժեք է հռոմեական կաստելումին կամ բերդին։ Այս շինությունները հիմնականում ծառայել են որպես դիտաշտարակ՝ հսկելով որոշ ճանապարհներ, անցումներ և սահմաններ։ Թեև իրական ամրոցից փոքր են, բայց նրանք ավելի շուտ որպես սահմանապահ են գործել, քան իրական ամրակետ՝ սահմանը դիտելու և պահպանելու համար։
Ռազմական ճամբար ստեղծելու կամ ամրակառուցման արվեստը հռոմեական լեգեոնների ժամանակներից ավանդաբար կոչվում է «կաստրամետացիա»։ Ամրացումը սովորաբար բաժանվում է երկու ճյուղի՝ մշտական ամրացում և դիրքային/խրամատային ամրացում։ Կա նաև միջանկյալ ճյուղ, որը հայտնի է որպես կիսամշտական ամրացում[2]:
Դղյաներն ամրություններ են, որոնք տարբերվում են ընդհանուր ամրոցից կամ ֆորտից, քանի որ դրանք եղել են միապետի կամ ազնվականի նստավայր և պատկանել են հատուկ պաշտպանական տարածքի։ Հռոմեական ամրոցները և բլուրների վրա կառուցված ամրոցները Եվրոպայում դղյակների հիմնական նախորդներն են, որոնք առաջացել են 9-րդ դարում Կարոլինգյան կայսրությունում։ Վաղ միջնադարում որոշ քաղաքներ ստեղծվել են կառուցված ամրոցների շուրջ։
Միջնադարյան ոճի ամրությունները հիմնականում հնացել են 14-րդ դարում` թնդանոթների հայտնվելով։ Սև փոշու դարաշրջանում ամրացումները վերածվել են շատ ավելի ցածր կառույցների, և նախապատվությունը տվել են ջրով լցված խրամուղիերին և հողային պարիսպներին, որ կլանեին և ցրեին թնդանոթի կրակի ուժը։ Ուղիղ թնդանոթահարման հանդեպ պատերը շատ խոցելի էին, ուստի դրանք խրվել են հողային լանջերով պատված փոսերի մեջ՝ պաշտպանությունը բարելավելու համար։
19-րդ դարում պայթուցիկ արկերի հայտնվելը բերել է ամրակառուցապատման էվոլյուցիայի մեկ այլ փուլ։ Բաստիոնային ամրոցներն այլևս հուսալի չեն եղել ուժեղ պայթուցիկ նյութերի ազդեցությանը, և բաստիոնների բարդ դասավորությունը, կողային հրանոթների և պաշտպանվող թնդանոթի համար խնամքով կառուցված կրակի գծերը կարող էին արագ խափանվել պայթուցիկ արկերի պատճառով։ 19-րդ և 20-րդ դարերի սկզբին սկսել են տարածվել պողպատե և բետոնե ամրությունները։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից ի վեր ժամանակակից պատերազմների առաջընթացը շատ իրավիճակներում հնացած է դարձրել լայնածավալ ամրությունները։
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Aerial_photograph_of_Maiden_Castle%2C_1935.jpg/320px-Aerial_photograph_of_Maiden_Castle%2C_1935.jpg)
երկաթի դարաշրջանի բլուրֆորտն առաջին անգամ կառուցվել է մ.թ.ա. 600 թվականին:
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Aerial_photo_of_the_Valletta_City_Gate.jpg/640px-Aerial_photo_of_the_Valletta_City_Gate.jpg)
կառուցվել են 16-րդ և 17-րդ դարերում
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/NIMH_-_2155_011971_-_Aerial_photograph_of_Fort_Vossegat%2C_Utrecht%2C_The_Netherlands.jpg/640px-NIMH_-_2155_011971_-_Aerial_photograph_of_Fort_Vossegat%2C_Utrecht%2C_The_Netherlands.jpg)
Ուտրեխտ (Նիդեռլանդներ), 1817-1819 թվականների ամրակառույց