Rexión de Murcia
Comunidade autónoma de España situada no levante, na costa do Mediterráneo. From Wikipedia, the free encyclopedia
Comunidade autónoma de España situada no levante, na costa do Mediterráneo. From Wikipedia, the free encyclopedia
A Rexión de Murcia (en castelán: Región de Murcia, en valenciano: Regió de Múrcia) é unha comunidade autónoma uniprovincial de España situada no sueste da Península Ibérica. Limita ao norte con Castela-A Mancha, ao sur co mar Mediterráneo, ao oeste con Andalucía e ao leste coa Comunidade Valenciana.
Región de Murcia (es) | |||||
Localización | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Estado | España | ||||
Capital | Murcia | ||||
Contén a división administrativa | |||||
Poboación | |||||
Poboación | 1.518.486 (2021) (134,22 hab./km²) | ||||
Xeografía | |||||
Superficie | 11.313 km² | ||||
Bañado por | Mar Mediterráneo | ||||
Altitude | 348 m | ||||
Punto máis alto | Macizo de Revolcadores (2.014 m) | ||||
Comparte fronteira con | |||||
Datos históricos | |||||
Precedido por | |||||
Creación | 1982 | ||||
Día festivo | |||||
Organización política | |||||
Órgano executivo | Goberno da Rexión de Murcia | ||||
• Presidente da Rexión | Fernando López Miras (2017–) | ||||
Órgano lexislativo | Asemblea Rexional de Murcia , | ||||
Identificador descritivo | |||||
Fuso horario | |||||
ISO 3166-2 | ES-MC | ||||
Código NUTS | ES62 | ||||
Código INE | 30 | ||||
Páxina web | carm.es |
Trátase dunha rexión histórica do sueste de España, herdeira do antigo Reino de Murcia, que tradicionalmente comprendeu as provincias de Albacete e Murcia. Durante a Transición, Albacete quedou integrada na nova Castela-A Mancha, formándose a actual autonomía uniprovincial.
A súa capital e cidade máis poboada é Murcia, que é sede dos órganos institucionais rexionais, agás a Asemblea Rexional de Murcia, que se atopa en Cartaxena, segunda cidade en importancia. Algo menos dun terzo da poboación total da Rexión vive na cidade de Murcia, mentre que esta cidade xunto con Cartaxena e Lorca aglutinan a metade da poboación.
A rexión é unha das maiores produtoras de froitas, verduras e flores de Europa, con viñedos importantes nos municipios de Jumilla, Bullas e Yecla, que posúen denominación de orixe. O seu territorio é cálido e na súa maioría semiárido; a pesar diso, a súa agricultura é tradicionalmente de regadío. Tamén é importante o sector turístico, especialmente concentrado na costa, así como as industrias petroquímica, enerxética e alimentaria.
A Rexión sitúase no extremo oriental das Cordilleiras Béticas e vese influída pola súa orografía. Estas cordilleiras divídense á súa vez en:
Hai importantes fallas rexionais en todas as zonas, como a Falla de Alhama de Murcia, a falla de Bullas-Archena ou a Cicatriz Nor-Bética, xunto á intersección con outras fallas menores.
Tradicionalmente considerouse que o pico de Revolcadores, pertencente ao macizo de mesmo nome, era o máis alto da Rexión de Murcia, con 2.027 metros de altura; pero nas medicións dos últimos mapas do SNIG (Servizo Nacional de Información Xeográfica de España) Revolcadores figura con 1.999 m e é un cume do mesmo macizo, lixeiramente máis setentrional, a máis elevada: Los Obispos, con 2.015 m de altitude.
Aproximadamente o 27 % do territorio murciano corresponde a relevos montañosos, o 38 % a depresións intramontanas e vales corredores, e o 35 % restante a chairas e penichairas.
A Rexión de Murcia goza dun clima mediterráneo de tipo semiárido, cuns invernos suaves (11 °C de media en decembro e xaneiro) e uns veráns calorosos (con máximas de 40 °C). A temperatura anual media é de 18 °C.
