Տնտեսական ճգնաժամ Թուրքիայում (2018 թվականից մինչև մեր օրեր)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Թուրքական տնտեսական ճգնաժամը (թուրքերեն՝ Türkiye ekonomik krizi) տնտեսական և ֆինանսական ճգնաժամն է Թուրքիայում[1]։ Դրան բնորոշ են թուրքական լիրայի (TRY) փոխարժեքի կտրուկ անկումը, բարձր գնաճը, փոխառությունների արժեքի աճը և, համապատասխանաբար, վարկերի գծով չվճարումների թվի աճը։ Ճգնաժամը պայմանավորված է Թուրքիայի տնտեսության ընթացիկ հաշվի չափազանց մեծ դեֆիցիտով եև արտարժույթով արտահայտված մասնավոր պարտքի մեծ ծավալներով` զուգորդված նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի աճող ավտորիտարիզմի և տոկոսադրույքների քաղաքականության վերաբերյալ նրա ոչ ուղղափառ գաղափարների հետ[2][3][4][5]։ Որոշ վերլուծաբաններ նաև ընդգծում են Միացյալ Նահանգների հետ աշխարհաքաղաքական շփման ուժեղացող ազդեցությունը։ 2016 թվականին Թուրքիայում ձախողված հեղաշրջման փորձից հետո լրտեսության մեղադրանքով կալանավորված ամերիկացի հոգևորական Էնդրյու Բրանսոնի ձերբակալությունից հետո Թրամփի վարչակազմը ճնշում գործադրեց Թուրքիայի վրա՝ սահմանելով լրացուցիչ պատժամիջոցներ։ Այսպիսով, տնտեսական պատժամիջոցները կրկնապատկեցին Թուրքիայի համար սահմանված սակագները, քանի որ պողպատի ներկրումն աճել է մինչև 50%, իսկ ալյումինի ներկրումը՝ մինչև 20%։ Արդյունքում, թուրքական պողպատը դուրս մղվեց ԱՄՆ շուկայից այն գնով, որը նախկինում կազմում էր թուրքական պողպատի ընդհանուր արտահանման 13%-ը[6][7][8]։
2020 թվականին և 2021 թվականի սկզբին COVID-19 համաճարակի ֆոնին չափավոր վերականգնման ժամանակահատվածից հետո թուրքական լիրան կտրուկ անկում ապրեց Կենտրոնական բանկի ղեկավար Նաջի Աղբալին Շահապ Քավջիօղլուիով փոխարինելուց հետո[9] ով տոկոսադրույքները 19%-ից[10] իջեցրեց 14%-ի[11]։ Միայն 2021 թվականին լիրան կորցրել է իր արժեքի 44 տոկոսը[12][13][14]։