Cunhas precipitacións escasas duns 300 a 350 mm por ano, a Rexión ten entre 120 e 150 días ao ano onde o ceo está totalmente despexado. Abril e outubro son os meses con máis precipitacións, sendo frecuentes as trombas de auga nun só día.
A distancia respecto ao mar e o relevo fai que existan diferenzas térmicas entre a costa e o interior, sobre todo no inverno. Mentres que no litoral as temperaturas de cando en cando descenden de 10 °C, nas comarcas do interior non se adoita exceder os 6 °C e as súas precipitacións son maiores (ata 600 mm).
A marca absoluta de temperatura rexistrada en España foron os 47,8 °C rexistrados na cidade de Murcia o día 29 de xullo de 1876.[1]
A rede hidrográfica da Rexión de Murcia componse de forma fundamental polo río Segura; que constitúe o eixo principal da rede de drenaxes murciana, ao que hai que engadir uns eixos secundarios estruturados ao redor dos seus afluentes: Mundo, Alhárabe, Argos, Quípar, Mula e Guadalentín.
Este sistema hídrico canaliza o 95% das augas que se recollen na Rexión de Murcia, o resto son vertidas cara á costa mediterránea a través de multitude de ramblas. Excepto unha pequena parte do norte do municipio de Yecla que pertence á conca do Xúcar, e o extremo máis occidental dos termos de Moratalla e Caravaca que verten á do Guadalquivir,[2] o resto do territorio murciano atópase baixo a unidade hidrológica do Segura.
O déficit de recursos hídricos que sofre a conca do Segura; motivado por ser unha conca de réxime pluvial mediterráneo levantino, impulsou ao longo do tempo diversas iniciativas gobernamentais que pretendían solucionar ou polo menos paliar devandito déficit. Algunhas das máis significativas son:
Idade Antiga
Á importante presenza da cultura ibera na zona, dominada polos bastetanos e os mastienos, hai que engadir a poderosa influencia fenicia a través das intensas redes comerciais e de asentamentos costeiros como a Punta dos Gavilanes en Mazarrón.
Os cartagineses desenvolveron posteriormente o seu máis importante área de actuación peninsular no Sueste ibérico. No 227 a. C. Asdrúbal fundou un asentamento comercial na actual Cartagena, denominándoa Qart Hadasht (Cidade Nova en fenicio) do mesmo xeito que a súa homóloga africana, sendo conquistada no 207 a. C. por Escipión, que a rebautizou como Carthago Nova para diferenciala da Carthago africana.
Baixo o dominio romano o territorio da actual Rexión de Murcia formou parte, primeiro da provincia da Hispania Citerior, posteriormente á provincia Tarraconense, constituíndose no Baixo Imperio romano a Provincia Carthaginense. Nesta época Carthago Nova foi unha das principais cidades romanas de Hispania.
Idade Media
Ao longo do século V produciuse a invasión de diversos pobos bárbaros, instalándose os visigodos no último cuarto do século. Con todo no 552 o sueste hispano caeu en poder dos bizantinos de Xustiniano, creando a Provincia de Spania, cuxa capital foi Carthago Spartaria (Cartagena). Posteriormente os visigodos recuperaron as zonas do interior, desenvolvéndose baixo o seu control as cidades de Orihuela e Begastri.
No século VIII o Sueste volveu estar unido baixo o poder do dux visigodo Teodomiro. Este foi quen pactou cos musulmáns de Abd o Aziz no 713 o denominado Pacto de Teodomiro, polo que a zona quedaría como rexión autónoma, pasando a ser denominada como Cora de Tudmir. Coa dominación musulmá desenvolveuse a agricultura de regadío que tanta importancia tivo (e segue tendo nalgunhas comarcas) na economía murciana. A Cora de Tudmir tiña o seu capital en Orihuela, pasando posteriormente a Lorca. A partir do 825 Córdoba decidiu facerse máis presente na Cora polo que Abderramán II mandou fundar Mursiyya; a actual cidade de Murcia, que acabaría por converterse na capital da Cora de Tudmir ao longo do século X.[3]
No século XI, durante os primeiros reinos de taifas xurdiu a Taifa de Murcia, un dos territorios en que se dividiu o Califato de Córdoba, fundada por Abu Abd al-Rahman Ibn Tahir con capital en Mursiyya (Murcia), logo da decadencia do Califato Omeia. Tras a Batalla de Sagrajas en 1086, a dinastía Almorábide estendeuse por todas as taifas reunificando Al-Ándalus.
No século XII, coa chegada dos almohades, xurdiu a segunda Taifa de Murcia da man de Ibn Mardanis (o Rei Lobo), que na súa loita anti-almohade dominou un territorio comprendido desde Xaén ata Albarracín. Durante o seu reinado, Mursiyya converteuse nunha das principais cidades de todo Al-Andalus. No 1172, o seu reino foi totalmente conquistado polos almohades. Con todo, en 1228, aproveitando a debilidade almohade tras a derrota das Navas de Tolosa, Ibn Hud sublevouse no Val de Ricote dando lugar á terceira Taifa de Murcia, pondo baixo o seu control todos os territorios que se mantiñan baixo dominio musulmán na Península, excepto Valencia e o Estreito. Tras o seu asasinato en 1238, e cun reino en recesión, os sucesores de Ibn Hud expuxeron a Fernando III o Santo o vasallaxe do reino musulmán de Murcia (1243).
A través do tratado de Alcaraz, a taifa de Murcia convertíase nun protectorado de Castela. Con todo diversos núcleos da taifa non acataron o acordo polo que o infante Afonso (futuro Afonso X) aplicou o dereito de conquista sobre Mula (1244) e Cartagena (1245). O resto da taifa permaneceu baixo autonomía musulmá. Con todo, en 1250 Castela decidiu crear a diocese de Cartagena, e en 1258 o adiantamento maior do Reino de Murcia. Os sucesivos incumprimentos do pactado en Alcaraz levaron á sublevación dos musulmáns murcianos en 1264. A rebelión foi definitivamente sufocada polas tropas de Xaime I o Conquistador en 1266, deixando un importante continxente de poboadores cataláns e aragoneses.
A partir de 1266 Afonso X puido comezar a construír libremente o cristián Reino de Murcia coa creación de concellos, a doazón de vilas a ordes militares ou nobres, o repartimiento de terras, e concedendo a Murcia a representatividade do seu reino nas Cortes castelás.
En 1296, no contexto do conflito dinástico pola minoría de idade de Fernando IV, Afonso da Porca ofreceu o Reino de Murcia a Xaime II de Aragón a cambio da súa colaboración. Xaime conquistou o reino entre 1296 e 1300, articulándoo como un territorio máis da Coroa de Aragón ao outorgarlle os foros das Constitutiones Regni Murcie de 1301. En 1304, pola Sentenza Arbitral de Torrellas, Xaime "o Xusto" devolveu á Coroa de Castela o Reino de Murcia, a excepción do val do Vinalopó, o Campo de Alacant, e a Vega Baja que pasaron ao Reino de Valencia.
Durante o século XIV produciuse unha profunda crise económica e de poboación debido ás epidemias, as perigosas incursións granadinas, e os conflitos con Aragón.
Idade Moderna
A finais do século XV o Reino de Murcia perdeu o seu carácter fronteirizo ao producirse a conquista da zona oriental do Reino nazarí de Granada en 1488, na que tropas murcianas participaron activamente. O fin da fronteira permitiu un importante crecemento económico e de poboación ao longo de todo o século XVI.
A crise finisecular española do século XVI non chegaría ao Reino de Murcia ata ben entrado o século XVII, tras a expulsión dos mouriscos murcianos en 1613, o afundimento do importante sector sericícola en 1630, as posteriores epidemias de 1648 e as inundacións de 1651.
O século XVIII deu comezo coa Guerra de Sucesión, na que o Reino de Murcia tivo un importante papel na vitoria borbónica; na que destacou a acción do Cardeal Belluga, que foi nomeado vicerrei de Murcia por Filipe V. Durante esta centuria o reino viviu un auténtico século de ouro cun importante incremento da poboación (a cidade de Murcia chegou aos 70.000 habitantes), desenvolveuse a agricultura e a industria da seda, viviuse un esplendor artístico (co escultor Francisco Salzillo) e converteuse a Cartagena en capital do Departamento Marítimo do Mediterráneo, instalándose nela o Arsenal da armada.
Idade Contemporánea
Xa en pleno século XIX, tras a dura Guerra de Independencia que tivo desastrosas consecuencias na rexión, a reforma liberal de Javier de Burgos fixo desaparecer o Reino de Murcia en 1833 dando lugar á provincia de Murcia e a gran parte da provincia de Albacete. A partir de aquí deu comezo a denominada Rexión Murciana biprovincial, que duraría ata a Transición.
A Rexión de Murcia está dividida en 45 concellos. Varios deles rozan ou incluso superan aos 1.000 km² de extensión, como Lorca (1.676 km²), que é o segundo municipio máis extenso do Estado español despois do de Cáceres, en Estremadura.
Por este motivo, en Murcia é común a división dos municipios en pedanías e deputacións; así, o municipio de Murcia posúe 54 pedanías e o municipio de Cartagena 24 deputacións. Na Rexión hai 66 deputacións (pertencentes ás localidades de Cartagena, Lorca e Totana) e 295 pedanías (do resto de municipios). Albudeite e Pliego non teñen pedanías.
Na Rexión de Murcia adóitanse distinguir 12 comarcas, aínda que non están nin recoñecidas nin delimitadas oficialmente. O Estatuto de Autonomía da Rexión de Murcia configura a comarca como un dos elementos da súa organización territorial, mais a Asemblea Rexional de Murcia non promulgou ningunha lei de comarcalización, polo que, de momento, tales comarcas carecen de personalidade xurídica.
A Rexión de Murcia ten unha poboación de 1.461.979 habitantes dos cales case un terzo (30,2%) vive no municipio de Murcia. Esta cifra representa o 3,09% da poboación española. Ademais, tras Ceuta e Melilla, ten o saldo vexetativo e a taxa de natalidade máis elevadas do país.
No período 1991-2006 a poboación murciana creceu nun 29,32%, fronte ao 13,38% que crecera o conxunto nacional. Un 14,5% dos seus habitantes son de nacionalidade estranxeira segundo o censo INE 2007, catro puntos por encima da media española. As colonias de inmigrantes máis importantes son a marroquí, a ecuatoriana, a británica, a boliviana e a colombiana.[4]
Listaxe | Cidade | Pob. | Listaxe | Cidade | Pob. | Murcia Cartagena Lorca | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Murcia | 441.345 | 11 | San Javier | 31.820 | |||
2 | Cartagena | 214.165 | 12 | Totana | 29.333 | |||
3 | Lorca | 92.694 | 13 | Caravaca de la Cruz | 26.449 | |||
4 | Molina de Segura | 65.815 | 14 | Jumilla | 26.015 | |||
5 | Alcantarilla | 41.326 | 15 | San Pedro del Pinatar | 23.903 | |||
6 | Mazarrón | 35.464 | 16 | Las Torres de Cotillas | 21.282 | |||
7 | Cieza | 35.385 | 17 | Alhama de Murcia | 20.269 | |||
8 | Yecla | 34.945 | 18 | La Unión | 18.366 | |||
9 | Águilas | 34.900 | 19 | Archena | 18.135 | |||
10 | Torre Pacheco | 32.471 | 20 | Mula | 17.076 | |||
Censo 2010[5] |
O dialecto murciano é o dialecto romance natural e histórico do territorio que abarcou outrora o Reino de Murcia e ten as súas orixes nos séculos XIII e XIV cando sobre unha base lingüística esencialmente hispano-latina-arábiga mesturáronse diversas variantes lingüísticas que se atoparon alí (mozárabe, aragonés, castelán, catalán, árabe culto, árabe dialectal etc.) dando lugar ao pidgin lingüístico murciano.[6]
Os primeiros documentos rexionais están escritos nunha variedade romance no que se albiscan unha serie de peculiaridades lingüísticas que posteriormente se achan no dialecto murciano.
No discurso académico lingüístico considérase ao murciano como un dialecto do castelán, doutra banda a RAE ata hai pouco consideraba ao murciano como un dialecto do aragonés.
A finais do século XIX, autores locais comezaron a usar o dialecto murciano para as súas composicións poéticas ou dramáticas, imbuídos polo auxe do costumismo ou o rexionalismo, destacando as figuras de Vicente Medina, Díaz Cassou, Martínez Tornel ou Frutos Baeza entre outros.
Un estudo realizado pola Universidade de Murcia determinou que a fala era o aspecto cultural rexional co que máis sentían identificados os murcianos.
Na zona do Carche atópanse pedanías nas que, tras a chegada dunhas decenas de familias da lindeira provincia de Alacant a finais do século XIX e principios do século XX, parte da poboación fala valenciano.[7] Aínda así, o valenciano non ten recoñecemento oficial na Rexión de Murcia.
A Rexión foi tradicionalmente agrícola debido ao seu bo clima e as súas terras fértiles. Con todo, tras as secas dos anos 1990, a construción e o turismo convertéronse nunha das bases da economía murciana (xa iniciados nos anos 60 coa construción de La Manga del Mar Menor) con empresas actuais como Polaris World, sendo un sector fortemente impulsado polo Goberno Rexional como co polémico megaproxecto de Marina de Cope,[8] situado en parte do Parque Natural de Cabo Cope y Puntas de Calnegre.
Aínda así, a agricultura segue sendo un motor importante de desenvolvemento na Rexión, a cal é considerada a Horta de Europa. O sector primario murciano caracterízase pola súa produción intensiva e industrial, adicada en gran medida á exportación.
Tamén ten relevancia a industria, como a enerxética e petro-química, concretamente no polo industrial do val de Escombreras (Repsol, Enagás, Iberdrola, Gas Natural), a conserveira e alimentaria (con importantes firmas locais como Elpozo ou Simón-García Carrión, ou internacionais como Hero e Pepsico), a do moble (principalmente en Yecla), a farmacéutica (Hefame, Bayer) ou a naval (centrada nos estaleiros de Navantia en Cartagena).
Con todo, o sector que máis poboación murciana ocupa é o terciario. Cidades como Murcia son auténticos puntos de intercambio e de atracción comercial non só para o resto da Rexión de Murcia, senón tamén para importantes zonas das provincias veciñas de Alacant, Albacete e Almería. Cartagena exerce o seu influxo sobre a comarca do Campo de Cartagena e parte do litoral sur alacantino, mentres que Lorca faio coa poboación do Alto Guadalentín e o Bajo Guadalentín e tamén atrae a xentes da zona do Val do Almanzora e Los Vélez na provincia de Almería.
De acordo co Estatuto de Autonomía, os órganos institucionais da Rexión de Murcia son a Asemblea Rexional, o Presidente e o Consello de Goberno.
A Asemblea Rexional de Murcia é o parlamento autonómico e representa ao pobo murciano. Ostenta a potestade lexislativa, aproba os orzamentos, e impulsa, orienta e controla a acción dos órganos executivos autonómicos. Está constituída por 45 deputados elixidos por un período de catro anos mediante sufraxio universal, libre, igual, directo e segredo nas cinco circunscricións electorais en que se divide a Comunidade. Ten a súa sede na cidade de Cartagena.
O Presidente da Comunidade Autónoma é elixido pola Asemblea Rexional de Murcia de entre os seus membros. Entre as súas funcións atópase a suprema representación da Rexión de Murcia e a ordinaria do Estado no seu territorio, a presidencia do Consello de Goberno, e a dirección e coordinación do poder executivo autonómico. Ten a súa sede no Palacio de San Esteban da cidade de Murcia.
O Consello de Goberno é o órgano colexiado que dirixe a política autonómica. Correspóndelle a función executiva, o goberno e administración da Comunidade Autónoma e o exercicio da potestade regulamentaria. Está composto polo Presidente, o Vicepresidente no seu caso, e os Conselleiros, que o Presidente nomea e separa libremente. Ten a súa sede Palacio de San Esteban da cidade de Murcia.
O Tribunal Superior de Xustiza da Rexión de Murcia é o órgano xurisdiccional no que culmina a organización xudicial no ámbito territorial da Comunidade Autónoma.
Outras institucións autonómicas son: o Defensor do Pobo da Rexión de Murcia, o Consello Xurídico da Rexión de Murcia e o Consello Económico e Social da Rexión de Murcia. Todos eles teñen a súa sede en Murcia.
A execución das competencias de administración e xestión de servizos, prestacións e programas sanitarios corresponde ao Servizo Murciano de Saúde.
Este artigo (ou sección) está desactualizado(a). A información fornecida mudou ou é insuficiente. |
Os resultados nas eleccións á Asemblea Rexional de Murcia de 2015, celebradas o 24 de maio, foron:[9]
← Eleccións á Asemblea Rexional de Murcia de 2015 | |||||||
Presidente e goberno | Partido | Candidato | Votos | % | Escanos | +/- | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Partido Popular (PP) | Pedro Antonio Sánchez | 236.456 | 37,4 | 22 | -11 | |
Partido Socialista de la Región de Murcia (PSRM-PSOE) | Rafael González Tovar | 151.504 | 23,9 | 13 | +2 | ||
Podemos | Óscar Urralburu Arza | 83.133 | 13,15 | 6 | +6 | ||
Ciudadanos (C's) | Miguel Sánchez López | 79.057 | 12,5 | 4 | +4 | ||
Ganar la Región de Murcia | José Antonio Pujante | 30.423 | 4,81 | 0 | -1 | ||
Unión Progreso y Democracia (UPyD) | César Nebot | 10.247 | 1,62 | 0 | = | ||
En branco | N/A | 9.929 | 1,57 | N/A | N/A | ||
Nulos | N/A | 12.981 | 2,01 | N/A | N/A |
A rexión de Murcia conta cun único aeroporto, o Aeroporto de Murcia-San Javier, situado a 45 quilómetros da capital. Está en construción o Aeroporto Internacional da Rexión de Murcia, situado no municipio de Murcia. Por mar, o porto de Cartaxena é o máis importante.
As estradas vertebran todo o territorio, sendo as máis importantes a AP-7 e A-7, que pasan por Cartaxena e Murcia respectivamente, e a A-30, que une a comunidade con Albacete. A rede ferroviaria é ampla pero anticuada, aínda que a chegada da Alta Velocidade Española está en proxecto.
O clima e as praias da Rexión de Murcia, fana propensa ao turismo denominado de sol e praia. A costa murciana, chamada Costa Cálida, ten unha lonxitude de 170 km, onde se alternan grandes praias de area branca con outras máis pequenas e calas con cantís. Ademais, conta co Mar Menor, unha lagoa litoral con múltiples posibilidades turísticas. Como separación entre este lago salgado e o mar Mediterráneo, álzase La Manga del Mar Menor.
Das 192 praias clasificadas na Rexión, 21 están cualificadas con bandeira azul[10] e outras 19 posúen o selo Q de Calidade Turística outorgado polo Instituto para a Calidade Turística Española (ICTE), organismo dependente da Secretaría Xeral de Turismo do Ministerio de Economía, o que a converte na terceira comunidade autónoma con máis praias certificadas con este título, sendo Cartaxena, con 10, o municipio español con máis praias que posúen esta cualificación.
As posibilidades turísticas compleméntanse cun crecente interese polo turismo cultural e de cidade, concentrado nos catro núcleos históricos principais: Murcia, Cartaxena, Lorca e Caravaca de la Cruz. Na actualidade, o Teatro Romano de Cartagena é o monumento e espazo museístico máis visitado da Rexión.
A paisaxe murciana é máis variado do que poida parecer, e ofrece unha alta gama de actividades deportivas e de aventura como sendeirismo, espeleoloxía, voos térmicos (á delta, parapente), escalada, cicloturismo, paseos dacabalo, descensos fluviais (rafting, piraguas, kaiaks), caza e pesca. A meirande concéntranse en Serra Espuña, Valle de Ricote e o nordeste da Rexión. O turismo rural tamén se atopa en auxe, principalmente nos arredores de Caravaca de la Cruz, Totana, Moratalla e Cehegín.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.